Laatste nieuws

Oncologienetwerk goed alternatief voor concentratie

Plaats een reactie

ORGANISATIE

Met een visitatie door het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) willen het Radboudumc en het Elkerliek Ziekenhuis laten zien dat de oncologische zorg bij longkanker goed in een netwerk van ziekenhuizen is te organiseren.

De kwaliteit van oncologische zorg is niet alleen gebaat bij fusies en concentratie. Goede samenwerking tussen instellingen in netwerkverband kan direct en kosteneffectief verbetering van zorg opleveren. De samenwerking tussen het Radboudumc in Nijmegen en het Elkerliek Ziekenhuis in de regio Helmond op het gebied van longoncologie is een succesvol voorbeeld van zo’n – regionaal – zorgnetwerk. De kwaliteit van deze samenwerking werd getoetst door het Integraal Kankercentrum Nederland, IKNL.

Patiëntenperspectief
Vooral als gevolg van de volumenormen is in toenemende mate sprake van concentratie van zorg en fusies van instellingen. Perifere ziekenhuisinstellingen zien de oncologische zorg uit hun ziekenhuis verdwijnen. Vooral voor de hoogcomplexe en laagvolumetumoren is concentratie van zorg uit het oogpunt van best practice in het algemeen het gewenste model.

Het is echter de vraag of dit tevens geldt voor veelvoorkomende tumoren, zeker als er, zoals bij longcarcinoom, vaak sprake is van palliatieve zorg. De patiënt lijkt in dat geval meer gebaat bij goede tumor-specifieke netwerken, waarin professionals onderling afspraken maken over hoe en waar welk deel van de diagnose, behandeling en nazorg plaatsvindt.1 Niet voor niets ontstaan er steeds meer regionale samenwerkingsverbanden, waarin het patiëntenperspectief het uitgangspunt is: namelijk kwalitatief hoogstaande zorg, zo dicht mogelijk bij huis.2

Deze ontwikkeling sluit aan op de onlangs verschenen visie ‘Kankerzorg maakt zich op voor de toekomst’, onderschreven door alle bij de oncologische zorg betrokken landelijke partijen.3 Deze visie vormt de veldagenda voor de komende vijf jaar. Samenwerking in netwerkverband staat hierin centraal en moet gestalte krijgen in integrale ketenzorg en zogeheten Comprehensive Cancer Networks. Uitgangspunten zijn de kwaliteit en doelmatigheid van de zorg, het patiëntenperspectief, concentratie waar nodig en spreiding waar mogelijk en een sterke interactie tussen zorg, onderzoek, onderwijs, opleiding en innovatie.

Regionaal
In de regio Helmond werken de longartsen op het gebied van longoncologische zorg al jarenlang samen met het Radboudumc. Op een natuurlijke manier is enige jaren geleden, mede door de volumenorm in de longchirurgie, een patiëntenstroom naar het Radboudumc op gang gekomen. Daarna volgden verwijzingen voor de mediastinale stadiëring door middel van endobronchiale of oesofageale endo-echografie. Gaandeweg ontstond er middels videoconferencing een multidisciplinair tumoroverleg tussen beide instellingen en werd de samenwerking inhoudelijk verder uitgewerkt en beschreven in een transmurale zorgketen.

Voor de longkankerpatiënt begint het traject bij de huisarts, die een directe relatie heeft met de regionale longarts van het Elkerliek Ziekenhuis. Het sneldiagnostiekprogramma van het Elkerliek Ziekenhuis eindigt in een behandelplan dat multidisciplinair met het Radboudumc besproken wordt. Als een chirurgische behandeling nodig is, gaat de patiënt daarvoor naar het Radboudumc. Via de (nabehandelende) medische en paramedische disciplines in het Elkerliek Ziekenhuis gaat de patiënt weer terug naar de huisarts.

Tumorspecifieke visitatie
Als longartsen van het Elkerliek Ziekenhuis en het Radboudumc stellen wij dat het voor longkanker mogelijk is om optimale oncologische zorg te leveren in zo’n regionaal netwerk. Het is echter wel van belang de kwaliteit van de samenwerking inzichtelijk te maken, waar mogelijk te verbeteren en uiteindelijk te borgen: zijn er goede samenwerkingsafspraken gemaakt en worden die ook nageleefd? Om deze vragen te beantwoorden hebben wij het initiatief genomen om een tumorspecifieke visitatie longcarcinoom door IKNL te laten uitvoeren, iets wat het kankercentrum nog niet eerder had gedaan. Het IKNL besloot om samen met beide ziekenhuizen in een pilot een tumorspecifiek kwaliteitskader longcarcinoom te ontwikkelen en beide ziekenhuizen te visiteren.

Het IKNL-Kwaliteitskader Organisatie Oncologische Zorg is daarbij als uitgangspunt genomen. Per fase van het traject dat de patiënt met longkanker doorloopt, zijn de vigerende normen, richtlijnen en indicatoren toegevoegd.4

De visitatie werd voorafgegaan door een zelfevaluatie door beide ziekenhuizen, aan de hand van elektronische vragenlijsten over het tumorspecifieke kwaliteitskader longcarcinoom.

De visitatiecommissie bestond uit een radiotherapeut, een longarts, een oncologisch chirurg en een verpleegkundig specialist longoncologie. De visitatie vond plaats in december 2013 en bestond uit een bezoek van één dag aan elke instelling, waarbij zowel gesprekken plaatsvonden met vrijwel alle bij de longkankerzorg betrokken disciplines, als een bezoek werd gebracht aan de voor longkankerzorg belangrijkste afdelingen. Voor de rapportage heeft de commissie haar bevindingen weergegeven middels een score volgens de plan-do-check-act-systematiek, met een tekstuele onderbouwing op de scores.

Eerste lijn
Voor beide ziekenhuizen betekenen de bevindingen, conclusies en aanbevelingen in de visitatierapporten een bevestiging dat ze beide goede zorg verlenen aan patiënten met een longcarcinoom: hoogstaande zorg, zo dicht mogelijk bij huis. Dit neemt niet weg dat er ook verbetermogelijkheden zijn aangegeven op specifieke punten. Zo loopt, mede door de korte lijnen, de samenwerking weliswaar goed – het is een goed functionerend netwerk van tweede- en derdelijnszorgaanbieders. Maar daarbij wordt aangetekend dat gemaakte afspraken deels nog moeten worden gestructureerd en geformaliseerd middels een SLA (service level agreement) .

Een ander punt betreft de nazorg en follow-up: die worden zo dicht mogelijk bij huis gegeven. Dit biedt grote voordelen, vooral in de palliatieve fase, omdat de zorg in directe samenhang en samenspraak met de eerste lijn kan plaatsvinden. Maar beide ziekenhuizen moeten, zo staat in de rapportages, die samenwerking met de eerste lijn nog wel verder intensiveren. Door in een vroege fase de zorgprofessionals in de eerste lijn te betrekken bij het behandelplan, kan overbehandeling in de laatste fase worden verminderd en wordt een kosteneffectieve zorg beter mogelijk.

Voor IKNL blijkt uit de pilot dat het ontwikkelde kwaliteitskader longcarcinoom een geschikt instrument is voor het toetsen van longkankerzorg bij een of meer schakels in de keten. Vandaar dat IKNL dit jaar nog zal starten met de ontwikkeling van andere tumorspecifieke kwaliteitskaders, te beginnen met prostaat- en mammacarcinoom.

Organisatie
Een aandachtspunt is nog de organisatie van de visitatie. Tijdens de pilot bleek dat de tijdsinvestering voor de visitatoren groot is doordat in korte tijd twee ziekenhuizen moeten worden gevisiteerd. De verwachting is wel dat de efficiency zal verbeteren door meer focus aan te brengen. Daartoe moet in de toekomst vooraf worden gekozen wat het primaire doel van de visitatie is: de kwaliteit van de samenwerking tussen ketenpartners toetsen aan de hand van een of meer tumorspecifieke zorgprocessen, of de kwaliteit van de tumorspecifieke zorg toetsen, zoals verleend door een of meerdere samenwerkende ketenpartners.

Door naast de tumorspecifieke kwaliteitskaders ook een kwaliteitskader te ontwikkelen voor samenwerking tussen ketenpartners in de oncologische zorg denkt IKNL beter in te kunnen spelen op verschillende vragen uit het veld en tevens de organisatie van visitatie te verbeteren. Dit ‘Kwaliteitskader Samenwerking’ wordt dit jaar gebruikt in een vervolgpilot.


dr. Willem Pieters, longarts, Elkerliek Ziekenhuis, Helmond
dr. Olga Schuurbiers, longarts, Radboudumc, Nijmegen
prof. dr. Peter Huijgens, voorzitter raad van bestuur IKNL
René Limbeek, adviseur IKNL, projectleider

contact

e.vanrooij@iknl.nl

c.c.: redactie@medischcontact.nl

Geen belangenverstrengeling gemeld



Voetnoten

1. ‘Op weg naar oncologische zorgnetwerken’; Oncologie up-to-date, 2013-vol 4-nummer 6. Interview met Marlies Jansen-Landheer, directeur netwerken IKNL.

2. Een voorbeeld van een dergelijk samenwerkingsverband is beschreven in ‘Centrum Gynaecologische Oncologie Amsterdam: drie locaties. één centrum’; Oncologie up-to-date, 2014-vol 5-nummer 1.

© ANP-PHOTO
© ANP-PHOTO
<Download dit artikel als PDF</b>
Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.