Laatste nieuws
Ingrid Lutke Schipholt
5 minuten leestijd

Omgaan met emoties

Plaats een reactie

Haio’s praten over hun eerste ervaringen

De dood van een patiënt, agressie, maar ook voldoening en blijdschap - het hoort allemaal bij het huisartsenvak. Sommige haio’s krijgen er in de eerste maand van hun opleiding al mee te maken.

 



Elke wekelijkse terugkomdag van de huisartsen in opleiding (haio’s), groep 2002-2, in Leiden begint met een ‘ervaringsronde’. Wie dat wil, kan aangrijpende of exemplarische gebeurtenissen aan de orde stellen. Het zijn veelal onderdelen van het vak waar de artsen, als ze eenmaal huisarts zijn, voornamelijk alleen voor zullen staan. Tijdens de opleiding krijgen ze nog ondersteuning van hun mede-haio’s, groepsbegeleiders of huisartsenopleider.

Aangrijpend

De dood is een zeer aangrijpende gebeurtenis, waar elke huisarts als professional mee te maken krijgt. Charisse Calor, 26 jaar en sinds een half jaar arts, moest al snel de confrontatie aangaan. Zij bezocht samen met haar opleider een terminale vrouw, die thuis overleed. De patiënt was 37 jaar geworden.


‘Het was net gebeurd, toen mijn oog viel op foto’s aan de muur. Daar was als het ware haar leven op afgebeeld’,

zegt Calor. ‘Het zijn ontroerende momenten. Toen de dood net was ingetreden en ook net was geconstateerd, hing er een hele vreemde sfeer. Ik was blij voor de patiënte, maar had natuurlijk te doen met haar man en familie. Voor iedereen kwam het hard aan. Zelf werd ik net zo goed emotioneel. Ik heb me op de achtergrond gehouden, want ik vond dat er voor mij op dat moment geen plek was.’


Deze gebeurtenis heeft een paar dagen geleden plaatsgevonden. De haio-groep is er stil van. Ook dit is een onderdeel van het huisartsenvak en ook dit staat hun te wachten, naast alle leuke, ontroerende of stomvervelende gebeurtenissen. Voor Calor was het de eerste keer dat zij als arts zo direct met de dood van een patiënte werd geconfronteerd. Volgens haar zit in het feit dat de patiënte in haar eigen vertrouwde omgeving overleed ook zo duidelijk de impact van de gebeurtenis.


Calor: ‘In het ziekenhuis is overlijden ook emotioneel. Maar thuis overlijden heeft iets intiems en dat vind ik persoonlijker, zeker voor de familie. Ik vind het heel wat dat je daar als huisarts bij bent. Hiermee krijg je ook een band met het gezin. Dat, in combinatie met het langdurig volgen van een heel gezin, vind ik ook mooi aan het huisartsenvak.


‘Tijdens mijn co-schappen in het ziekenhuis kwam ik erachter dat ik meer iemand ben voor langdurige contacten. Ik liep op tegen de kortstondige contacten die je in het ziekenhuis met patiënten hebt. Zo vind ik obstetrie heel leuk, maar na zo’n emotionele gebeurtenis als een geboorte zie je je patiënte meestal niet meer. Dit, in combinatie met het aspect tijdsdruk, maakt dat het werk in de kliniek mij niet aantrekt. Ik vrees dat door de tijdsdruk de kwaliteit van de zorg minder wordt. In de huisartsenpraktijk kun je een patiënt gemakkelijker laten terugkomen, in de kliniek moet een patiënt al gauw een paar weken wachten.


‘Het rare was, dat ik nadat ik van dit aangrijpende huisbezoek kwam, gewoon spreekuur moest doen. Mijn opleider bleef nog even bij de familie en ik nam haar werk over: terug naar de ingegroeide teennagels en de hoestjes. Klachten waarover ik niet minachtend wil doen, want voor die mensen is dát weer belangrijk.’

Lastige patiënten

Een ander onderdeel van het vak waarmee de haio’s de confrontatie aangaan, is de omgang met lastige patiënten. De vraag wie hiermee te maken heeft gehad, wordt door alle bijna alle haio’s positief beantwoord, al tilt de één er niet zo zwaar aan als de ander. Lastige patiënten kosten voornamelijk veel energie en kunnen de lol in het werk even verpesten, agressieve patiënten helemaal.


Caroline Reintjes (33) heeft wel vaker met boze patiënten te maken gehad, maar onlangs liep het de spuigaten uit. Een opgewonden vader van een patiëntje kwam op het spreekuur en beweerde dat zijn kind het aan het hart had. ‘De man kwam al geagiteerd binnen’, vertelt Reintjes. ‘Ik vroeg wat er precies aan de hand was. Zijn reactie was: “U bent de dokter, dus dat moet u zeggen.” Ik kwam niet eens tot een goede afname van de anamnese, want al snel begon hij de boel bij elkaar te schelden. Toen realiseerde ik me heel duidelijk dat ik rustig moest blijven. In een fractie van tijd voelde ik me bedreigd, omdat ik de indruk had dat hij ging uithalen. Daarom belde ik mijn opleider. Die kwam meteen. We hebben de man de praktijk uitgewerkt. Voor het kind vond ik het zielig, want dat stond er maar beteuterd bij te kijken.


‘Ik wens deze man niet meer in mijn spreekkamer te zien. Ik snap wel dat hij bang was, maar hij moet zijn uiting daarvan - zijn boosheid - niet op mij afreageren, terwijl ik hem niks heb aangedaan. De man was bang dat zijn zoontje wat aan het hart had, daar lag kennelijk zijn zorg, maar wat hij nu precies van mij verwachtte, is me nog niet duidelijk. Verschillende keren probeerde ik hem zijn verhaal te laten doen, maar er was niet tot hem door te dringen.


‘Het bedreigende zat ook in het feit dat ik in een klein kamertje spreekuur houd. Tot voor kort was het zo ingericht

dat de patiënten met hun stoel voor de deur zaten. Daarmee blokkeerden ze de deur, bij een escalatie had ik geen kant op gekund. Nu is de opstelling veranderd: ik zit bij de deur en de patiënten in het midden van de kamer. Het voorval is voorbij en heeft geen invloed op mijn handelen bij andere patiënten. Rustig blijven en uitleggen is de beste remedie in dit soort gevallen.’


Huisartsbegeleider en huisarts Joke Crul-Kelderhuis, die deze groep begeleidt, waarschuwt de haio’s tegen de effecten  op de lange termijn van lastige patiënten. ‘Het lastige gedrag van patiënten kan energie gaan vreten. Om adequaat te reageren op dit gedrag, kan het zinvol zijn je emoties - boos, blij, bang of verdrietig - die patiënten bij je oproepen, te turven. Je kunt in kaart brengen met wat voor type emotie van patiënten je moeite hebt. Vervolgens kun je onderzoeken hoe je daarmee omgaat en waar het jou raakt. Belangrijk is dat je altijd trouw blijft aan jezelf en dat je geen dingen doet die niet bij je passen of waar je niet achter staat.’

Stelling nemen

Dat patiënten de behandeling eisen die hun goeddunkt, daar kunnen de haio’s over mee praten. De één zegt nooit toe te geven als een patiënt een bepaald medicijn eist; de ander stuurt de eiser wel met het recept de deur uit - om er vanaf te wezen. De haio’s krijgen het advies hierover stelling te nemen.


Het bepalen van standpunten lijkt wel één van de belangrijkste leerpunten voor de haio-groep. Standpunten over zaken als hoe om te gaan met lastige patiënten, hoe te handelen bij het overlijden van mensen en hoe ervoor te zorgen dat patiënten niet alle tijd opslokken.

Huisarts in opleiding (2)
Ondanks alle berichten over de zwaarte van het huisartsenvak en de vermeende slechte beloning, beginnen jaarlijks honderden artsen aan de opleiding tot huisarts. Hun achtergrond en motivatie mogen heel verschillend zijn, allen willen maar één ding: een goede huisarts worden. Maar hoe doe je dat? Medisch Contact volgt de dertien jonge dokters die in maart 2002 in Leiden aan de huisartsenopleiding begonnen.

Foto: Arno Massee

Meediscussieren over de heftige kanten van het huisartsenvak op Forum...

Dit is het eerste deel van een serie. Zie voor de andere afleveringen het Dossier Haio's .

agressie & geweld
Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.