NZa: Druk op de acute zorg groeit

De toegankelijkheid van de acute zorg als geheel is op dit moment niet in gevaar, al is het duidelijk dat de druk op deze zorg groeit. Dat concludeert de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) in een zogeheten marktscan van de acute zorg. De NZa draagt een aantal oplossingen aan, waarbij coördinatie en betere samenwerking.

De toenemende druk op de acute zorg is al vaker onder de aandacht gebracht. Het is evenwel voor het eerst dat deze marktscanis gehouden; aanleiding daarvoor waren ‘signalen uit het veld’ en de reacties daarop vanuit de Tweede Kamer en van minister Schippers van VWS. De scan geeft een overzicht van de vraag naar acute zorg en de capaciteit van het acute zorgnetwerk. De cijfers hebben betrekking op de periode 2013-2016. Deze zijn aangevuld met informatie uit een enquête onder zorgaanbieders van acute zorg, om te horen wat de knelpunten zijn.

Er zijn veel oorzaken voor de toenemende druk op de acute zorg, maar geen daarvan steekt er echt bovenuit. De NZa wijst op ‘interne factoren’, zoals gebrekkige afstemming, waardoor patiënten die spoedzorg nodig hebben niet altijd meteen op de juiste plek terechtkomen. Zo kan een patiënt door een ‘defensieve triage’ een te hoge urgentie krijgen, waardoor hij sneller en meer specialistische zorg ontvangt dan nodig is, geven de NZa-onderzoekers als voorbeeld. Daarnaast zijn er ook ‘externe factoren’. Zo komen patiënten in de avonduren met zorgvragen naar de huisartsenpraktijk (hap), zonder dat er sprake is van een spoedeisend karakter. Het kan zijn, suggereren de onderzoekers, dat patiënten steeds vaker rekenen op een 24/7-beschikbaarheid van de huisarts. Maar het kan ook zijn dat ze de hap bezoeken omdat de huisarts overdag niet goed bereikbaar is.

Het zijn vooral de hap en de Spoedeisende Hulp (SEH) waar meer patiënten komen, al verschilt de groei van het aantal patiënten per regio. Het aantal opnamestops op de SEH neemt toe. Dit varieert eveneens sterk en is deels ‘een registratie-effect’. De piekdrukte doet zich vooral voor op doordeweekse dagen in de middag. Huisartsen ervaren vooral drukte tussen 15.00 en 18.00, bij ambulancediensten is het vooral druk tussen 11.00 en 17.00.

Eerdere meldingen over een stijgend aantal ouderen dat gebruikmaakt van de acute zorg – en vandaar een toegenomen zorgzwaarte – konden de onderzoekers van NZa niet goed vaststellen op basis van de beschikbare gegevens. Wel zien ze dat ouderen niet alleen ‘andere’ gezondheidsproblemen hebben, maar ook meerdere gezondheidsproblemen tegelijk. Ze concluderen dat het gebruik van de hap bij alle leeftijden stijgt. Opvallend genoeg is er bij personen van 75 jaar en ouder sprake van een lichte daling in het gebruik van de SEH en de hap in 2016.

De onderzoekers doen aanbevelingen om het acute zorgnetwerk effectiever te laten werken. Een aantal van hun suggesties kan snel worden ingevoerd, denken ze. Betere afspraken over de bereikbaarheid van huisartsen overdag en de visites die huisartsen maken zou onder meer kunnen helpen. Herhaalbezoek van de SEH kan worden verminderd met een gericht beleid voor die patiëntgroepen die vaak op de SEH belanden. Ook met realtime inzicht in de capaciteit is de drukte op de spoedzorg beter te reguleren.