Laatste nieuws
Wetenschap

Nobelprijs voor DNA-reparatie

Plaats een reactie

De Nobelprijs voor scheikunde gaat dit jaar naar drie onderzoekers die elk een vorm van DNA-reparatie in de cel hebben ontdekt. De Zweed Tomas Lindahl, de Turkse Amerikaan Aziz Sancar en de Amerikaan Paul Modrich.

Lindahl vroeg zich in de jaren zestig al af hoe het kan dat DNA zo stabiel is en waarom het niet ten ondergaat aan allerlei schadelijke invloeden van buiten. Er moesten volgens hem reparatiemechanismen in het spel zijn. Hij ontdekte er één: base excision repair. Dat is een proces waarbij enzymen (glycosylases) in het DNA ‘foute’ baseparen kunnen herstellen.

Sancar, een plattelandsarts die later biochemie is gaan studeren, legde een ander mechanisme bloot waarmee de DNA-baseparen worden gerepareerd: het ‘nucleotide excision repair’. Daarbij gaat het om herstel van DNA-schade die wordt veroorzaakt door uitwendige invloeden zoals UV-straling. En Modrich ten slotte ontdekte hoe de cel fouten in DNA repareert tijdens de celdeling: mismatch repair.

Het Nobelcomité stelt dat de onderzoekers daarmee de basis hebben gelegd voor de notie dat het DNA wordt bewaakt door ‘een zwerm van celeiwitten’. Niet alleen maken die eiwitten de drie ontdekte herstelmechanismen mogelijk. We weten inmiddels dat de cel ook tal van andere schadereparatieprocessen kent die de potentieel funeste gevolgen opvangen van toxische stoffen, roken, zonlicht en/of spontane mutaties.

Bekend is dat in veel vormen van kanker vaak meerdere van deze herstelprocessen geheel of gedeeltelijk zijn uitgeschakeld en dat kankercellen voor hun voortbestaan afhankelijk zijn van de reparatiemechanismen die nog wel werken. Wie deze achilleshiel weet te treffen, zou dus kankercellen moeten kunnen uitschakelen. Aan dat inzicht heeft het onderzoek van het drietal een fundamentele bijdrage geleverd.

Henk Maassen

 

Nobelprijs naar parasietenbestrijders (5 oktober 2015)
Special: Kanker (27 augustus 2009)
Zomerportret 2: KNAW-president Hans Clevers (13 juli 2012)

© Shutterstock
© Shutterstock
Wetenschap kanker
  • Henk Maassen

    Henk Maassen is journalist bij Medisch Contact, met speciale belangstelling voor psychiatrie en neurowetenschappen, sociale geneeskunde en economie van de gezondheidszorg.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.