Nieuwe strategieën antibiotica

Er is een grote behoefte aan nieuwe antibiotica. De resistentie tegen bestaande antibiotica stijgt wereldwijd en regelmatig komen uitbraken voor van multiresistente bacteriën. Maar er zitten weinig veelbelovende middelen in de pijplijn; vaak gaat het om nieuwe versies van oude middelen. Er zijn snel nieuwe typen antibiotica nodig, maar zelfs via zogeheten high-throughput assays, waarbij grote hoeveelheden moleculen tegelijk kunnen worden getest op werkzaamheid, zijn er weinig hoopgevende kandidaten. Twee uitzonderingen zijn de afgelopen maand besproken in Science.

David Haydon c.s. hebben een molecuul gevonden dat een voorloper zou kunnen zijn van een nieuwe klasse antibiotica die bacteriële celdeling tegengaat. Het molecuul, PC190723, remt een eiwit (FtsZ) dat noodzakelijk is bij het delen van de meeste grampositieve én -negatieve pathogenen. In vitro werkt het middel onder meer tegen MRSA en MDRSA (multi-drug resistant Staphylococcus aureus). Bij muizen bleek het effectief tegen een Staphylococcus aureus-infectie.

David Rasko c.s. doen verslag van een andere benadering: een middel dat de virulentie van bacteriën aanpakt. Een aantal genen is van belang bij de hoeveelheid schade die een micro-organisme kan veroorzaken. Remming van het enzym QseC zorgt ervoor dat die genen minder tot expressie komen. Zo is bekend dat Escherichia coli met een gemuteerd QseC-enzym minder virulent is en dus veel minder groeit in diermodellen. Middels high-throughput assay is een middel gevonden dat dit ook bereikt: LED209. In diermodellen blijkt het effectief tegen verscheidene pathogenen. Nadeel is dat met alleen remming van virulentie de bacterie niet wordt uitgeroeid.

Het is overigens nog een lange weg om van deze veelbelovende kandidaten te komen tot een voor mensen veilig toedienbaar middel. SB

Science 2008; 321: 1078-80 en 1673-5