Mortaliteit niet lager na eenmalige PSA-screening

Eenmalige PSA-screening leidt niet tot een betere tienjaarsoverleving bij prostaatkanker dan geen screening. Dit is de conclusie van Richard Martin e.a. op basis van een grote RCT (CAP-studie) gepubliceerd in JAMA.

Het onderzoeksteam benaderde mannen in de leeftijd van 50 tot 69 jaar die als patiënt ingeschreven stonden bij een van de deelnemende 573 huisartspraktijken in Engeland en Wales. Prostaatkanker op het moment van randomisatie of in het verleden was een exclusiecriterium. De mannen uit de interventiegroep ontvingen een uitnodiging voor een screening bij een verpleegkundige gecombineerd met een eenmalige PSA-bepaling. Bij een PSA-spiegel van 3 ng/ml of meer volgde een prostaatbiopsie. 40 procent van de mannen uit de interventiegroep accepteerde de screeningsuitnodiging. De controlegroep kreeg standaardzorg. Met behulp van landelijke registratiedatabases konden mortaliteitscijfers gekoppeld worden. Voor de primaire analyse keken de onderzoekers naar mortaliteit door prostaatkanker of als gevolg van de behandeling daarvan.

In een begeleidend commentaar concludeert Michael Barry op basis van de CAP-studie dat een eenmalige PSA-screening bij mannen in de leeftijd 50 tot 69 jaar niet effectief is en waarschijnlijk meer kwaad dan goed doet. Na een mediane follow-up van tien jaar was het aantal prostaatkankerdiagnoses groter in de interventiegroep – voornamelijk vanwege een hogere detectie van Gleason graad 6 of lager – maar de eenmalige screening leidde niet tot een significant lagere cumulatieve mortaliteit in de interventietroep dan in de controlegroep: respectievelijk 549 (0,30 per duizend levensjaren) en 647 (0,31 per duizend levensjaren) prostaatkankersterftes.

Daarnaast koppelt Barry de resultaten van het onderzoek aan de uitkomsten na behandeling van prostaatkanker. Niet alleen de screening bepaalt de kostenbatenanalyse, maar ook de aanvullende diagnostiek, zoals biopsie, en de behandelopties. Insteek hierbij moet zijn het voorkomen van overbehandeling bij laagrisicopatiënten en onderbehandeling van hoogrisicopatiënten. 

JAMA 2018, Doi:10.1001/jama.2018.0154 en 10.1001/jama.2018.0153