Met huidige personeel meer covidzorg leveren, kan dat?

Doel is om met het huidige personeel meer patiëntenzorg te leveren. Het ministerie van VWS heeft afgelopen december onafhankelijk voorzitter – en baas van een pensioenuitvoerder - Edwin Velzel gevraagd het expertteam samen te stellen. Het advies is klaar en op 10 juni aan de Tweede Kamer gestuurd. Centrale vraag: wat is nodig om de reguliere én de covidziekenhuiszorg komende winter zoveel mogelijk door te laten gaan bij een nieuwe opleving van corona?

Voorzitter Velzel koos voor een pluriforme samenstelling van zijn team. Velzel: ‘We hebben naar de hele keten gekeken om de knelpunten in de ziekenhuizen te verlichten. We hadden een aantal mensen uit de ziekenhuiswereld, van de huisartsen, maar ook vanuit de wijkverpleging, verpleeghuizen en mensen die er wat verder vanaf staan.’ Huisarts Carin Littooij – lid van het federatiebestuur van de KNMG – zat in het expertteam en in de klankbordgroep zat Mirjam van ’t Veld namens de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV). Bij het verschijnen van het advies reageerde de LHV bezorgd met een verlanglijstje: voldoende test- en vaccinatiecapaciteit bij de GGD, wachtlijsten voor ziekenhuizen wegwerken, financiering regelen en vooral: prioriteiten stellen in welke zorg wel en niet kan doorgaan en niet verwachten dat de eerste lijn kan opvangen wat de tweede lijn niet aankan, maar afstemming zoeken tussen alle zorg­sectoren. Voorzitter Edwin Velzel en expertteamlid en anesthesioloog Robert Sie geven een toelichting.

Wat vindt u van de zorgen van de huisartsen?

Velzel: ‘We begrijpen dat de huisartsenzorg onder druk staat. Onze plannen kunnen niet zonder goede financiering en ondersteuning voor de huisartsen. Om de plannen te kunnen implementeren moet in de regio het gesprek worden gevoerd. In Noord-Holland is bijvoorbeeld op initiatief van de huisartsen én de zorggroepen vroegsignalering van kwetsbare patiënten in de huisartsenpraktijk uitgeprobeerd. Dat moet gezamenlijk gebeuren, dit kan een huisarts niet alleen.’

Voor wie heeft u dit rapport geschreven?

Velzel: ‘We hebben dit aangeboden aan de minister omdat hij de opdracht gaf. Maar we hebben het ook bewust aangeboden aan Mark Kramer als voorzitter van het Landelijk Netwerk Acute Zorg (LNAZ), omdat we het minstens zo belangrijk vinden dat het veld ermee aan de slag gaat, professionals en bestuurders.’

Wat is de belangrijkste boodschap?

Sie: ‘We hebben gekeken naar internationale best practices. De afgelopen zeven golven zijn er veel goede dingen gedaan, lokaal en regionaal. We hebben die ervaringen bij elkaar gezet in modules. We roepen iedereen op te kijken wat elders goed werkte en waar verbeteringen kunnen worden geboekt, zodat de best practices landelijk worden ingezet.’

Kunt u drie voorbeelden noemen?

Sie: ‘Zuurstof thuis, dat klinkt bijna vanzelfsprekend, maar dat is het dus niet. Een aantal zorgaanbieders begint ermee, een aantal is er nog naar aan het kijken. In september moeten we stappen verder zijn, dat is al snel. Ander voorbeeld is telemonitoring, op afstand mensen buiten ziekenhuizen bewaken. Vooral met 24/7-monitoring hebben we in Nederland eigenlijk nog geen ervaring.’ Velzel: ‘Vroeg­detectie door de huisarts om kwetsbare patiënten op te sporen en vaccinatie aan te bieden is ook effectief. Daarnaast is de samenwerking met verpleeghuizen en eerstelijns­verpleegbedden bij sommige ziekenhuizen geweldig geregeld waardoor de uitstroom uit het ziekenhuis snel kan, maar op andere plekken loopt dat niet altijd goed.’

Aan de andere kant is het pleidooi voor meer centrale sturing?

Velzel: ‘Dat is te kort door de bocht. Die centrale sturing is alleen nodig op het moment dat zorgcontinuïteit in alle regio’s in de knel komt. Eerste belangrijke centrale ingreep zou kunnen zijn om de variatie die in regio’s bestaat enigszins te vereffenen. Zware maat­regelen als het afschalen van planbare zorg wil je ook landelijk geregisseerd hebben, zodat niet in één regio al wordt afgeschaald terwijl er elders nog capaciteit is.’ Sie: ‘Verkend moet worden of enerzijds de landelijk gehanteerde covid-19-spreidingsstrategie (‘fair share’) kan worden verbeterd en anderzijds de spreiding van niet-covid-19-zorg nog een optie vormt om zo uitstel van deze zorg te voorkomen.’

Bent u er gerust op?

Velzel: ‘Ik heb een paar zorgen. Mijn zorg is dat het voor de ziekenhuizen die nog aan het bijkomen zijn van eerdere golven een heel grote klus is om hoofd en handen vrij te maken om dit te gaan oppakken. We gaan deze week met LNAZ en het Regionaal Overleg Acute Zorgketen (ROAZ) kijken hoe we daarbij kunnen ondersteunen. En als er een golf komt met de ziekmakendheid én besmettelijkheid van delta, dan gaat ook dit niet genoeg zijn om het afschalen van kritisch planbare zorg te voorkomen. Een exponentiële pandemie kun je nooit oplossen met lineair stijgende capaciteit van de zorg.’

Ga opschalen en leentjebuur spelen met dingen die goed werken

Wie moet hiermee aan de slag?

Velzel: ‘Alle partijen in de ROAZ-regio’s – zieken­huizen, verpleeghuizen, de eerste lijn – moeten ermee aan de slag. Ons advies is dat de ROAZ-regio’s en het LNAZ dat organiseren. VWS moet zorgen dat de ROAZ’en de benodigde ondersteuning gefinancierd krijgen.’

Er zitten veel documenten bij het advies, welke kunt u artsen aanbevelen?

Velzel: ‘De internationale vergelijking en de verdiepende beschrijving van de modules. Daarin staan de best practices, wie je moet bellen om te horen hoe je het kunt aanpakken.’

Wilt u nog iets kwijt aan de artsen in Nederland?

Sie: ‘Bereid je voor. Dat was de boodschap die we destijds in 2020 kregen vanuit Noord-Italië. We kunnen terugkijken op zeven golven en heel veel is goed gedaan.’ Velzel: ‘Ga opschalen en leentjebuur spelen met dingen die goed werken.’