Maagoperatie voor obese tieners lijkt veilig

Op de korte termijn leveren bariatrische ingrepen bij obese tieners niet meer complicaties op dan bij volwassenen. Het wachten is op langetermijnresultaten. In Nederland ligt het onderzoek naar maagbandjes bij tieners voorlopig stil.

Is het veilig? Dat is de grote vraag als het gaat om bariatrische operaties bij minderjarigen. Thomas Inge en andere Amerikaanse onderzoekers volgen langdurig een groep tieners die gewichtsverliesoperaties ondergaan. De eerste resultaten staan in JAMA Pediatrics. Het gaat om 277 patiënten van 19 jaar of jonger die vanwege ernstig overgewicht werden geopereerd. Hun gemiddelde leeftijd was 17 jaar en de mediane BMI 50,5. Twee derde onderging een Roux-en-Y-bypass, 28 procent een zogenaamde sleeve maagverkleining (waarbij alleen nog een buisvormige maag overblijft), en 6 procent kreeg een maagbandje. In de dertig dagen nadien overleed geen enkele patiënt uit deze groep. Ernstige complicaties (zoals naadlekkage) traden op bij 8 procent. Minder ernstige complicaties (zoals ileus) kwamen voor bij 15 procent. Deze resultaten komen volgens de onderzoekers overeen met eerdere studies bij adolescenten. Het is ook vergelijkbaar met aantallen complicaties bij volwassenen die onder het mes gaan.

De 8 procent ernstige complicaties noemen de onderzoekers weinig. Gezien de vele nevendiagnoses die voorkomen bij de onderzochte tieners is dat begrijpelijk: meer dan de helft van de tieners leed aan slaapapneu, 14 procent had diabetes, 45 procent hypertensie. Bij maar liefst driekwart was sprake van dyslipidemie. Overige veelvoorkomende diagnoses bij deze kinderen: gewrichts- en rugpijn, polycysteusovariumsyndroom en nierfunctiestoornis.

In Nederland is het niet toegestaan om bariatrische operaties uit te voeren bij tieners, vanwege onvoldoende bewijs van veiligheid en effectiviteit op de lange termijn. In het MUMC+ liep gerandomiseerd, vergelijkend onderzoek naar de veiligheid en effectiviteit van maagbandjes bij kinderen tussen de 12 en 17 jaar. In dat kader zijn vier kinderen geopereerd, vertelt een van de chirurgen die de maagbandjes plaatste, Jan Willem Greve: ‘Maar vorig jaar moesten we van de IGZ stoppen, omdat de maagbandjes niet geregistreerd stonden voor gebruik bij kinderen onder de 14 jaar. Nu hadden we ook nog niet zulke jonge kinderen geopereerd, maar we moeten het protocol opnieuw schrijven.’ Het is niet duidelijk wanneer het onderzoek weer kan starten.

Weerstand
De weerstand tegen bariatrische ingrijpen bij tieners met ernstig overgewicht is groot, merkt Greve. Critici, zoals kinderarts Olga van der Baan van de Heideheuvel-kliniek – waar kinderen met obesitas worden behandeld – wezen er eerder op dat er te weinig bekend is van de effecten op lange termijn, en op het feit dat eigenlijk ingegrepen zou moeten worden voordat een kind zo zwaar is. Greve erkent dat er nog geen resultaten zijn van grote, langlopende studies, maar: ‘Niet-chirurgische behandelingen kunnen werken, maar we zien vaak dat kinderen terugvallen. De resultaten van gewichtsverliesoperaties bij tieners die we kennen, wijzen erop dat de effectiviteit net zo groot is als bij volwassenen. Bij hen weten we dat na bariatrische ingrepen in veel gevallen diabetes, slaapapneusyndroom en hypertensie in remissie gaan. Dat is het doel bij tieners ook: voorkomen dat er nog meer schade optreedt.’

De Amerikaanse tieners uit het onderzoek van Inge e.a. zullen langdurig worden gevolgd. Daaruit zal moeten blijken wat het gevolg is van de bariatrische ingrepen, niet alleen op het gewicht en comorbiditeit, maar op de algehele gezondheid, inclusief psychosociale ontwikkeling.

Sophie Broersen

• JAMA Pediatr,  doi: 10.1001/jamapediatrics.2013.4296
• Interview met Jan Willem Greve en Olga van der Baan
• NPO: Hoe dikke tieners strijden tegen hun overgewicht

Lees ook:

• Obesitas is een ziekte