Laatste nieuws
Achter het nieuws

Loting: terug van weggeweest?

14 reacties
Marcel van den Bergh/HH
Marcel van den Bergh/HH

Het verbod op loting als selectiemiddel voor studies als geneeskunde lijkt te worden opgeheven. Maar zullen de faculteiten dat middel dan ook weer gaan hanteren? In Nijmegen bijvoorbeeld willen ze liever op een heel andere manier selecteren.

Blonde meisjes. Dat is, kort door de bocht, de groep studenten die het beeld in de collegebanken steeds meer bepaalt bij geneeskunde. ‘In hoeverre is dat een afspiegeling van de samenleving?’, vraagt voorzitter Amir Abdelmoumen van De Geneeskundestudent retorisch. De vereniging van geneeskundestudenten vreest dat de homogeniteit van de toekomstige artsenpopulatie verder wordt ‘aangewakkerd’ door de huidige manier van toelating: decentrale selectie, de selectiemethode die loting drie jaar geleden verving. Vanwege die dreigende homogeniteit wil men nu weer van die selectie af.

Museum

Loting rust sinds het studiejaar 2017/’18 op de archiefplanken van het onderwijskundig museum. Daar belandde het nadat de opvatting had postgevat dat niet enkel het lot moet bepalen wie de schaarse plekken van populaire studies vullen, om ongemotiveerde studenten te weren. Maar D66 blies eerder deze maand het stof van dit selectiemiddel. De democraten willen het lotingsverbod opheffen zodat universiteiten weer zelf uit het hele arsenaal van toelatingsmethoden kunnen kiezen.

Decentrale selectie leidt tot te veel stress bij jonge scholieren en tot kansenongelijkheid, stelt D66 in een ‘tienpuntenplan’ voor meer gelijke kansen in het hoger onderwijs. Met het CDA diende de partij in de Tweede Kamer een motie in om loting weer toe te voegen aan het selectie-instrumentarium. Een ruime Kamermeerderheid steunde de motie. Onderwijsminister Ingrid van Engelshoven, ook D66, toont zich hiertoe bereid. ‘Nadrukkelijk als optie waar instellingen naar kunnen kijken. Als instellingen dit het meest eerlijke, meest geschikte instrument vinden, dan vind ik dat zij die keuze moeten hebben.’

Brandbrief

Een aantal faculteiten geneeskunde lijkt inmiddels echter gehecht aan de voordelen die selecteren aan de poort volgens hen biedt. Loting valt wel in goede aarde bij De Geneeskundestudent, de KNMG en de Landelijke Vereniging van Artsen in Dienstverband (LAD). Die partijen schreven samen een brandbrief aan de Tweede Kamer over de ‘onwenselijke’ gevolgen van decentrale selectie, met het verzoek de terugkeer van loting te steunen.

De Geneeskundestudent bracht die gevolgen vorig jaar in kaart na een enquête waaraan 3352 studenten meededen. Steeds meer studenten blijken een betaalde cursus van 150 euro tot enkele duizenden euro’s te volgen om zich voor te bereiden op de selectie. Bijna een kwart van de eerstejaars had dat gedaan, tegenover zo’n 3 procent van de zesdejaars.

Ook gaf een derde van de studenten aan als scholier extracurriculaire of vrijwillige activiteiten te hebben verricht enkel om hun toelatingskans te vergroten, een percentage dat ook hoger ligt onder de bachelorstudenten dan onder de masterstudenten. Verder gaf een klein percentage aan bewust 5 vwo te hebben gedoubleerd om een hoger eindgemiddelde in 6 vwo te behalen om zo hun kansen te vergroten. ‘Wij maken ons zorgen over de scholieren die geen geld hebben om dure cursussen te volgen’, aldus Abdelmoumen. ‘Er zijn scholieren die geen tijd of financiële ruimte hebben voor onbetaalde bijbanen, bijvoorbeeld omdat ze ziek zijn, voor ouders moeten zorgen of het geld van een baantje bij Albert Heijn nodig hebben.’

‘Je hebt verschillende types studenten nodig om van elkaar te leren’

Verschillen nodig

Door de financiële en prestatiedruk haken scholieren af die zichzelf geen kans meer toedichten, aldus Abdelmoumen. Volgens hem is de angst na drie jaar van enkel decentrale selectie gegrond dat er ‘een bepaald type student’ overblijft door de drempels van dit systeem. ‘Deze ontwikkeling gaat snel; wat gebeurt er als je ermee doorgaat? Je hebt verschillende types geneeskundestudenten nodig om van elkaar te leren over verschillende normen en waarden en achtergronden.’

Loting als keuzemogelijkheid terugbrengen vergt een aanpassing van de Wet Kwaliteit in verscheidenheid hoger onderwijs, waarin is vastgelegd dat studenten uitsluitend op grond van ten minste twee kwalitatieve criteria mogen worden geselecteerd. Zo’n aanpassing kost tijd, waarschuwde minister Van Engelshoven de Kamerleden. Abdelmoumen heeft er wel vertrouwen in dat dit kabinet daadwerkelijk met een aanpassingsvoorstel komt. ‘Dat is stap één, maar vervolgens is de vraag of universiteiten er gebruik van maken.’

Goede match

De Leidse geneeskundefaculteit zal loting in ieder geval niet invoeren, laat een woordvoerder weten. Deze universiteit meldt dat ‘studenten en docenten goede ervaringen hebben’ met het eigen selectiesysteem, dat leidt tot ‘een goede match’ en ‘in de loop der jaren steeds verfijnder is geworden, jaarlijks wordt geëvalueerd en zo nodig aangepast’.

De geneeskundefaculteit van Groningen meldt via een woordvoerder ‘voorstander van de terugkeer van de lotingsprocedure’ te zijn, omdat dit ‘kansengelijkheid biedt voor scholieren met een niet-westerse migratieachtergrond, studenten met een lagere sociaaleconomische positie en eerstegeneratiestudenten’. Maar de Groningse faculteit moet zich nog ‘nader beraden’ op de vraag hoe het de terugkeer van loting zou willen invullen. Voor zijinstromers wil men in Groningen ‘in ieder geval wel de selectieprocedure handhaven’.

Ook het VUmc staat achter ‘een terugkeer van de mogelijkheid om te loten’, maar vindt dat elke opleiding ‘zelf moet kunnen beslissen welke selectiecriteria het beste passen bij de doelen van de opleiding en het curriculum’. Deze faculteit noemt ‘het matchende aspect’ van selectie wel ‘belangrijk’. Volgens directeur Christa Boer van de geneeskundefaculteit is bij VUmc de selectie ‘zo ingericht dat studenten met een oorspronkelijk niet-Nederlandse achtergrond ook goede kansen op toelating hebben’, waardoor de studentpopulatie ‘een afspiegeling van de maatschappij vormt’. Zij vraagt zich af hoe alleen loting daarvoor zou kunnen zorgen.

Deze faculteit ziet de terugkeer van loting vooral als kans voor een pilot ‘met een hybride vorm’. Daarbij zouden alle kandidaten eerst worden getoetst op twee criteria zoals de wet nu vereist. Uit de ‘grote middengroep’ daarvan, ‘waarvan de uitslag dichtbij elkaar ligt’, zou VUmc dan willen loten. De faculteit verwacht dat zo’n vorm ‘voor kandidaten mogelijk beter is te accepteren dan een klein verschil in score’.

Ouder en rijper

Opleidingsdirecteur geneeskunde Marjolein van de Pol van Radboudumc wil alleen terug naar loting als elke faculteit dat doet. Zowel loting als decentrale selectie brengt nadelen met zich mee, ziet zij. Daarom zijn ze in Nijmegen voorstander van een ander systeem, waarbij studenten eerst een willekeurige bachelorstudie volgen. ‘Dat kan van alles zijn: van medische wetenschappen tot fysiotherapie, van natuurkunde tot culturele antropologie.’ Daarna zouden studenten na een selectie kunnen beginnen aan een vierjarige geneeskundeopleiding. Dat biedt als voordeel ‘oudere en meer rijpe kandidaten’, aldus Van de Pol, wat volgens haar ‘gerichter selecteren’ mogelijk maakt.

De Geneeskundestudent ziet het liefst dat alle faculteiten dezelfde stap zetten door allemaal weer loting in te voeren, en dan ongewogen. Voorzitter Abdelmoumen: ‘Je moet ervan uit kunnen gaan dat iemand met een vwo-diploma de capaciteiten heeft om geneeskunde te studeren. Zolang er geen evidencebased selectiemethoden bestaan die leiden tot betere artsen, is loting waarschijnlijk toch de eerlijkste manier.’

Rapport pro-loting D66 https://d66.nl/content/uploads/sites/2/2020/02/D66-eerlijke-kansen-studenten.pdf

Onderzoeksrapport Geneeskundestudent file:///C:/Users/i.kleijne/Downloads/dg-selectie-17-02-20%20(1).pdf

Lees ook


Download dit artikel (PDF)

Achter het nieuws decentrale selectie
  • Ilse Kleijne

    Ilse Kleijne-Thoonsen is journalist bij Medisch Contact, met een focus op opleiding, loopbaan en arbeidsmarkt.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Merhai

    Anesthesioloog, medisch manager, Lelystad

    Beste Amir

    Je zegt het zeer juist.
    De laatste jaren als ik ergens spreek zie ik een tweedeling.
    Enerzijds de groep specialisten in opleiding , veelal van 1 homogene etnische groep en dan aan de andere kant de anesthesie assistenten een kleurri...jk gezelschap. Zeker niet minder slim hoor , want velen hebben een vwo diploma maar hadden geen rijke ouders die de dure cursussen konden betalen om door de selectieprocedure te komen.

    Schaam je besturen van alle universiteiten. Jullie hebben hieraan meegewerkt.
    Maar niet getreurd, mijn anesthesie assistent verdiend als zzp-er meer dan een anesthesioloog in loondienst.
    Grappig he?

  • Atta van Westreenen

    Arts, Tilburg

    @ collega Jonker
    Het lijkt mij dat de bedoeling een gelijk speelveld is; dat mannen en vrouwen beiden even welkom zijn in de opleiding. Als dan meer vrouwen dan mannen daarvoor kiezen is dat uiteraard prima. Dat is echter heel wat anders dan een soo...rt erfzondeconstructie, waarbij we nu maar blind zouden moeten accepteren dat er meer vrouwen zijn dan mannen op de opleiding, want vroeger was andersom.

    Los daarvan overigens nog de observatie dat een gewogen loting eigenlijk hetzelfde is als decentrale selectie: je creëert ingangseisen die berusten op niet geijkte proxy variabelen en te sturen zijn op basis van motivatie en kapitaal. Bovendien doe je dat op een leeftijd waarbij vrijwel niemand de consequenties van zijn of haar handelen op de lange termijn overziet. Gewogen loting is schijneerlijkheid.
    Mijns inziens zijn er maar twee smaken: volledig stochastische loting of open-en-bloot-willekeur afhankelijk van wie er de chef toetsing is.

  • J. Jonker

    verzekeringsarts, Maastricht

    (gewogen) Loting natuurlijk! Iedere andere methode is verspilling van (gemeenschaps-) geld en -tijd. (gewogen) Loting op grond van eindexamencijfers is lekker snel, lekker goedkoop, lekker betrouwbaar en lekker niet-discriminerend. Althans: het is de... minst discriminerende manier van selectie. Er is geen enkele wetenschappelijke onderbouwing voor de stelling dat selectie op andere gronden dan eindexamencijfers tot betere studieresultaten of tot betere artsen leidt. Het enige wat vaststaat is dat jongelui die het goed doen op de middelbare school het ook goed doen op de universiteit.
    Maar ik moet een aantal collegae teleurstellen: ook (gewogen) loting zal niet tot meer jongens in de collegebanken leiden. Want er zijn heden ten dage meer meisjes dan jongens die opteren voor de medische studie en meisjes doen het beter in het middelbaar onderwijs dan jongens; ze studeren sneller en hebben ook hogere eindexamencijfers. Vreemd overigens dat de omgekeerde situatie vroeger, toen er veel minder meisjes dan jongens geneeskunde studeren, niet tot een maatschappelijke discussie leidde, terwijl de vrouwen zich nu moeten verdedigen.
    Heren: de vrouwen nemen het over; wen er maar aan. Nu is dat al de realiteit bij artsen en juristen (advocaten, rechters) en in het onderwijs en de rest van de maatschappij zal volgen.

  • GJ Bonte

    Neuroloog, Dalfsen

    @Van Der Pol: Exact! Moet ik ook eens proberen, iets kernachtig neer te zetten in slechts enkele regels en desondanks de spijker vol op zijn kop te raken.

    Amen!

  • Els van Veen

    huisarts, Dalfsen

    Ik las vorige week in de krant de vergelijking met 'ruwe diamanten'; veel kinderen van 17 of 18 jaar zijn nog volop in ontwikkeling, zeker de jongens. Dat kristalliseert zich gewoon later uit. Ik ben voor loting om de reden die psychiater Van der Pol... noemt. Maar ik ben er ook voor om te zorgen dat de verdeling man-vrouw in de opleiding 1:1 is. We worden ook in die verdeling geboren namelijk. Nu hebben de vrouwen wel heel erg de overhand gekregen, dat ben ik helemaal eens met Jan Bonte. Mijn indruk is ook dat meisjes in het algemeen wat ijveriger zijn, ook al op de middelbare school. Maar dat worden niet per se betere dokters.

  • Henk van der Pol

    psychiater, Heerenveen

    Cum laude, meritocratisch, excelleren...
    De juiste receptuur voor de burn out van de perfectionist lijkt me, en je wordt er niet noodzakelijkerwijs een goede dokter van.
    Zullen we het eens hebben over betrokkenheid, relativeringsvermogen, zelfkenn...is, realiteitszin en humor als eigenschappen die o zo belangrijk zijn om een goede dokter te worden? Eigenschappen die bij een ieder van ons kunnen rijpen in de loop van studie en werk.
    Laat gewoon een ieder die geneeskunde wil studeren en daartoe het juiste diploma heeft zich aanmelden en laat vervolgens het lot beslissen als er meer vraag dan aanbod is. Je krijgt dan die rijke mix van uitslovers, luilakken, lanterfanters, bollebozen, angsthazen en durfals waaruit ongetwijfeld veel prachtige dokters zullen oprijzen, in plaats van de eenheidsworst van mensen die zich willen bewijzen.

  • GJ Bonte

    Hofnar van Medisch Contact. , Dalfsen

    @Amir: Het is al goed. Het mogen ook donkere meisjes zijn, chocolade bruine, in-witte met heel mooi rood haar. Alles mag qua meisjes, anders krijgen we KOZP weer op ons dak, die dan weer beginnen te krijsen dat iets of iemand wordt gediscrimineerd. ...

    Wat me wel opvalt dat het heel veel meisjes zijn in de opleiding. Maar dan ook wel heul veul meisjes...

    Nu vraag ik me af of meisjes in het algemeen braver, liever, gehoorzamer en werklustiger en wat vroeger volwassen zijn dan jongens, en daarom via de decentrale selectie vaker worden geselecteerd dan jongens? Daar zou ik me wel iets bij voor kunnen stellen. Of komt het omdat er veel mannen in de selectiecommissies zitten die meer met leuke meisjes hebben dan met puisterige jongens? Of heeft geneeskunde als studie zoveel aan status ingeleverd dat jongens niet meer voor dit vak kiezen?

    Ik weet het niet. Het enige dat ik weet dat ik heul veul meisjes zie in de opleiding. Maar dan ook wel ontzettend veel meisjes. Ik klaag niet, hoor, maar het valt me gewoon op.

  • G K Mitrasing

    Vogelvrije Huisarts, New York

    Loten lijkt me prima bij een groep jonge mensen die vaak nog een hele ontwikkeling moeten doormaken. In de loop van de studie en later komt voor een deel vanzelf wel naar voren wat iemand kan.

  • Amir Abdelmoumen

    Voorzitter De Geneeskundestudent

    Beste allen,

    Uit onderstaande reacties lees ik dat er de veronderstelling is dat ik genoemd heb dat de huidige selectie leidt tot 'blonde meisjes'. Dit is een verkeerde conclusie. De journalist vroeg aan mij of dit het geval is, waarop ik aangegev...en heb dat we dit niet goed weten, maar we ons wel moeten afvragen of de huidige selectie leidt tot een goede afspiegeling van de populatie (lees: scholierenpopulatie). We weten bijvoorbeeld na onderzoek i.s.m. ministerie van OCW dat scholieren met een hoger huishoudinkomen vaker geneeskunde gaan studeren dat bij andere studies in het hoger onderwijs.

    Laat ik dus vooral rechtzetten dat ik nooit heb genoemd dat de selectie leidt tot blonde meisjes. Hier is tot op heden geen evident wetenschappelijk bewijs voor.

  • Emma

    Student, Rotterdam

    @ Amir, Geneeskunde student, Nijmegen

    Ik sluit me aan bij jouw reactie. Ook op de Erasmus universiteit zie ik niet het geschetste beeld van een homogene groep van "blonde meisjes". Meer dan 30% van de geneeskunde studenten heeft hier een niet-west...erse achtergrond is mij verteld. Jouw suggestie om excellente studenten uit andere studierichtingen de kans te geven in te stromen bij geneeskunde is een goede. Die mogelijkheid bestaat bv in Ierland al.

  • jan keppel hesselink

    pijnarts, Bosch en Duin

    Amir Abdelmoumen ? Wat boeiend dat iemand met die naam een uitspraak doet over 'te veel blonde meisjes'....

    Ik mag toch wel stellen dat als ik als 'Jan' de vraag stel 'hoeveel negers zitten eigenlijk in het vuilnosophaalwerk?' en 'is dat een goede... afspiegeling van de maatschappij?', dat ik velen over mij heen ga krijgen. Ik hoop dat duidelijk is wat ik hiermee zeg!

  • Anne-Marie van Dam

    psychiater, Amsterdam

    De laatste regel lijkt me de meest relevante:
    Zolang er geen evidence based methoden bestaan die leiden tot betere artsen, is loting waarschijnlijk toch de eerlijkste manier.

  • GJ Bonte

    Neuroloog, Dalfsen

    @Amir:

    "Het idee dat je je eigen toekomst in handen hebt en niet louter afhankelijk bent van kans. Wat een bevrijdende gedachte."

    Jij bent een echt kind van deze tijd. Wat een vreselijk moderne gedachte. En wat een ongelofelijke misvatting. Ik ...zou je de "Happiness Fantasy" willen aanraden om eens te lezen.

    Maar vooral ook doorgaan met leven, dan wordt je de valse belofte van deze illusie vanzelf duidelijk.

  • Amir

    Geneeskunde student, Nijmegen

    Ik ben toegelaten tot de studie Geneeskunde in de tijd dat er landelijk nog sprake was van een loting. Mijn keuze voor Nijmegen destijds was voor een groot deel gebaseerd op het feit dat Nijmegen niet meedeed aan de loting, maar enkel decentrale loti...ng en cum laude hanteerde als mogelijkheden toegelaten te worden tot de opleiding.

    Het idee dat je je eigen toekomst in handen hebt en niet louter afhankelijk bent van kans. Wat een bevrijdende gedachte.

    Als ik zo om mij heen kijk naar mijn collega-studenten, kan ik mij niet vinden in het geschetste beeld van een homogene groep van "blonde meisjes", zoals mijn naamgenoot dit beschrijft. In plaats daarvan zie ik een groep jonge mensen die gevochten hebben voor hun plek binnen de opleiding en die nog steeds hard werken om goede artsen te worden die het beste met de patient voor hebben.

    Het vervangen van een meritocratisch systeem voor een oneerlijker systeem op basis van kans, enkel om te sleutelen aan irrelevante karakteristieken van een cohort studenten, lijkt mij als leek niet de meest effectieve aanpak. Mooier zou zijn als studenten die in een ander academisch veld excelleren, meer mogelijkheden zouden krijgen om in te stromen bij Geneeskunde in de vorm van bijvoorbeeld een premaster. Door het opstellen van gewilde profielen van deze andersgeschoolden, kan er talent aangetrokken worden en wordt het vaardigheden- en kennisbestand van de gemiddelde geneeskunde student rijker, breder en uiteindelijk ook heterogener. Dit maakt ons mooie vak toekomstbestendig en is veel relevanter dan het oplossen van een gefingeerd probleem van "blonde meisjes" zoals deze in het artikel hierboven beschreven wordt.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.