Landelijk schakelpunt terug van weggeweest

Massale deelname cruciaal voor doorstart

Zorgverzekeraars Nederland vraagt wat terug voor haar steun van 75 miljoen euro aan het landelijk schakelpunt: 8 miljoen gedeelde dossiers en uiteindelijk 95 procent van de huisartsen op het net. Vier vragen over de doorstart.

Heleen Croonen

1. Waarom is er nu toch een landelijk epd, terwijl de Eerste Kamer tegenstemde?
De senatoren hadden in april 2011 te weinig vertrouwen in de privacy en de beveiliging van het landelijk schakelpunt en stemden tegen de Wet op het epd. De minister van volksgezondheid trok daarop de stekker eruit. Ook de artsen waren kritisch. Ze hekelden de verplichte aansluiting op het schakelpunt. Ook het tempo van de implementatie was te hoog, de kleinschalige pilots lieten immers nog veel haperingen zien. En waarom zou niet worden doorgebouwd op de bestaande regionale netwerken? Na het wegstemmen van de wet riep Nictiz, de beheerder van het schakelpunt, de zorgverleners bij elkaar om een private doorstart te maken. Artsen en apothekers wilden graag elektronisch gegevens uitwisselen, maar voor niets gaat de zon op. Er was 7,2 miljoen euro nodig, en er lag maar 5,6 miljoen euro op tafel. Zorgverzekeraars Nederland schoot te hulp en het landelijk epd was weer een jaar gered tot 1 januari 2013. De minister stelde daarnaast 2,2 miljoen euro beschikbaar om patiënten meer zeggenschap te geven en om het klantenloket nog een jaar te financieren. Eind oktober 2012 gaf Zorgverzekeraars Nederland 75 miljoen euro en daarmee is het landelijk epd tot zeker 2016 in de lucht.

2. Wat zijn de verschillen tussen deze nieuwe doorstart en het oude LSP?
Er zijn grofweg drie verschillen tussen het oude en het nieuwe landelijk schakelpunt. Ten eerste is aansluiten op de landelijke infrastructuur niet verplicht voor artsen, maar komen er wel normen van de beroepsgroepen voor gegevensuitwisseling. Directeur-bestuurder ad interim van de Vereniging van zorgaanbieders voor zorgcommunicatie (VZVZ) Edwin Velzel: ‘Deelname aan het LSP is niet verplicht, maar ook niet vrijblijvend. Zorgverzekeraars kunnen de beroepsnormen als voorwaarde gebruiken bij het contracteren.’

Tweede verschil is dat de landelijke infrastructuur begin volgend jaar in regio’s zal worden opgedeeld. Het idee is dat regionale indeling zorgt voor een groter gevoel van veiligheid. Wanneer iemand ongeoorloofd in dossiers kijkt, komt zijn zoektocht niet verder dan de regio. Daarbij kennen collega’s elkaar meestal binnen een regio, wat extra toezicht geeft. Het is een logische stap nu alleen nog de vooral regionaal uitgewisselde medicatiegegevens en huisartswaarneemgegevens op het LSP staan, maar komend jaar sluiten de breder werkende ziekenhuizen zich aan. Zij zullen berichten uitwisselen voor spoedeisende zorg, over de regio’s heen. De directeur van de VZVZ verwacht geen problemen: ‘Naarmate het vertrouwen in de beveiliging van het nieuwe LSP groeit, valt de behoefte aan regionale indeling waarschijnlijk weg.’ Zeker omdat patiënten steeds meer zelf de regie zullen krijgen met het nieuw te bouwen patiëntenportaal. (zie vraag 4).

Derde verschil is dat patiënten toestemming geven voor klaarzetten van de dossiers op het landelijk schakelpunt, een van de eisen van het College bescherming persoonsgegevens. Wie niet reageert, wordt volgens de huidige afspraken per 1 januari 2013 uit het LSP gewist, terwijl in het oude model gold: wie zwijgt, stemt toe. Waarschijnlijk wordt de termijn verlengd (zie vraag 3).

3. Wat moet er nog gebeuren voor de doorstart?
ZN stelt als voorwaarde aan de 75 miljoen euro subsidie dat 70 procent van de huisartsen eind 2013 is aangesloten. Dat is niet zo ambitieus, want nu is 66 procent van de huisartsen aangesloten, maar eind 2014 moet het percentage gestegen zijn naar 90 procent en een jaar later naar 95 procent. Komend jaar is er subsidie voor (her)aansluitende huisartsen en voor structurele kosten van de LSP-aansluiting. De exacte bedragen hiervoor zijn nog niet bekend, maar volgens Velzel komt het neer op ‘de gemiddelde out of pocket kosten aan de HIS-leverancier’.

Per patiënt die toestemming geeft, krijgt de huisarts ongeveer 60 cent en de apotheker
40 cent. Eind 2013 moet de helft van de Nederlanders toestemming hebben gegeven, dat zijn ongeveer 8 miljoen dossiers. Op dit moment zijn 8,7 miljoen dossiers beschikbaar op het landelijk schakelpunt, waarvan nog veel zonder toestemming. Het gaat dus vooral om behoud van dit aantal. Het kan nog spannend worden, want het loopt geen storm bij de ‘opt in’. Sinds de landelijke mediacampagne in de week van 5 november komen wekelijks 10.000 toestemmingen binnen, maar dat moeten er zeker tien keer zoveel worden, zegt Edwin Velzel. ‘Veel mensen denken dat het allang geregeld is. Zij ondernemen geen actie, en hun gegevens dreigen 1 januari gewist te worden uit het LSP.’

Velzel wil daarom vanuit het oogpunt van de patiëntveiligheid het wismoment verplaatsen naar 1 juli. Hij heeft het aangekaart bij het College bescherming persoonsgegevens. Alleen voor mensen die weten van de toestemming, maar bewust geen actie ondernemen omdat hun gegevens toch op 1 januari gewist zouden worden, speelt een privacyprobleem. Hun gegevens zijn dan een paar maanden langer beschikbaar via het LSP, terwijl ze dat niet willen. Velzel schat dat deze groep naar verhouding klein is, want echte tegenstanders hebben de gegevens al eerder laten wissen.

4. Wat zijn de plannen voor de komende jaren?
Komend jaar staat uitbreiding van het LSP in de planning met berichten over spoedzorg, ketenzorg, jeugdgezondheidszorg en geboortezorg. Patiënten kunnen digitaal toegang geven per groep zorgverleners in het nieuw te bouwen patiëntenportaal.

Wie wil weten welke zorgverlener zijn dossier heeft ingezien, moet nu nog een brief schrijven. Met het nieuwe portaal kunnen mensen inloggen met DigiD en zien wie er heeft gekeken in het dossier. Er zijn zelfs plannen voor wekelijkse e-mail en een sms-service, waarbij de patiënt bericht krijgt wanneer een zorgverlener in het dossier kijkt. ‘Er zal een preventieve werking uitgaan van deze sociale controle’, denkt Velzel. ‘Een zorgaanbieder denkt dan wel drie keer na, voordat hij ongeoorloofd een dossier van iemand raadpleegt.’

Er is nu ook een sanctie verbonden aan misbruik van het LSP: de arts kan worden geschrapt als lid van de VZVZ en kan het LSP niet meer gebruiken.

Het patiëntenportaal zal bijdragen aan het ‘eigen’ maken van het medisch dossier voor de patiënt. Velzel: ‘Het spookbeeld van de Eerste Kamer moet verdwijnen, burgers moeten zich vertrouwd gaan voelen bij het LSP.’

Meer lezen

• Tip: het blad SynthesHis heeft een zeer informatieve special uitgebracht over de doorstart van het LSP. Het hele nummer is gratis te bekijken: http://www.syntheshis.nl/archief/2012-03/
• Op de website van de VZVZ staat veel informatie over de doorstart van het LSP: http://www.vzvz.nl/
• Antwoord op Kamervragen over de doorstart van het LSP van Renske Leijten (SP):
  http://www.ikregeer.nl/documenten/ah-tk-20122013-530
• Brief van minister over de doorstart:
  http://www.rijksoverheid.nl/ministeries/vws/documenten-en-publicaties/kamerstukken/2012/11/21/kamerbrief-over-epd-zorginfrastructuur.html
• Toestemming verkrijgen van patiënten kan ook via Vecozo:
  http://lhv.artsennet.nl/Actueel/Nieuws6/Nieuwsartikel/Meldt-u-zich-aan-om-de-optin-online-te-regelen.htm

Eerdere artikelen in Medisch Contact over de doorstart van het LSP:

• EPD verdient nog geen doorstart
• Toch doorstart EPD
• Doorstart EPD gaat niet door
• IGZ steunt doorstart EPD
• Voorstel doorstart EPD
• 'Beter dan Google Health'