Lancetcommissie wil ander patentsysteem basismedicijnen
Plaats een reactieDriekwart van alle lage-inkomenslanden en een kwart van de midden-inkomsenslanden heeft niet genoeg geld om de bevolking te voorzien van de belangrijkste basisgeneesmiddelen, zoals morfine, insuline en medicijnen ter behandeling van hiv, malaria of tuberculose.
Na drie jaar onderzoek is dat één van de conclusies van The Lancet’s Commission on Essential Medicines Policies in een omvangrijk rapport gepubliceerd in The Lancet. Eén van de drie voorzitters was de Groningse hoogleraar Global Health Hans Hogerzeil (zie ‘Global health maakt artsen bescheiden’ ). Basisgeneesmiddelen of ‘essentiële geneesmiddelen’ staan op een lijst opgesteld door Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en zijn onontbeerlijk om de medische noden van een meerderheid van de bevolking te lenigen. Ze moeten daarom steeds in voldoende hoeveelheid aanwezig zijn, in bruikbare vorm en voor een maatschappelijk haalbare prijs.
De commissie rekent voor dat om de 201 geneesmiddelen op de WHO-lijst volledig beschikbaar te maken voor iedereen in lage- en midden-inkomenslanden een budget nodig is van 77 tot 152 miljard dollar per jaar, wat neerkomt op 13 tot 25 dollar per persoon per jaar. Nu wordt er naar schatting ruim 8 dollar per persoon per jaar uitgegeven. Tegelijkertijd wordt er mondiaal maar liefst acht keer zoveel uitgegeven aan geneesmiddelen. Geen wonder dat de commissie op dit punt enorme scheefgroei en ongelijkheid constateert.
De commissieleden constateren verder dat medicijnen die wel beschikbaar zijn vaak foutief worden gebruikt of van lage kwaliteit zijn. Soms met rampzalige gevolgen: zo overleden in sub-Sahara Afrika in 2013 122.000 kinderen door slechte antimalariamiddelen. Toezicht op de productie van deze middelen moet dus veel beter.
Groot punt van zorg is dat voor bepaalde ziekten helemaal geen medicatie bestaat; de industrie ziet in de ontwikkeling ervan domweg geen heil, omdat de verwachte revenuen te laag zijn. En dus komt de ontwikkeling van bijvoorbeeld nieuwe antibiotica niet op gang. De commissie stelt daarom voor het patentsysteem te wijzigen. In navolging van de manier waarop dat met hiv-medicatie is gebeurd zou er een patentpool voor essentiële geneesmiddelen moeten komen, die licenties van patenthouders verkrijgt door onderhandeling, en die aan meerdere producenten beschikbaar stelt tegen een kleine vergoeding. Een patentpool kan er zo voor zorgen dat goedkope, generieke versies van nieuwe geneesmiddelen snel beschikbaar komen. Verandering van het patentsysteem komt bovendien niet alleen ten goede aan armere landen; ook het welvarende deel van de wereld kan ervan profiteren. Want ook daar wordt geworsteld met torenhoge prijzen van medicijnen tegen kanker en zeldzame ziekten. Andrew Witty, CEO van GSK, is het oneens met dit voorstel. Hij stelt in The Lancet dat het patent op de meeste ‘essentiële medicijnen’ al is beëindigd. Verandering van het systeem zal daarom niet helpen, meent hij.
Maar de Nederlandse ministers Lilian Ploumen (Ontwikkelingssamenwerking) en Edith Schippers (VWS) blijven erbij dat het bestaande systeem ‘kapot is’. Ze wijzen in The Lancet op het kostbare hepatitis-C-geneesmiddel sofosbuvir. Ontwikkeling ervan kostte Gilead Sciences Inc 12 miljard dollar; de verdiensten belopen inmiddels een veelvoud: 35 miljard, en de verwachting is dat daar voorlopig jaarlijks 20 miljard dollar bijkomt. Ook de Nederlandse bewindslieden vinden daarom dat het patentsysteem op de helling moet. Ze waarschuwen daarbij voor een gevaarlijke tendens. De zogeheten TRIPS (Traderelated Aspects of Intellectual Property Rights) maken het overheden nu nog mogelijk met een beroep op bescherming van de volksgezondheid flexibel om te gaan met bepaalde patenten, en medicijnen zo breed toegankelijk te maken. Maar bilaterale en regionale handelsafspraken (‘TRIPS+’) dreigen daar een eind aan te maken: ze verlengen het patentrecht alleen maar. Vorige week liet Schippers weten dat de Europese Commissie de beschermingsconstructies voor dure geneesmiddelen onder de loep zal nemen.
http://dx.doi.org/10.1016/S0140-6736(16)31907-9,
http://dx.doi.org/10.1016/S0140-6736(16)31599-9,
Http://dx.doi.org/10.1016/S0140-6736(16)31905-5,
http://dx.doi.org/10.1016/S0140-6736(16)31904-3,
http://dx.doi.org/10.1016/S0140-6736(16)31903-1, en
http://dx.doi.org/10.1016/S0140-6736(16)31906-7
Lees ook:
- Er zijn nog geen reacties
