Laatste nieuws
Mathijs Smit
7 minuten leestijd
samenwerking

‘Laat ruzie niet doorsudderen’

Plaats een reactie

Ontslagen psychiater trekt lessen uit slepend conflict

Na een slepend conflict met zijn collega’s vertrekt psychiater Bert Busard bij de Isala klinieken in Zwolle. Hoewel pijnlijk heeft de ingrijpende periode hem veel geleerd. ‘Als mensen elkaar niet meer spreken, gaan beelden overheersen.’

Op een leeftijd dat veel artsen stiekem fantaseren over hun pensioen, werkt Bert Busard hard aan zijn professionele toekomst. Na ruim een kwart eeuw te hebben gewerkt in Ziekenhuis De Weezenlanden in Zwolle, inmiddels onderdeel van de Isala klinieken, opent de bijna 59-jarige psychiater/zenuwarts in maart een zelfstandige praktijk. ‘Ik heb een mooi pand gevonden, en zojuist mijn eerste huur overgemaakt.’ Busard kijkt ernaar uit. Maar het conflict dat tot deze stap leidde, is hem zichtbaar niet in de koude kleren gaan zitten.

Het afgelopen decennium leefde Busard in groeiende onmin met drie van zijn collega-psychiaters. Uiteindelijk escaleerde de ruzie zodanig dat het bestuur van de medische staf en de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) zich er vorig jaar mee gingen bemoeien. Het bleek te laat. De verhoudingen waren onherstelbaar beschadigd. De rechter besliste in december dat Busard moest vertrekken.

De psychiater is hevig aangedaan door de situatie en steekt dat niet onder stoelen of banken. Toch wil hij nadrukkelijk niet rancuneus zijn of anderen verwijten maken. Wat hij wel graag wil, is op een beschouwende wijze zijn persoonlijke verhaal doen. ‘Ik hoop dat artsen en bestuurders in vergelijkbare situaties er lering uit kunnen trekken.’

Ego’s

Het interview vindt plaats op Busards laatste werkdag, in zijn werkkamer op de afdeling Psychiatrie, die is gevestigd in de kelder van het ziekenhuis. Boeddhabeeldjes en een Tibetaanse bidmolen in de vensterbank verraden een interesse in Oosterse spiritualiteit. Uitpuilende boekenkasten wachten op de komst van de verhuisdozen.

Voordat het gesprek begint, wil Busard weten waarom Medisch Contact in het Zwolse conflict is geïnteresseerd. Er zijn immers wel vaker ruzies in maatschappen of vakgroepen. Het antwoord ontlokt hem een glimlach. De Zwolse casus wekt verbazing omdat ze zolang heeft aangesleept, maar eveneens omdat eruit blijkt dat ook psychiaters er niet altijd in slagen hun persoonlijke problemen op te lossen. ‘Dat bewijst maar weer dat wij niet zoveel anders zijn dan andere mensen’, concludeert Busard. ‘Ooit bezocht ik een bijeenkomst onder leiding van de organisatiegoeroe Manfred Kets de Vries. Dat was toch een chaos! Dat mensen ergens iets vanaf weten, betekent niet dat zij het ook altijd goed in de praktijk brengen.’

‘Psychiaters zijn niet zoveel anders
dan andere mensen’

Misschien beschikken psychiaters zelfs over een achterstand in dergelijke situaties, overweegt hij later. ‘In conflicten tussen medisch specialisten spelen ego’s vaak een rol. Psychiaters hebben daar misschien nog wel meer last van dan andere specialisten. Het ego is tenslotte ons instrument.’

Collegiale sfeer

Busard begon halverwege de jaren tachtig als 32-jarige in Ziekenhuis De Weezenlanden. Zijn maatschap onderhield aanvankelijk hechte contacten met de psychiaters uit omliggende ziekenhuizen, waaronder het eveneens Zwolse Sophia Ziekenhuis. ‘Elke vrijdagmiddag kwamen we samen om de week te bespreken. Er heerste altijd een leuke, collegiale sfeer.’

Terugkijkend ziet Busard in de verwatering van deze bijeenkomsten een ijkpunt in het Zwolse conflict. ‘Men was er te druk voor. Jammer, want juist door elkaar te zien en te spreken, leren mensen elkaar echt kennen.’ De eerste les die hij uit de situatie heeft getrokken, is dat er bij beginnende spanningen tussen collega’s vaak karikaturale beelden van elkaar ontstaan. ‘Persoonlijk contact zorgt ervoor dat die karikaturen weer worden gecorrigeerd. Als mensen elkaar niet meer spreken, gaan de beelden overheersen.’

Busard beschrijft hoe het katholieke, meer mensgerichte Weezenlanden in 1998 met het protestantse, meer procesgerichte Sophia Ziekenhuis fuseerde tot de Isala klinieken. Gezien de cultuurverschillen – ‘het katholicisme is toch een wat vrolijker geloof’ – ging het niet altijd soepel, maar uiteindelijk gingen ook de meeste maatschappen en vakgroepen in elkaar op. Tussen de twee groepen psychiaters bestonden echter te veel verschillen om tot een fusie te komen. Busard en zijn collega’s waren vrijgevestigd. In het Sophia werkten de artsen in loondienst. ‘Wij hadden meer aandacht voor patiëntenzorg, omdat je inkomen daaraan is gekoppeld. Zij legden een groter accent op onderzoek en opleiding.’

Langs elkaar heen

In 2005 werd opnieuw geprobeerd de psychiaters te laten fuseren, onder begeleiding van een adviseur. ‘Een van die bijeenkomsten liep faliekant uit de hand, mede omdat ik een onhandige opmerking maakte over de trots van mijn collega’s op hun opleiding en onderzoek. Destijds ervoer ik het niet zo, maar achteraf was dit the point of no return.’

Ondanks de verstoorde verhoudingen greep niemand in. De psychiaters werkten sindsdien langs elkaar heen, en de raad van bestuur hield zich afzijdig. ‘Wij leefden in onmin, maar omdat specialisten in relatieve vrijheid kunnen werken, bleef alles zijn gang gaan.’ Ondergronds smeulden de ergernissen door.

Uit deze episode valt voor meerdere betrokkenen lering te trekken, denkt Busard. Bij disfunctionerende maatschappen of vakgroepen moeten ziekenhuisbestuurders beseffen dat zij ook een rol spelen, benadrukt hij. ‘Er zijn geen twee, maar drie partijen. En als dat nodig is, moet de raad van bestuur zijn rol durven pakken.’ Busard heeft ervaren dat er te makkelijk externe adviesbureaus worden ingeschakeld. ‘In ons geval zijn er wel vijf langs geweest. Dat het bestuur zich laat seconderen door adviseurs is prima, maar ze moet wel zelf leiding blijven geven aan het proces.’

Ook is er een les voor de betrokken artsen, vindt de psychiater. ‘Als mensen zich niet meer in elkaar willen verplaatsen, moet je zelf in actie komen. Een ruzieachtige sfeer moet je niet laten doorsudderen. Ja, dat valt in dit geval ook mijzelf aan te rekenen.’

Stoom uit de oren

De sfeer verslechterde verder toen een collega uit De Weezenlanden na een zakelijk geschil met het ziekenhuis vertrok. Ook de uiteindelijke afkoop van de goodwill van Busard en zijn overgebleven vrijgevestigde collega – die het mogelijk moest maken dat iedereen in loondienst kwam – deed de situatie weinig goed. ‘In de onderhandelingen met het ziekenhuis kwam de stoom soms uit onze oren. Wij kregen aanvankelijk volstrekt onrealistische aanbiedingen.’ De les? ‘Dat je professionals serieus moet nemen. Wees reëel.’

In de herfst van 2010 leek de onrust eindelijk achter de rug, vertelt Busard. De moeizame goodwilldiscussie was afgesloten en nu iedereen in dienst was, leek de weg naar samenwerking open. ‘Even geen advocaten meer, dacht ik nog. Maar nadat ik van vakantie terugkwam, kreeg ik van de externe bemiddelaar te horen dat mijn collega’s uit het Sophia het toch niet zagen zitten met mij. Dat was een geweldige klap. Ik had in mijn naïviteit gedacht dat we er nu uit waren, maar opeens kreeg ik allerlei verwijten. Flinterdun overigens.’

Als gevolg van de inmiddels tot op het bot verziekte sfeer spraken zowel het stafbestuur als de IGZ begin 2011 hun zorgen uit over de continuïteit en kwaliteit van zorg. De raad van bestuur van de Isala Klinieken probeerde de samenwerking nog af te dwingen. ‘Alles moest ineens in sneltreinvaart worden geregeld. Een onmogelijke opdracht.’ Ook dat zou een les kunnen zijn, overweegt Busard. ‘Problemen die al tien jaar spelen, los je niet in drie maanden op.’

Inmiddels was de specialist door alle spanningen zelf in de ziekenboeg beland. ‘Ik trok het gewoon niet meer.’ En na een nieuwe escalatie in april meldden ook twee van zijn opponenten zich ziek. Zowel de raad van bestuur als het stafbestuur oordeelden, zo blijkt ook uit het vonnis van de rechtbank, dat alle psychiaters in het conflict blaam treft. Maar omdat het goedkoper is één psychiater te ontslaan in plaats van vier – om maar te zwijgen van het continuïteitsprobleem – zagen zij geen andere uitweg dan Busard zijn congé te geven.

‘Even geen advocaten meer,
dacht ik nog’

Afgezien van de financiële en emotionele schade die Busard van zijn gedwongen vertrek ondervindt, betreurt hij ook de gevolgen voor de afdeling Psychiatrie. Bij de huidige samenvoeging van de twee afdelingen op de locatie Sophia is de bloedgroep uit De Weezenlanden ondervertegenwoordigd. ‘Psychiaters zijn de geestelijke vaders van de afdeling. Omdat “onze” derde psychiater met pensioen gaat, gaat nu geen van onze cultuurdragers mee. Veel mensen op onze afdeling ervaren dat als gemis.’

Nederiger

Busard erkent dat het voor hem als psychiater soms een onthutsende ervaring was om zijn patiënten te helpen bij het oplossen van hun persoonlijke problemen, tegen de achtergrond van het voortslepende conflict in het ziekenhuis. ‘Het gaf vaak een machteloos gevoel.’ Of hij door de ervaring een betere psychiater is geworden? ‘Dat denk ik wel. Het heeft mij een menselijkere psychiater gemaakt. Ook persoonlijk heb ik er veel van geleerd. Onder meer dat niet alles op te lossen valt. Daar wordt je nederiger van.’

Met knipperende ogen zegt Busard dat hij ook emotioneler durft te zijn. ‘Zo heb ik in een van mijn laatste contacten met de raad van bestuur wel even gesnotterd. Mensen zouden elkaar in dergelijke situaties minder geharnast tegemoet moeten treden. Wij leren patiënten hier minder angstig te zijn, en hun problemen te confronteren. Dat zou ook moeten gelden in het geval van een disfunctionerende vakgroep.’

Het leergeld had Busard naar eigen zeggen liever niet betaald, maar misschien werpt het nog zijn vruchten af. Als zelfstandig psychiater wil hij ook gaan optreden als mediator voor medici in conflictsituaties. ‘Ik ben ervan overtuigd dat ik mensen daar vanuit mijn duale positie als psychiater/coach én ervaringsdeskundige goed bij kan helpen.’

Mathijs Smit

Vonnis rechtbank Zwolle

 Psychiater Bert Busard: ‘Wij leefden in onmin, maar omdat specialisten in relatieve vrijheid kunnen werken, bleef alles zijn gang gaan.’ Beeld: De Beeldredaktie, Gerlinde Schrijver/Het Wonderlab
Psychiater Bert Busard: ‘Wij leefden in onmin, maar omdat specialisten in relatieve vrijheid kunnen werken, bleef alles zijn gang gaan.’ Beeld: De Beeldredaktie, Gerlinde Schrijver/Het Wonderlab


Disfunctioneren

Dit is het vijfde en laatste deel van een korte serie over verschillende aspecten van disfunctioneren. De gehele serie is te vinden in het nieuwe dossier Disfunctioneren op www.medischcontact.nl.




disfunctioneren samenwerking
Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.