Jonge huisartsen haken af
‘De kern van het vak is nog maar een klein onderdeel van het werk’
10 reacties
Een bericht op LinkedIn van een huisarts die twee jonge collega’s uit het vak zag vertrekken, riep veel herkenning op. Volgens cijfers van de Registratiecommissie Geneeskundig Specialisten stopten afgelopen tien jaar bijna vijfhonderd huisartsen onder de 50 jaar, van wie honderd het afgelopen jaar.
Op LinkedIn plaatste Frans Geels uit Leidschendam – huisarts, praktijkeigenaar, solist en huisartsopleider – half februari dit bericht: ‘Afgelopen maanden hebben twee jonge collega’s te kennen gegeven te stoppen met het huisartsenvak, en aangegeven iets heel anders te willen gaan doen. Ik ken ze allebei goed, heb hen opgeleid en zij zijn altijd leergierige, levenslustige, empathische en enthousiaste huisartsen geweest. Naar mijn mening de huisarts van de toekomst…
Beiden geven aan dat het veel meer kost dan het hun oplevert om een goede huisarts te zijn. En dat er veel jonge collega’s zijn die er ook zo over denken en zich daarom beraden op de toekomst van/binnen het vak.’
Patiëntencontact
Geels schrijft ook dat hij zijn jonge collega’s wel begrijpt. De kern van het vak, het patiëntencontact, vormt immers nog maar een klein onderdeel van het werk. ‘Administratieve bijzaken’ vragen veel tijd en energie, aldus Geels: ‘Het omzeilen van de kunstmatig lang gehouden wachtlijsten, het uitvoeren van controles en verrichtingen op verzoek van derden die dat zelf te lastig of te weinig kosteneffectief vinden. Het organiseren van zorg rondom kwetsbare mensen met diverse organisaties (thuiszorg, jeugdzorg etc.) die wel goed declareren en delegeren, maar vervolgens nergens voor verantwoordelijk zijn. Want eindverantwoordelijk, dat zijn wij.’
Uit cijfers van de Registratiecommissie Geneeskundig Specialisten blijkt dat de afgelopen tien jaar gemiddeld 122 huisartsen hun registratie vóór hun 65ste jaar beëindigden. Overledenen zijn in dat aantal niet meegenomen. Vooral huisartsen jonger dan 50 hingen afgelopen jaar hun stethoscoop aan de wilgen (zie figuur). Terwijl in het jaarverslag van huisartsopleider SBOH de uitval in 2018, 2019 en 2020 schommelt rond de 6 procent. Geels sloot zijn bijdrage op LinkedIn af met een oproep: ‘Hoe kunnen we ervoor zorgen dat onze hoogopgeleide en empathische jonge (huis)artsen niet voor de gezondheidszorg verloren gaan?’
Herkenbaar
Ruim honderd reacties volgden. Artsen spreken online hun steun en herkenning uit, zoals Rieneke Noppen, aios verzekeringsgeneeskunde en huisarts: ‘Herkenbaar helaas. Voor mij ook reden geweest om het huisartsenvak te verlaten.’ Vijftien jaar was ze huisarts, nu werkt ze bij het UWV. Ze is niet de enige, licht ze telefonisch toe. ‘Toevallig sprak ik vorige week een bedrijfsarts in opleiding die zeven jaar huisarts is geweest. Eerder hadden we ook een bedrijfsarts in opleiding die vanuit de huisartsgeneeskunde was geswitcht. En ja, ik weet nog een oud collega-
huisarts die dit jaar in opleiding tot psychiater is gegaan en nóg een oud-collega die naar de GGD is gegaan. Een voormalig praktijkhouder is medisch adviseur geworden. Dat is wat ik zo her en der in mijn omgeving heb meegemaakt. Dat is eigenlijk best veel ja, o ik krijg net een mail van een collega, die is ook huisarts geweest en na vijf jaar gestopt en dan heb ik hier nóg een collega die als huisarts is gestopt. Het worden er steeds meer. In mijn opleidingsgroep zitten natuurlijk ook gestopte huisartsen, maar ook een internist, een longarts en een radiotherapeut.’
Patiënten achterlaten
Noppen heeft moeite gehad met haar beslissing: ‘Je wilt patiënten niet achterlaten. Maar tegelijk is iedereen vervangbaar en gun ik ze een dokter die er helemaal voor kan gaan. Zeker in het begin van de coronatijd zagen we mensen zo weinig mogelijk en konden we niet verwijzen. Dat voelde zeer onthand. Mijn hart ligt er nog, maar het lukte me niet meer om vol achter mijn vak te staan.’ In gesprekken met collega’s komt Noppen steeds tot dezelfde conclusie: ‘Inhoudelijk is het vak heel leuk, maar door alles wat je erbij moet doen, zoals de administratie, heb je het idee dat je niet meer kunt dokteren zoals je wil. Dat naast de vele diensten die je erbij krijgt. Met de dagzorg is het al druk en dan moet je daarna door tot elf uur ’s avonds.’ Ze koos voor het vak om de patiënt te helpen of om samen de weg te zoeken naar hulp, zegt Noppen. ‘Maar ik wil voldoende tijd voor mensen hebben, bijvoorbeeld wanneer ik palliatieve zorg verleen. Als je weinig tijd hebt, heb je de neiging om medicijnen te geven of een verwijzing, terwijl je in een langer gesprek had kunnen onderzoeken wat er precies aan de hand is.’
Op hun tandvlees
Uit een coronapeiling van de LHV bleek afgelopen najaar dat huisartsen ‘op hun tandvlees lopen’ en zich vooral zorgen maken over het gebrek aan waarnemers, aldus LHV-voorzitter Mirjam van ’t Veld. De LHV doet sinds 2018 onderzoek naar werkdruk en extra werkzaamheden die over de jaren bij huisartsen zijn ondergebracht. ‘Huisartsen zijn meer tijd kwijt aan meer complexe problematiek, aan meer administratieve taken en aan meer afstemming met het sociale wijkteam, de gemeente, maatschappelijk werk, enzovoort. Daarom pleiten we ook voor meer tijd voor de patiënt, dat is gezond voor de patiënt én voor de dokter zelf. Dat is niet met één simpele oplossing te bereiken; er is van alles nodig: langere consulten, kleinere praktijken, meer en betere ondersteuning, ondersteuning voor efficiëntere praktijkvoering, begrenzing van de zorg en lagere werkdruk in de ANW’, meldt een woordvoerder van de LHV. Ook actiegroepen vragen aandacht voor de werkdruk bij huisartsen. Het Roer Moet Om determineerde in sessies het administratiemonster. Huisartsenbeweging Help de huisarts verzuipt van huisarts Nico Terpstra stelde onlangs voor om het praktijkhouderschap en de ANW-plicht te ontkoppelen en diensten onder te brengen in coöperaties van zorgverzekeraars en huisartsen.
‘Onze makke is dat we ons verantwoordelijk voelen’
Verantwoordelijkheid
Huisarts Geels is verrast over de hoeveelheid reacties op zijn bericht. Het probleem van de brede verantwoordelijkheid van de huisarts zag hij versterkt tijdens de coronatijd, vertelt Geels telefonisch: ‘Dingen werden overlegd via de televisie. Een politicus zei: “Daarvoor kun je naar je huisarts.” Wij huisartsen hadden geen idee hoe we dat moesten gaan regelen. Onze makke is dat we makkelijk bereikbaar zijn en dat we ons verantwoordelijk voelen.’
Waarnemend huisarts Bastiaan Kole ziet in zijn reactie op LinkedIn de oplossing in het begrenzen van taken: ‘We moeten toch echt ook de hand in eigen boezem steken. Jonge huisartsen worden ook niet goed opgeleid voor de realiteit van het vak. De kwalijke types in de jeugdzorg, ggz en andere afschuivers zijn wel degelijk verantwoordelijk en kunnen die verantwoordelijkheid alleen afschuiven als ze daar de kans voor krijgen. Hetzelfde geldt voor de tweede lijn en anderen. (…) Je kunt je niet aan de gedachte onttrekken dat selectie, verwachtingen en opleiding ook een grote rol spelen. Er is bijzonder weinig aandacht voor weerbaarheid, zelfbescherming en afbakenen/begrenzen waar nodig. Door de exclusieve aandacht voor empathie gaat het vak aan diezelfde empathie ten onder, uiteindelijk is de patiënt de dupe... Je moet, denk ik, veel meer focussen op goede zorg verlenen en niet op zorgen.’
F.A.W.M. Derksen
ex huisarts, nu wetenschappelijk onderzoeker Radboudumc, DOETINCHEM
Reactie op artikel in MC 09 van 4 maart 2022
“Jonge huisartsen haken af”
We citeren de voorlaatste zin van het artikel: “Door de exclusieve aandacht (in de opleiding) voor empathie gaat het vak aan diezelfde empathie ten onder.”
Ja, hallo zeg! Dit... is wel heel kort door de bocht om empathisch gedrag van huisartsen te zien als oorzaak voor het afhaken van jonge huisartsen! Dit terwijl de rest van het artikel gaat over andere meer voor de hand liggende oorzaken zoals: extra werkzaamheden die niet tot het huisartsenvak behoren, te weinig tijd voor een patiënt en overbelasting door de vermenging van dagelijkse zorg en spoedzorg.
Wetenschappelijk onderzoek toont onomstotelijk aan dat empathie, als gevolg van de positieve reflexie van de patiënt hierop, meer arbeidsvreugde geeft. Om diezelfde reden beschermt empathie tegen burn out van jonge huisartsen.
Ons recente onderzoek bij AIOS huisartsgeneeskunde laat zien dat zij empathie beschouwen als een belangrijke kern van het vak. En dat ze juist meer expliciete aandacht aan empathie willen tijdens hun opleiding. Ze willen meer kennisoverdracht en ze willen specifieke trainingen om goed met hun emoties en grenzen te leren omgaan . Dat laatste is heel belangrijk; wellicht dat leren omgaan met grenzen in de zorg de AIOS beter voorbereidt op de uitdagingen in het vak.
Indien we empathie beschouwen als een kern van het huisartsenvak dan durven wij te beweren dat het afhaken van jonge huisartsen hier niets mee te maken heeft. Het afhaken wordt vooral veroorzaakt door een overvloed aan werkzaamheden die niet tot de kern van het vak behoren.
Frans Derksen, Anneke Kramer.
G. Roorda
huisarts, Delft
Beste Derksen en Kramer,
De crux ligt natuurlijk bij het woordje 'exclusief'.
Niemand zal bestrijden dat empathie belangrijk is.
Als alle aandacht hier echter naartoe gaat bij selectie en opleiding krijg je huisartsen die, zoals blijkt, al die ...extra werkdruk, die u als oorzaak noemt, niet durven weigeren.
Interessant is ook de rol die geslacht speelt in dezen. Lees hier over de verschillen in 'empathy' en 'agreeableness' tussen de sexen.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30206941/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25236781/
Veel leesplezier,
G.Roorda
M.J.F.M. Klaassen
huisarts, Munstergeleen
Mijn start als huisarts ligt inmiddels vele jaren achter mij (1978). In die tijd was het ook niet ongebruikelijk dat relatief jonge huisartsen stopten met het huisartsenvak. Het was in die tijd nog vrij gemakkelijk een alternatieve functie vinden al...s medewerker aan een huisartseninstituut, verzekeringsarts of ziekenhuisbestuurder. Eigenlijk ontstond er een soort schifting na ongeveer 10 jaar. Of je was uitgekeken op het huisartsenbestaan en je zocht een functie elders, of je was en bleef enthousiast huisarts en ging door tot je pensioen. Ik vraag me dus af of het gegeven dat een aantal huisartsen nu vroegtijdig stoppen alleen met de problemen van deze tijd te maken hebben of dat het van alle tijden is dat collegae zich soms verkijken op hetgeen het huisartsenvak werkelijk inhoudt en er dus na een aantal jaren de brui aan geven.
M.J.F.M. Klaassen, nog steeds praktiserend huisarts
G. Roorda
huisarts, Delft
'..vragen aandacht voor..',
'..pleiten voor..'
Wie denk je dat je komt redden? Politici? Verzekeraars? de LHV?
Je zult het echt zelf moeten doen. 'Nee' zeggen. Grenzen aangeven. Je niet laten gebruiken.
Kole heeft gelijk. Steek de hand in ...eigen boezem, hou je rug recht en zeg nee tegen alle onzin die op je bord geschoven wordt.
Het stuk van Maltha, Kant, De Groot en Neeskens (https://www.medischcontact.nl/nieuws/laatste-nieuws/artikel/huisartsenopleiding-heeft-een-update-nodig.htm) legt de vinger bij de oorsprong van het probleem.
huisarts, Hoorn
Nico Terpstra (die zijn naam niet meer boven de reacties geplaatst krijgt, onbekend waarom)
Huisarts is het mooiste beroep van de wereld. Laat daarover geen misverstand bestaan. Praktijkhoudend huisarts was daarbij de top, mooier kon niet. Die tij...d lijkt wel voorbij te zijn, maar wat was het een prachtig vak!
Activisme is de sleutel tot de oplossing, ik roep alle ontevredenen dan ook op zich massaal te scharen achter het manifest van Help de Huisarts verzuipt, en hun vertegenwoordigers en hun 'dominante' zorgverzekeraars te overstelpen met adhesiebetuigingen ervoor.
Er komt binnenkort een regeerakkoord aan: er MOETEN nu spijkers met koppen geslagen worden over de ANW-belasting van praktijkhouders (laten we er mee stoppen) en over praktijkverkleining, die lijkt te smoren in het tijdrekken van zorgverzekeraars met hun sneue 'pilotjes'.
Doe iets! Nu of nooit!
A.A.C.M. Maes
huisarts niet praktiserend
De problematiek van onvrede bestaat al langer en is zowel multidimensionaal als multicausaal. Maar het heeft weinig zin om je voor de "oplossing" afhankelijk te maken van NZa, verzekeraars of een wegkijkende overheid. Dat schept passiviteit. De beroe...psgroep moet het probleem, reeds beschreven in XXX rapporten, collectief/gezamenlijk op het eigen bord trekken en vervolgens actief oplossingsgericht acteren. Niet teveel praten maar (inmiddels meer) doen.
G.K. Mitrasing
Vogelvrije Huisarts, Alkmaar
Helemaal mee eens Anton. Een jongere collega die geen inzicht toont in de materie noemde mijn reactie "cynisch" en dat ik rijp was voor pensioen. Tot zover de reacties..
Jammer dat met het vernieuwen van de website van medisch contact ook de vele r...eacties op deze materie weg zijn gevallen in het archief. Kan menig huisarts nog zijn voordeel mee doen. Misschien dat de redactie/ict hier nog wat aan kan doen?
B.H. Kooistra
Specialist Ouderengeneeskunde , Almere
Al gaat het roer 100x om, hoe terecht ook, het geklaag over de administratie zal nooit verstommen. Ook de “anderen” zoals de ggz en de jeugdzorg en de verzekeraars en de managers etc etc zullen blijven, we willen tenslotte ook externaliseren. Ik doe ...er ook aan mee maar het helpt geen flikker. Bastiaan Kole hierboven heeft groot gelijk: we moeten weerbaarder worden en grenzen stellen en niet alles blijven oplossen. Ik besteed hier veel aandacht aan bij onze aios en anios. Het valt me op dat ze heel veel maar oppakken wat er over hun schutting wordt gegooid. Ze kennen de behulpzame regels van de KNMG over medische verklaringen niet en schrijven op verzoek van alles uit. Ze krijgen “ daar is de dokter niet voor” haast niet over hun lippen. Ik wil niet zeggen dat we hiermee alles oplossen maar het scheelt een hoop, en het is een terrein waar je zelf macht over hebt. Ik hoor regelmatig van mijn supervisanten dat ze hier amper in zijn opgeleid en dat ze zich minder machteloos en afhankelijk zijn gaan voelen door het grenzen stellen.
G.R.I. Slock
huisarts, Sluis
Door de mislukte marktwerking is het rendabel geworden om zorg af te schuiven en een wachtlijst aan te leggen.
De huisarts is als enige laagdrempelig en direct toegankelijk en kan dus niet afschuiven.
Sommige dagen zijn we inderdaad de helft van de... tijd kwijt aan het oplossen van problemen die elders thuishoren en waar we trouwens ook niet voor betaald worden.
Vooral de dramatische situatie in ouderenzorg en psychiatrie bezorgen mij dagelijks stress en problemen, op die manier wordt ander werk met een betere verhouding moeite/winst en ook zeggenschap/verantwoordelijkheid steeds aantrekkelijker.
D.J.F. Stuijver
Huisarts, Aruba
Behalve externe factoren, zoals de toegenomen bureaucratie, is er ook een andere belangrijke oorzaak voor de hoge burn-out- en uitvalpercentages in de zorg: De dokter zelf is veranderd.
https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/ook-jonge-artsen-zijn...-bevlogen-maar-hun-baan-bepaalt-niet-hun-identiteit~b91e09e1/
[Reactie gewijzigd door Stuijver, Danka op 02-03-2022 19:19]