Gunstige resultaten long­kanker­screening

Screening van risicogroepen op longkanker met spiraal computed tomografie (CT-scan) redt levens. Dit concluderen wetenschappers op basis van een studie uitgevoerd in het International Early Lung Cancer Action Program (I-ELCAP). De onderzoeksresultaten zijn, vergezeld van een commentaar, gepubliceerd in The New England Journal of Medicine van 26 oktober. Het observationele onderzoek werd geleid door Claudia Henschke van het New York Presbyterian Hospital.

Aan het onderzoek deden 31.567 rokers, voormalig rokers, meerokers en andere personen met een verhoogd risico (blootstelling aan asbest, beryllium, uranium of radon) op longkanker mee. De deelnemers, allen asymptomatisch en ouder dan veertig jaar, ondergingen een CT-scan met een lage stralingsdosis.

Bij 405 participanten werd na aanvullende diagnostiek longkanker geconstateerd;  27.456 patiënten met een initiële negatieve uitslag ondergingen na zeven tot achttien maanden nogmaals een CT-scan. Hier kwamen nog eens 74 patiënten met longkanker uit. Bij 5 patiënten was tussentijds longkanker gediagnosticeerd. In totaal werd bij 484 participanten longkanker vastgesteld.

De overgrote meerderheid van de patiënten (411) is chirurgisch behandeld, 57 patiënten onderging bestraling, chemotherapie of beide en 16 patiënten werden niet behandeld. De geschatte overleving voor alle patiënten met de diagnose longkanker was 80 procent. In de subgroep van 412 patiënten bij wie longkanker stadium I werd gediagnosticeerd, bleek de tienjaarsoverleving 88 procent. Bij patiënten met longkanker stadium I die binnen een maand na diagnose onder het mes gingen, was de tienjaarsoverleving 92 procent.

De onderzoekers rekenen voor dat in de gescreende groep de ‘pakkans’ voor longkanker met 1,3 procent bij de eerste screening en 0,3 procent in de vervolgscan, vergelijkbaar is met die van borstkanker. Henschke c.s. concluderen dat screening uitermate kosteneffectief is. Een lagedosis-CT kost in de Verenigde Staten minder dan 200 dollar.

Longkankerexpert Michael Unger noemt de studie welkome munitie in de strijd tegen de slecht behandelbare ziekte die longkanker is. Echter, overtuigd van de kosteneffectiviteit van screening is hij niet. Mogelijk is er sprake van overdiagnostiek meent Unger. Ook sluit hij niet uit dat er sprake is van lead time bias, ofwel het opsporen van tumoren in een asymptomatisch stadium, wat de overlevingstatistieken in gunstige zin vertekent. Hij hoopt dat grote gerandomiseerde studies van onder meer het National Institute of Health en de Mayo Clinic meer zekerheid over het nut van longkankerscreening geven. << EJP

NEJM 2006; 355: 1763-71, 1822-4