Gemengde berichten borstkankerscreening

De discussie over de voor- en nadelen van borstkankerscreening blijft voorlopig aanhouden. De twee nieuwste bijdragen zijn van een Nederlandse onderzoeksgroep en van twee Engelse onderzoekers.

James Raftery en Maria Chorozoglou schrijven in British Medical Journal over de relatie tussen QALY’s en de screening op borstkanker. QALY’s (Quality Adjusted Life Years) zijn een maat voor het aantal jaren dat iemand in goede gezondheid leeft. Raftery en Chorozoglou nemen in hun artikel een oud onderzoek opnieuw onder de loep. Dit onderzoek, het Forrest-Rapport, leidde in 1986 tot de introductie van borstkankerscreening in Groot-Brittannië.

Uit het originele onderzoek kwam naar voren dat borstkankerscreening na twintig jaar gemiddeld 3301 QALY’s had opgeleverd en de mortaliteit van borstkanker met een derde was verlaagd. Maar hierbij werd volgens Raftery en Chorozoglou geen rekening gehouden met het verlies aan QALY’s door fout-positieve resultaten en onnodige chirurgie. Wordt dit wel gedaan, dan blijft er volgens de onderzoekers van de gewonnen QALY’s maar de helft over en is er in de eerste tien jaar van screening zelfs sprake van een gemiddeld negatief aantal QALY’s. Raftery en Chorozoglou concluderen dat vrouwen beter voorgelicht zouden moeten worden over implicaties van overdiagnose en overbehandeling door screening op borstkanker.

Onderzoekers van het Erasmus Medisch Centrum zijn in het tijdschrift Cancer Epidemiology, Biomarkers & Prevention positiever gestemd over borstkankerscreening.

Suzie Otto en collega’s beschrijven in dit tijdschrift een case-control studie die zij hebben verricht onder 369.769 Nederlandse vrouwen die allen opgeroepen zijn om mee te doen aan borstkankerscreening. De ‘cases’ in deze studie waren 755 vrouwen die aan borstkanker zijn overleden. De 3739 ‘controles’ waren vrouwen die geen borstkanker hadden op het moment van diagnose bij de ‘case’; verder hadden zij in hetzelfde kalenderjaar en op dezelfde leeftijd als de ‘case’ hun eerste oproep voor screeningsonderzoek gekregen.

Ook moesten ‘controles’ nog in leven zijn op het moment dat de ‘cases’ waar ze aan gekoppeld waren overleden waren. Wat wel mogelijk was, was dat de ‘controles’ tussen het moment van diagnose bij de ‘case’ en het overlijden van de ‘case’, ook borstkanker hadden ontwikkeld. Aan elke ‘case’ werden op deze manier vijf ‘controles’ gekoppeld. Vervolgens werd gekeken naar de mate waarin ‘cases’ en ‘controles’ gehoor hadden gegeven aan de oproepen tot screening.

Van de ‘cases’ bleek 63,2 procent van de vrouwen in de periode voorafgaand aan de diagnose minstens een keer gescreend te zijn, waarbij 58,4 procent gehoor had gegeven aan de laatste oproep tot screening. Bij de controles bleek 77,4 procent van de vrouwen minstens een keer gescreend te zijn op borstkanker, waarbij 72,9 procent gehoor had gegeven aan de laatste oproep. Dit leidt volgens de onderzoekers tot een odds ratio van 0,51. De onderzoekers concluderen dat er een reductie van 49 procent is in de mortaliteit door borstkanker wanneer vrouwen gehoor geven aan één van drie screeningsoproepen voorafgaand aan de diagnose.

Michiel Hordijk

Het onderzoek van Raftery en Chorozoglou: BMJ 2011; 343: d7627 doi: 10.1136/bmj.d7627: Possible net harms of breast cancer screening: updated modelling of Forrest report

Het onderzoek van Otto e.a.: Cancer Epidemiol Biomarkers Prev; doi: 10.1158/1055-9965.EPI-11-0476: Mammography Screening and Risk of Breast Cancer Death: A Population-Based Case–Control Study

Lees ook:

• Screening op borstkanker leidt niet tot minder sterfte 
• De keerzijde van screening op kanker 
• Effect screening borstkanker klein