‘Geen directe link aantal zorgmijders en eigen risico’
8 reactiesDe forse verhoging van het verplicht eigen risico in 2013 heeft niet een-op-een geleid tot meer mensen die afzien van zorg, de zogenaamde zorgmijders. Dat concluderen onderzoekers van onderzoeksinstituut Nivel, in een vandaag gepubliceerde studie naar zorgmijding.
In 2013 verhoogde het kabinet het verplicht eigen risico van 220 naar 350 euro. ‘Maar wij kunnen geen rechtstreeks verband leggen tussen de verhoging van het eigen risico in 2013 en het percentage zorgmijders in de jaren daarna’, stelt Peter Groenewegen, directeur van het Nivel en een van de onderzoekers. ‘Zo simpel is het niet.’
In de afgelopen jaren ontstond er in politiek Den Haag en onder huisartsen regelmatig discussie over de vraag wat de gevolgen zouden zijn van het verhogen van het eigen risico op het aantal zorgmijders. Zo bleek uit een enquête in 2014 van de Landelijke Huisartsen Vereniging onder 992 huisartsen dat bijna de helft van de huisartsen wel eens had meegemaakt dat een patiënt om financiële redenen een verwijzing naar het ziekenhuis naast zich neerlegde.
Op aandringen van een meerderheid van de Tweede Kamer gaf minister Schippers (Volksgezondheid) vorig jaar het Nivel de opdracht een onderzoek uit te voeren naar de aard en omvang van zorgmijding. De minister heeft altijd ontkend dat het aantal zorgmijders vanwege financiële redenen in de afgelopen jaren is toegenomen.
De conclusies van de Nivel-studie zijn gebaseerd op de resultaten van een enquête onder 4473 leden van het Consumentenpanel Gezondheidszorg van het Nivel (respons 54,2%), data afkomstig uit de Nivel Zorgregistraties Huisartsen en de analyse van de declaratiegegevens van Vektis.
Uit het onderzoek komt onder meer naar voren dat het percentage mensen dat afziet van een bezoek aan de huisarts vanwege financiële redenen dit jaar rond de 3 procent ligt. ‘Dat percentage is sinds 2009 nauwelijks veranderd’, zegt Groenewegen. ‘Hoewel huisartsenzorg niet onder het eigen risico valt, vrezen sommige mensen de kosten van een eventuele doorverwijzing naar een medisch specialist.’ Meer dan de helft van de mensen (53%) die de huisarts mijden, doet dit omdat ze denken dat de klacht vanzelf overgaat.
Een andere conclusie van het onderzoek luidt dat het percentage mensen dat een verwijzing van de huisarts naar een medisch specialist niet opvolgde, in de afgelopen jaren is gestegen: van 20 procent in 2008 naar 27 procent in 2013. Groenewegen: ‘Maar de sterkste toename vond plaats in de jaren 2011 en 2012, terwijl de stijging in 2013, het jaar van de verhoging van het eigen risico tot 350 euro, relatief beperkt was (van 26 naar 27%, red.).
De Nivel-directeur stelt dat het percentage patiënten dat door de huisarts voorgeschreven geneesmiddelen niet ophaalt, in de afgelopen jaren ‘op en neer is gegaan’. In 2009 was dit nog 35 procent, in 2011 24 procent, om vervolgens in 2014 te stijgen naar 29 procent. ‘Dit zijn interessante statistieken, die voldoende vragen oproepen voor vervolgonderzoek’, vindt Groenewegen. ‘Het meest bijzondere resultaat uit het onderzoek vind ik het gegeven dat sinds 2008 het percentage mensen dat een verwijzing van de huisarts naar een medisch specialist niet opvolgde, altijd minimaal 20 procent is geweest. Curieus. Wat is daar de verklaring voor?’
Tegelijkertijd stelt het Nivel dat zijn onderzoek ook beperkingen kent. Zo is onduidelijk in welke mate de meest kwetsbare groepen Nederlanders zorg mijden. Zij ontbreken in het consumentenpanel van het Nivel. Ook kunnen de onderzoekers geen uitspraken doen over de effecten van de stijging van het eigen risico in 2014 (naar 360 euro) en 2015 (naar 375 euro) op het percentage zorgmijders. Data over het percentage mensen dat een verwijzing van de huisarts niet opvolgt, is slechts beschikbaar tot en met 2013. Voor het ophalen van geneesmiddelen zijn gegevens bekend tot en met 2014.
De LHV laat in een reactie op haar eigen website weten dat zij na publicatie van het NIVEL-onderzoek het ‘probleem van zorgmijden onveranderd groot’ blijft vinden. ‘Mensen ervaren overduidelijk financiële drempels om de zorg te vragen die ze nodig hebben’, stelt LHV-bestuurslid Paulus Lips. ‘Door zorg te mijden, lopen mensen onnodig lang rond met klachten, staan langer dan nodig langs de lijn en lopen het risico op complicaties.’
Bas Knoop @bknoop
Frans Rampen
gepensioneerd dermatoloog, Wijchen
Het misleidende nieuwsbericht over zorgmijdend gedrag vanwege het verhoogde eigen risico (MC 45/2015: 2126) vraagt om een kanttekening. Het aandeel patiënten dat om financiële redenen afziet van een bezoek aan de huisarts zou -volgens onderzoeksinsti...tuut Nivel al jaren stabiel zijn op 3 procent. Maar daar gaat het niet om. Uw recensent verzuimt te melden dat het percentage patiënten dat een verwijzing naar de specialist niet opvolgt, is gestegen van 20 procent in 2008 naar 27 procent in 2013.
In de laatste Zorgbalans van het RIVM (2014) staat dat in 2003 slechts 3 procent van de Nederlanders aangaf wel eens te hebben afgezien van een bezoek aan de specialist om financiële redenen. In 2013 was dit aandeel gestegen naar 16 procent. Uit een internationaal onderzoek van het Commonwealth Fund (Health Policy Survey 2014, elf landen waarvan zeven in West-Europa) blijkt dat in 2010 slechts 6 procent van onze 55-plussers onderzoek of behandeling in de tweede lijn had geweigerd vanwege de portemonnee. In 2013 was dit aandeel opgelopen naar liefst 22 procent. In geen ander land was de stijging van het aandeel zorgmijders zo groot als in Nederland.
De verhoging van het verplichte eigen risico speelt in dit verband ongetwijfeld een cruciale rol.
J. Helder
aha, DE KNIPE Nederland
Gek dat er geen verband gelegd kan worden. Bij mij komt er op het spreekuur toch regelmatig naar voren dat het praktisch is om alles nu te doen omdat het eigen risico volgend jaar gespaard blijft. En ook vragen of er geen andere behandeling of medica...tie is omdat het eigen risico toch te duur is. Zelfs botweg zeggen "Dokter, dat kan ik niet betalen, dat eigen risico niet te doen".
Eigen risico is volgens mij strijdig met eerlijkheid van met elkaar de lasten van de zorg dragen. Het lijkt de zwakkeren van zorg af te houden.
W.J. Duits
Bedrijfsarts, HOUTEN Nederland
Inderdaad een opmerkelijke conclusie, als bedrijfsarts kom ik dagelijks bijna mensen tegen die om financiële redenen niet naar bijvoorbeeld de fysiotherapeut meer gaan, of naar een psycholoog, omdat ze niet het geld hebben. Het komt regelmatig voor d...at bedrijven nu behandelingen financieren om hun medewerkers toch de behandeling te laten hebben die ze nodig hebben.
Bij een rondvraag bij collega's, dan komen we allemaal tot dezelfde constatering, er is wel degelijk zorgmijding.
De indruk van dit onderzoek is dat de groep die juist in de zorgmijding zit, niet mee wordt gewogen.
Want de zorgmijders zijn wel de mensen met de lage inkomens. Modaal en hoger die betalen zelf wel hun behandelingen.
De indruk is dat de lagere inkomens en sociaal zwakken stelselmatig worden genegeerd is de huidige politieke discussies, een zorgelijke ontwikkeling.
G K Mitrasing
Vogelvrije Huisarts, Heerhugowaard
Nietszeggend rapport... disclaimer van Nivel bij dit ‘onderzoeksrapport': ‘Naast sterke kanten, kent dit onderzoek ook beperkingen. Die beperkingen zijn relevant voor de interpretatie van de resultaten en noemen we daarom meteen.
Bepaalde kwetsbare g...roepen ontbreken in vragenlijstonderzoek 2. In dit onderzoek hebben we weliswaar extra mensen met lage inkomens benaderd, maar dit neemt niet weg dat de meest kwetsbare groep ontbreekt. Dit betekent dat het in ons onderzoek gevonden percentage mensen dat huisartsenzorg mijdt, een onderschatting kan zijn."
Nog meer woorden verspillen?
D.D.P. Dijkstra
Anesthesioloog
Is het niet zaak het tegendeel, hetgeen wij zorgverleners bijna dagelijks zien, te bewijzen? LHV, NVZ pak die handschoen eens op!! 54% respons, het ontbreken van de groep meest kwetsbaren.... Geen heel sterk verhaal.
J.A. Borgstein
arts
wat interessant!
dit zou betekenen dat alle zorgverzekeringen ter wereld het dus mis hebben want alle verzekeringem hanteren een beleid van: hoe hoger het eigen risico hoe lager de premie
dat kan alleen maar als er minder betaalt hoeft te worden
er d...us minder zorg geleverd wordt
als de zorg dus vermeden wordt
dan zijn er maar twee mogelijkheen - alle eerdere berekeningen zijn fout of Het onderzoek van NIVEL klopt niet
ben geneigd de tweede optie te geloven want anders waren die verzekeringen over de hele wereld al lang failliet
R. Posthumus
huisarts, GOES Nederland
Wat volkomen anders is dan een paar jaar geleden is ik nu dagelijks wel 1 of meer keer meemaak in de spreekkamer dat financiële of verzekeringstechnische argumenten een duidelijke rol spelen bij de afweging wel of niet in te gaan op een behandel-/ver...wijsadvies in plaats van medisch inhoudelijke.
Zonder uitzondering betreft dat telkens de zwaksten in de samenleving.
Dit verdoezelonderzoek van het NIVEL op verzoek van de minister verandert daar echt niets aan.
Een dagje meelopen bij een aantal praktijken zal een eerlijker beeld geven van de situatie.
W.J. Jongejan
huisarts n.p. , Woerden nl
De constatering van NIVEL zelf dat de meest kwetsbare groepen Nederlanders in het consumentenpanel van NIVEL ontbreken en zo onduidelijk is in hoeverre deze groepen zorg mijden zou tot grote bescheidenheid moet stemmen bij de samenstellers van dit ra...pport. Gezien de financiële consequenties is het nu juist het cruciale deel van de samenleving waar het probleem van zorg mijden speelt. Het ware verstandiger geweest als het NIVEL zich niet voor dit ministeriële karretjes had laten spannen en de opdracht teruggegeven had met de opmerking dat er geen goede conclusie te trekken is.