Fijnstof slecht voor ontwikkeling hersenen

Luchtverontreiniging kan de vroegste ontwikkeling van de hersenen belemmeren en leiden tot cognitieve problemen, ook als die verontreiniging onder de geldende EU-limiet blijft. Dat blijkt uit onderzoek van Monica Guxens e.a. (o.a. Erasmus MC) dat is gepubliceerd in Biological Psychiatry.

Het was al bekend dat blootstelling aan fijnstof schade kan toebrengen aan longen, hart en andere organen. Ook wijzen enkele epidemiologische studies op een verband tussen blootstelling tijdens de zwangerschap en de eerste levensjaren, en lager cognitief en psychomotorisch functioneren bij kinderen.

Het onderzoek van Monica Guxens e.a. werd uitgevoerd onder kinderen van 6 tot 10 jaar (n=783) in Rotterdam. Het gaat om een groep die deel uitmaakt van het bekende Generatie R-cohortonderzoek. De onderzoekers corrigeerden zoveel mogelijk voor sociaaleconomische status en leefstijlkenmerken.

Beeldvorming met structurele MRI liet zien dat kinderen die zijn blootgesteld aan fijnstof een dunnere cortex hebben, met name in het frontale gebied waarvan bekend is dat het zelfbeheersing en impulsief gedrag reguleert. Opmerkelijk is daarom dat de resultaten van neuropsychologisch onderzoek erop wezen dat deze kinderen ook problemen hebben met ‘inhibitie’, hetgeen zoals bekend verband houdt met psychische gezondheidsproblemen zoals verslaving en ADHD.

Guxens e.a. vermoeden dat fijnstof de prenatale ontwikkeling van de hersenen ongunstig beïnvloedt langs de weg van oxidatieve stress en systemische inflammatie, hetgeen op zijn beurt leidt tot chronische neuro-inflammatie, activatie van microglia en verstoring van de neuronale migratie.

Misschien het meest opmerkelijk: de gemiddelde niveaus van fijnstof lagen in deze studie ver onder de aanvaardbare grens: slechts 0,5 procent van de zwangere vrouwen werd blootgesteld aan niveaus die als onveilig worden beschouwd. De EU heeft die ondergrens vastgelegd op 25 μg/m³. De WHO houdt voor fijnstof overigens een veel lagere waarde aan: 10 μg/m³.

Het is goed mogelijk, opperen Guxens e.a., dat de door hen onderzochte vorm van luchtverontreiniging ook gevolgen heeft op de veel langere termijn, in termen van cognitieve en executieve functies van het brein.

www.sobp.org/journal Doi: 10.1016/j.biopsych.2018.01.016