Direct antibiotica voor kind met oorontsteking

Kinderen met acute otitis media herstellen sneller als zij meteen worden behandeld met antibiotica. Dat blijkt uit een Finse en een Amerikaanse studie gepubliceerd in NEJM.

Of kinderen met een acute oorontsteking direct behandeld moeten worden met antibiotica is al jaren onduidelijk. In de jaren tachtig is onder meer op basis van Nederlands onderzoek het idee ontstaan dat een afwachtend beleid, waarbij in eerste instantie alleen pijnstilling wordt gegeven, eveneens een bevredigend resultaat geeft. Ook de Nederlandse NHG-richtlijnen adviseren alleen een antimicrobiële behandeling als het kind zieker wordt. Maar omdat de studies die deze manier van aanpak ondersteunen tekortkomingen hadden, zoals onduidelijke inclusiecriteria, bleef onduidelijk onder welke omstandigheden een antimicrobiële behandeling de voorkeur heeft.

De twee studies in NEJM gebruikten beide wel strikte diagnostische criteria. In allebei de onderzoeken werd de aandoening vastgesteld door ervaren otoscopisten en werden alleen kinderen geïncludeerd bij wie zeker sprake was van acute otitis media.

In de Amerikaanse studie van Alejandro Hoberman en collega’s kregen 291 kinderen tussen de 6 en 23 maanden oud gedurende tien dagen amoxicilline-clavulanaat of een placebo. Door de antimicrobiële behandeling verdwenen de symptomen eerder. Na twee dagen had in de behandelde groep 35 procent geen symptomen meer, in de placebogroep was dit 28 procent. Na vier en zeven dagen waren deze percentages respectievelijk 61 vs. 54 en 80 vs. 74. Ook het falen van de behandeling, gedefinieerd als het aanhouden van de symptomen, kwam vaker voor in de placebogroep (23% vs. 4% op of voor de vierde dag).

Aan de Finse studie van Paula Tähtinen c.s. namen kinderen tussen de 6 en 35 maanden deel. Gedurende zeven dagen kregen 161 kinderen een behandeling met amoxicilline-clavulanaat en 158 kinderen een placebo. Na deze zeven dagen bleek dat de behandeling onvoldoende effect had bij 18,6 procent in de met antibiotica behandelde groep en bij 44,9 procent van de met een placebo behandelde groep. Ook versnelde de antimicrobiële behandeling de afname van koorts, een slechte eetlust en een laag activiteitsniveau. Wel werden in beide studies meer bijwerkingen gezien bij de kinderen die een antimicrobiële behandeling kregen.

Het was te verwachten dat de klachten ook afnamen bij veel kinderen in de placebogroep en dat meer kinderen behandeld met antibiotica last zouden krijgen van bijwerkingen, schrijft Jerome Klein in een commentaar op de studie. Maar omdat artsen bij het stellen van de diagnose niet kunnen bepalen welke kinderen baat zullen hebben bij de antimicrobiële behandeling, zijn de bevindingen van belang voor alle kinderen bij wie met zekerheid de diagnose acute otitis media is gesteld, aldus Klein.

Twan van Venrooij

NEJM 2011; 364(2): 105-15: Treatment of Acute Otitis Media in Children under 2 Years of Age

116-26: A Placebo-Controlled Trial of Antimicrobial Treatment for Acute Otitis Media

168-9: Is Acute Otitis Media a Treatable Disease?