Dijkstra: ‘Veto orgaandonatie belemmert gesprek met arts’

Een vetorecht voor nabestaanden belemmert een dialoog tussen arts en die nabestaanden. Dat stelde Pia Dijkstra dinsdagavond toen ze haar wetsvoorstel voor actieve donorregistratie opnieuw verdedigde in de Eerste Kamer. De D66-politica hecht eraan dat artsen met nabestaanden van gedachten kunnen wisselen over de redenen van hun twijfels omtrent uitname.

Senaatsfracties vroegen Dijkstra dinsdag om haar bedoelingen te verduidelijken die ze heeft wat betreft de positie van nabestaanden bij orgaandonatie. Het gaat om de nabestaanden die zelf ernstige bezwaren hebben tegen donatie, of die van mening zijn dat de geregistreerde wens van een overledene (in geval van ‘ja’ of ‘geen bezwaar’) afwijkt van de werkelijke wens. In een brief die Dijkstra vorige week naar de Kamer stuurde, schreef ze dat de wens van nabestaanden ‘doorslaggevend’ was, maar ook dat zij ‘geen vetorecht’ hadden. Hoe verhoudt zich dat tot elkaar?, wilden enkele fracties dinsdag weten.

‘Je wilt de mogelijkheid tot een dialoog juist openhouden’, verklaarde Dijkstra. Met een vetorecht kunnen nabestaanden een gesprek met een arts bij voorbaat weigeren aan te gaan, zich beroepend op dat veto, schetste zij. Zonder vetorecht krijgt een arts de gelegenheid ‘te kijken waar de problemen liggen’, aldus Dijkstra. ‘Misschien zijn nabestaanden bang omdat ze niet goed weten wat donatie inhoudt’, gaf ze als voorbeeld. Maar als het tot een gesprek is gekomen en gedachten en informatie zijn uitgewisseld, ‘dan is de stem van de nabestaanden doorslaggevend’.

De Senaatsfractie van de PvdA diende tijdens dit vervolgdebat een motie in waarin werd verzocht om het opstellen van een kwaliteitskader voor transplantatiezorg, waarin komt te staan dat artsen niet tot orgaanuitname overgaan als er geen nabestaanden zijn getraceerd, of als nabestaanden ernstig bezwaar hebben. Deze motie, waar volgende week over wordt gestemd, krijgt in ieder geval steun van SP, 50PLUS, de Onafhankelijke Senaatsfractie en GroenLinks.

Verdeeld stemmen
Als die motie zo kan worden uitgelegd dat deze fracties bereid zijn vóór het wetsvoorstel te stemmen, zou Dijkstra al op 23 stemmen vóór kunnen rekenen (één GroenLinks-senator zal tegen stemmen, zo is al aangekondigd). Met de tienkoppige D66-fractie erbij opgeteld komt ze dan in ieder geval uit op 33 voorstemmen. De PVV, ChristenUnie, SGP en Partij voor de Dieren hebben al aangegeven tegen te stemmen. Inclusief de tegenstemmende GroenLinks-senator die tegen zal stemmen staat het aantal tegenstemmen vooralsnog op zeventien. Veel zal bij de stemming volgende week (over de motie en het wetsvoorstel zelf) afhangen van de stemmen binnen de VVD (dertien zetels) en het CDA (twaalf zetels). Beide partijen hebben aangegeven dat hun fracties verdeeld zullen stemmen.