Laatste nieuws
kwaliteit

Digitaal visiteren heeft voor- en nadelen

RGS-enquête: visiteer digitaal waar het kan en via persoonlijk contact waar het moet

Plaats een reactie
Getty Images
Getty Images

Door corona vonden de opleidingsvisitaties noodgedwongen digitaal plaats. Dat bleek zowel voor- als nadelen te hebben, zo blijkt uit een evaluatie van de Registratiecommissie Geneeskundig Specialisten.

Als in het voorjaar van 2020 de covidpandemie Nederland bereikt, sluiten ziekenhuizen hun deuren voor iedereen die niet betrokken is bij directe patiëntenzorg. Bezoek op locatie voor instellings- of opleidingsvisitaties wordt daardoor onmogelijk. Dat leidt al snel tot een probleem.

Aan visitaties gaat een intensief voorbereidingstraject vooraf. Instellingen en alle betrokkenen werken toe naar de ‘grote dag’. Kroon op het werk van een met goed gevolg doorlopen visitatieproces is een erkenning voor onbepaalde tijd. Uitstel van dat proces is een domper en kan afbreuk doen aan motivatie en enthousiasme. Bovendien wil de RGS oog houden op de kwaliteit van de opleiding en op een veilig opleidingsklimaat voor aiossen.

Laagdrempelig

Gelukkig zijn er al snel goede technische faciliteiten om digitaal te vergaderen. Applicaties als Zoom, Teams en Webex blijken laagdrempelig, veilig en betrouwbaar. In principe volstaat zelfs een smartphone om te kunnen deelnemen. Daarom besluit de RGS na een korte periode van visitatielockdown vanaf 1 oktober 2020 het visiteren te hervatten in digitale vorm. Na wat startproblemen lijkt het digitaal visiteren behoorlijk goed te werken. De plenaire vergadering van de RGS besluit het digitaal visiteren te evalueren.

Om inzicht te krijgen in de kwaliteit van digitaal visiteren ontvangen visitatoren en gevisiteerden (inclusief aiossen) van instellings- en opleidingsvisitaties een compacte enquête (zie kader). De korte vragenlijst geeft ook ruimte voor open feedback/vrije respons.

De evaluatie-enquête

• In hoeverre vindt u digitaal visiteren kwalitatief vergelijkbaar met op locatie visiteren?

• Vraagt digitaal visiteren (incl. voorbereiding en reistijd) meer of minder tijd dan visiteren op locatie?

• Zijn de technische voorzieningen (beeld en geluid) toereikend voor een optimale communicatie bij het digitale visiteren?

• Is er voldoende tijd tussen de verschillende gesprekken (ook voor intern beraad)?

• In welke mate belemmert het digitaal visiteren de beoordeling van de onderlinge interactie tussen opleidingsgroep en aiossen op de werkvloer?

• In welke mate belemmert het digitaal visiteren de beoordeling van de onderlinge interactie tussen aiossen onderling op de werkvloer?

• Wat heeft voor visiteren in de toekomst uw voorkeur: digitaal of op locatie of een combinatie van beide (hybride vorm)?

De RGS-bestuurscommissie Digitaal Visiteren, die de evaluatie uitvoert, verspreidde tweehonderd enquêtes in cluster 2 (specialismen en profielen in ziekenhuizen) en 3 (sociale geneeskunde). Cluster 1 (huisartsen, specialisten ouderengeneeskunde en artsen voor verstandelijk gehandicapten) kent een andere organisatie van de visitaties en neemt daarom niet deel aan de enquête. De respons is 50 procent, gelijk verdeeld over beide clusters.

Op de vraag of digitaal visiteren kwalitatief vergelijkbaar is met op locatie visiteren, vindt 53 procent (49/92) van de respondenten dit goed tot geheel vergelijkbaar. 41 procent (38/92) vindt het enigszins vergelijkbaar en 5 procent (5/92) onvergelijkbaar. Zeven respondenten hebben niet geantwoord. Uitgesplitst naar visitator-gevisiteerde laat de respons een iets ander beeld zien: hier hebben visitatoren een lichte voorkeur voor visiteren op locatie, in tegenstelling tot gevisiteerden.

Na wat startproblemen lijkt het digitaal visiteren behoorlijk goed te werken

Persoonlijk contact

In de vrije respons geven zowel visitatoren als gevisiteerden aan dat de sfeer rondom een digitale visitatie anders is en dat ze het persoonlijk contact missen. Ook vinden respondenten dat het enthousiasme over de opleiding digitaal soms minder goed is over te brengen. Maar de kwaliteit van de visitatie wordt hierdoor niet per se slechter, merken zij op. Sommigen geven aan niet te kunnen vergelijken, omdat ze nog nooit op locatie hebben gevisiteerd. Visitatoren zeggen minder (48%) of evenveel tijd (52%) kwijt te zijn aan voorbereiding en uitvoering van de visitatie. Met name het ontbreken van reistijd en een eventuele overnachting bespaart visitatoren veel tijd. Maar gevisiteerden menen dat de voorbereiding van een digitale visitatie juist meer tijd vergt.

Snelle leercurve

Voortschrijdend inzicht en ervaring leiden tot een snelle leercurve. Op de vraag of de technische voorzieningen (beeld en geluid) voldoen voor een optimale communicatie bij digitaal visiteren, antwoordt een grote meerderheid positief. Wel is een voorwaarde dat gesprekspartners goed in beeld moeten zijn, hetzij met een eigen camera of door een conferencecamera met ‘intelligent framing’. Hoewel er behoefte is aan standaardisering van het gebruikte platform, is dit in de praktijk vaak lastig te realiseren. Ook is er voldoende tijd tussen de verschillende gesprekken nodig om te kunnen reflecteren op het voorgaande gesprek en om het volgende gesprek voor te bereiden. Het belang hiervan wordt al snel na de eerste digitale visitaties opgemerkt en hier wordt rekening mee gehouden in de agenda’s.

Reacties van verschillende subgroepen van respondenten op de vraag waar hun voorkeur naar uitgaat: digitaal, hybride of op locatie visiteren.
Reacties van verschillende subgroepen van respondenten op de vraag waar hun voorkeur naar uitgaat: digitaal, hybride of op locatie visiteren.

Groepsdynamiek

Een belangrijk punt van visiteren is het observeren van interactie op de werkvloer: tussen opleidingsgroep en aiossen én tussen aiossen onderling. Bij een visitatie op locatie vindt deze observatie tijdens de gesprekken plaats. Bovendien biedt een rondgang over de afdeling of een gezamelijke lunch gelegenheid voor informeel contact tussen de aios-visitator en de aios-groep. Bij contact via een scherm voelt 45 procent zich hierin enigszins en 23 procent sterk belemmerd.

Op de vraag aan welke vorm van visiteren men in de toekomst de voorkeur geeft, antwoordt 33 procent een hybride vorm, kiest 33 procent voor visiteren op locatie en geeft 18 procent de voorkeur aan digitaal visiteren. De overige 16 procent heeft geen voorkeur. Onder visitatoren is er meer voorkeur voor visiteren op locatie en bij gevisiteerden bestaat een voorkeur voor hybride vormen (zie figuur).

Bij de vrije respons geven respondenten ten slotte aan dat zij digitaal visiteren prettig en doelmatig vinden, maar dat er soms wel een belangrijk aspect verloren dreigt te gaan met betrekking tot de groepsdynamiek. Ook worden non-verbale signalen zo nu en dan minder goed herkend of worden opmerkingen verkeerd geïnterpreteerd. Digitaal visiteren is qua tijdsinvestering duidelijk efficiënt, maar wel vermoeiend voor visitatoren die de hele dag achter het scherm moeten zitten. Eén respondent beschrijft dit treffend: ‘Als je er niet de hele dag voor het scherm voor moest zitten, zou digitaal visiteren best wel een optie zijn.’

Non-verbale signalen worden zo nu en dan minder goed herkend

Aanvaardbaar alternatief

Hoewel deze korte enquête zijn beperkingen kent, bestaat er over het geheel genomen een (lichte) voorkeur voor visiteren op locatie, waarbij het rechtstreekse contact en het ervaren van de sfeer in de opleidingsinstelling belangrijke aspecten van de visitatie blijken te zijn. Wel vinden respondenten volledig digitaal visiteren een aanvaardbaar alternatief voor visiteren op locatie zodra hiertoe noodzaak ontstaat, bijvoorbeeld bij een volgende lockdown of een toekomstige pandemie. De leercurve met digitaal vergaderen toont dat ervaringen kunnen wijzigen in de tijd. Daarnaast hangt de kwaliteit van een visitatie af van hoe deze geleid en uitgevoerd wordt. Hierin verschilt een digitale visitatie niet van visiteren op locatie.

Meer maatwerk

Tot slot zijn er goede mogelijkheden voor hybride vormen van visiteren. Denk aan het digitaal voeren van gesprekken met perifere opleidingspartners, aiossen die tijdelijk een externe stage volgen of met frequente verwijzers. Zij hoeven nu niet voor een soms slechts kort gesprek naar een locatie te komen. Een extra voordeel heeft digitaal vergaderen bij de voorbereiding én de nabespreking van visitaties, met name door besparing van reistijd. Meer maatwerk lijkt dus de toekomst. Het is aan de plenaire visitatiecommissies om in samenspraak met de RGS te komen tot de beste en meest efficiënte uitvoering van een visitatie. 

auteurs

Roel Bennink, in 2021 voorzitter van de RGS-bestuurscommissie Digitaal Visiteren, huidig voorzitter RGS

Sicco Scherjon, secretaris RGS

Rob van der Meer, secretaris RGS

Joop Blaauw, voormalig voorzitter RGS (in 2021 voorzitter RGS)

contact

r.bennink@amsterdamumc.nl

cc: redactie@medischcontact.nl

Lees ook
kwaliteit opleiding aios covid-19
Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.