Laatste nieuws
Wetenschap

Diepe hersenstimulatie in basispakket

Plaats een reactie

Diepe hersenstimulatie (DHS) bij mensen met ernstige dwangstoornissen wordt voortaan vergoed uit het basispakket. Toch zitten er ook dan nog haken en ogen aan de behandeling, zo bleek donderdag tijdens een symposium in de Brakke Grond te Amsterdam.

DHS wordt inmiddels in de neurologie 25 jaar toegepast en in de psychiatrie ruim 10 jaar. Indicaties zijn onder meer de ziekte van Parkinson, dystonie, epilepsie, het syndroom van Gilles de la Tourette, obsessieve-compulsieve stoornis, en depressieve stoornis. En op experimentele basis sinds kort ook de ziekte Alzheimer. Naar schatting zijn wereldwijd inmiddels 100.000 patiënten met neurologische ziektebeelden behandeld en 300 met psychiatrische ziektebeelden.

Onder leiding van psychiater Damiaan Denys zijn in het AMC 42 patiënten met OCD behandeld en gevolgd. 22 van hen reageerden op DHS. Bij hen verminderden de symptomen na acht maanden met 40 procent en enige tijd later zelfs met 44 procent.

Kandidaten voor behandeling met DHS hebben zonder uitzondering een ernstig ziektebeeld en zijn therapieresistent, het is hun laatste behandelmogelijkheid. Als ze reageren is het effect niet zelden abrupt en dramatisch. Van angstig en depressief naar aanzienlijke vermindering of volledige afwezigheid van symptomen. Denys schat dat DHS ongeveer 20 procent van zijn patiënten van suïcide heeft afgehouden.

DHS behelst doorlopende, vaak levenslange modulatie van hersencircuits (bij dwangstoornissen de nucleus accumbens) door middel van neurochirurgisch geïmplanteerde elektroden. Over het werkingsmechanisme bestaat nog steeds onzekerheid. Mogelijk veroorzaakt DHS een functionele laesie door het remmen van de neurale activiteit of activeert het neuronale netwerken die verbonden zijn met de gestimuleerde hersenkern(en). Stimulatie zou dan leiden tot normalisatie van de pathologische activiteit in het netwerk. Een combinatie van beide is het meest waarschijnlijk: in het centrum van het stimulatiegebied wordt het neuronale cellichaam geremd, aan de rand van het stimulatiegebied worden uitlopers van de neuronen juist gestimuleerd.

DHS werkt niet alleen specifiek op de stoornis, het werkt ook ‘globaal’. Het gevolg is dat patiënten zich soms heel anders gaan gedragen; ze gaan nieuwe relaties aan, zijn impulsief bij (grote) aankopen, hun smaak voor kunst of eten verandert, ze gaan andere prioriteiten stellen in het leven. Dat stelt artsen en patiënten soms voor lastige kwesties. De grens tussen genezen, veranderen en verbeteren is soms vaag. Denys vertelde over een man met een ernstige dwangstoornis wiens actieve levenshouding na behandeling compleet was verdwenen. Tot ongenoegen van zijn vrouw, hetgeen uiteindelijk leidde tot scheiding. Bij een andere patiënt stond de hersenstimulatie iets te hoog afgesteld, hetgeen niet alleen de dwangsymptomen wegnam, maar hem ook impulsiever maakte. De patiënt ervoer dat als een verbetering, ‘ook al vloog hij moreel soms uit de bocht’.

Een veel besproken geval is dat van een Parkinsonpatiënt bij wie DHS succes had maar die een manisch beeld ontwikkelde en enorme schulden maakte. Uiteindelijk werd hij voor de keuze gesteld om of de DHS-behandeling te staken, waardoor hij weer het oude ziektebeeld zou terugkrijgen, of de behandeling voort te zetten en zich te laten opnemen in een psychiatrisch ziekenhuis. Hij koos voor het laatste.

Denys en plv. hoofdofficier van justitie Paul van de Beek stelden voor de toepassing van DHS ‘wettelijk in te kaderen’. Ze denken daarbij aan ‘omlijning van de te behandelen diagnoses, specificering van de in- en exclusiecriteria en bevoegde centra’. Het is nog toekomstmuziek, zeggen ze, maar stel dat ook beelden die nu worden gezien bij tbs’ers met DHS beïnvloedbaar zijn. De mogelijkheden om zonder een voorafgaande rechterlijke toetsing tot onvrijwillige geneeskundige behandeling van gedetineerden (waaronder terbeschikkinggestelden) over te gaan, zijn verruimd. Dat zou dus ook behandeling met DHS kunnen zijn, bijvoorbeeld om zo een long stay binnen de tbs te bekorten. Dat verdient rechterlijke toetsing, vinden Denys en Van de Beek, en die zou je dus in de wet moeten vastleggen. HM

Lees ook:




Wetenschap psychiatrie neurologie diepe hersenstimulatie basisverzekering ziekte van parkinson depressie angststoornissen Damiaan Denys
  • Henk Maassen

    Henk Maassen (1958) is journalist bij Medisch Contact, met speciale belangstelling voor psychiatrie en neurowetenschappen, sociale geneeskunde en economie van de gezondheidszorg.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.