Laatste nieuws
L. Jabaaij c.s.
4 minuten leestijd
huisartsenzorg

Diensten de deur uit

Plaats een reactie

Huisartsen verkopen meer ANW-diensten aan een waarnemer



Bijna alle huisartsen schakelen voor de avond-, nacht- en weekenddiensten de huisartsenpost in. Ook worden ‘eigen’ diensten steeds vaker aan een waarnemer verkocht. Toch doet dat alles geen afbreuk aan de continuïteit van zorg.


Een van de pijlers van de huisartsgeneeskundige dienstverlening is continuïteit van zorg. Zij moet 24 uur per dag, zeven dagen per week beschikbaar zijn. Daarom regelen huisartsen sinds jaar en dag avond-, nacht- en weekenddiensten (ANW-diensten) in onderling overleg. De wijze waarop zij dit doen, is sterk veranderd. Kleine waarneemgroepen hebben de laatste jaren plaatsgemaakt voor centrale huisartsenposten.



Belangrijkste reden is dat huisartsen hun werkbelasting wilden verlagen. Dit lijkt gelukt, al zijn er signalen dat huisartsen steeds meer ANW-diensten uitbesteden aan waarnemers van buiten.1 2 Ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van het Nederlandse Huisartsen Genootschap (NHG) inventariseerde het Nivel de gegevens die in opdracht van het Capaciteitsorgaan zijn verzameld over de wijze waarop huisartsen vandaag de dag de 24-uurszorg garanderen.3 4


Het Nivel heeft een korte vragenlijst gestuurd naar een aselecte steekproef van 300 huisartsenpraktijken in Nederland. De respons bedroeg 72 procent. De gegevens zijn gewogen naar praktijkvorm, urbanisatiegraad en regio zodat zij representatief zijn voor de circa 4500 huisartsenpraktijken in Nederland anno 2005.



Buiten kantooruren


Nagenoeg alle huisartsenpraktijken (95%) regelen de zorg buiten kantooruren tegenwoordig via een centrale huisartsenpost. Slechts 5 procent van de praktijken is lid van een waarneemgroep. Gegevens over het aantal diensten dat huisartsen voor huisartsenposten draaien, ontbreken, maar het is bekend dat er grote verschillen zijn.



Bijna tweederde van de praktijken doet voor één of meerdere ANW-diensten een beroep op waarnemers van buiten de praktijk (zie tabel 1). Bij de helft gaat het om tenminste één nachtdienst, met een gemiddelde van 4,3 per jaar. Een iets kleiner deel van de praktijken besteedt weekend- en avonddiensten uit. Overigens zijn er grote verschillen. Tweederde van de praktijken die een centrale huisartsenpost of een waarneemgroep inschakelt, doet dit voor gemiddeld vier ANW-diensten per jaar. Het overige deel, ruim eenderde, besteedt gemiddeld bijna twintig diensten per jaar uit.



Het aantal solo-, duo- en groepspraktijken dat voor een ANW-dienst wel eens een beroep doet op een centrale huisartsenpost of een waarneemgroep, verschilt niet veel (zie tabel 2). Wel moeten huisartsen die er alleen voor staan of een duopraktijk voeren vaker hulp van buiten inroepen dan huisartsen die in een groepspraktijk werken. 



Werkdruk 


Een groot deel van de praktijken kiest voor het uitbesteden van ANW-diensten vanwege (onder meer) werkdruk en zwaarte van de nachtdiensten (zie de figuur). Voor 10 procent van de praktijken is ziekte of de leeftijd een belangrijke reden om ANW-diensten uit te besteden.



Diensten verkopen


In 1987 was de waarneemgroep nog de meest gebruikelijke vorm voor het regelen van de ANW-diensten.5 Veertien jaar later was 30 procent van de praktijken aangesloten bij een centrale huisartsenpost.2 Vooral in de steden won de centrale huisartsenpost terrein (45% van de praktijken ten opzichte van 3,5% op het platteland). Ook lag het percentage hoger bij solo- dan bij duo- en groepspraktijken (respectievelijk 60, 25 en 15%).



Vier jaar later, in 2005, is de waarneemgroep nagenoeg verdwenen en hebben praktijken zich massaal georga­niseerd in centrale huisartsenposten. Huisartsen nemen waar voor een veel groter zorggebied dan voorheen en groot­schalige dienstenstructuren hebben over het algemeen geleid tot een flinke reductie in dienstbelasting per huisarts.1 2 6



Het aantal ANW-diensten dat huisartsen uitbesteden, is sterk gegroeid. Een dienst verkopen aan een ‘vreemde’ waarnemer gebeurde niet of weinig in 1987: 90 procent van de praktijken besteedde nooit weekenddiensten uit. Onderling waarnemen kwam wel veel voor.5 Anno 2005 is er sprake van formalisering van het waarnemen. Huisartsen die één of meer van hun ‘eigen’ diensten niet willen uitvoeren, ‘verkopen’ deze aan waar­nemers. Vooral werkdruk en de zwaarte van de nachtdiensten zijn redenen om ANW-diensten bij een ander onder te brengen. Huisartsen hebben op deze manier controle over hun werkbelasting. Bovendien past het bij de toenemende behoefte om in deeltijd te werken.



Herkenbare plek


Met de komst van huisartsenposten is er voor patiënten een herkenbare plek ontstaan waar huisartsgeneeskundige zorg buiten kantooruren wordt verleend. Daarmee dragen de posten bij aan professionalisering en kwaliteitsverbetering van de huisartsgeneeskundige zorgverlening. Vanuit de organisatie is er een druk volgens protocollen te werken en dat komt de kwaliteit ten goede. Te denken valt aan uniformering van dossiervorming en terugrapportage tijdens de diensten en een toename van intercollegiale toetsing.



Zowel huisartsen als patiënten hechten aan een goede zorgrelatie waarin zij geen vreemden zijn voor elkaar.7 8 Buiten kantooruren is aan deze behoefte moeilijk tegemoet te komen - grootschalige dienstenstructuren verhouden zich slecht tot persoonlijke zorgrelaties. Een huisartsenpost heeft al snel 100.000 tot 500.000 patiënten.6 De kans is klein dat een patiënt tijdens een dienst een bekende huisarts ziet. De keerzijde hiervan is dat een huisarts tijdens kantooruren vaker beschikbaar is voor de eigen patiënten. Deze situatie lijkt vanuit het oogpunt van persoonlijke continuïteit van zorg voor zowel arts als patiënt winst op te leveren.



dr. L. Jabaaij, senioronderzoeker Nivel


drs. M. Lugtenberg (onderzoeker Nivel ),


dr. L.F.J. van der Velden (senioronderzoeker Nivel), 


dr. L. ­Hingstman (programmaleider Nivel),


C.J. in ’t Veld (huisarts en hoofd afdeling implementatie Nederland Huisartsen Genootschap),


prof. dr. F.G. Schellevis (programmaleider Nivel, bijzonder hoogleraar Huisartsgeneeskunde/EMGO Instituut, VUmc),


prof. dr. P.J.E. Bindels (huisarts en hoog­leraar divisie Klinische Methoden & Public Health, afdeling Huisartsgeneeskunde AMC-UvA).



Correspondentieadres:

l.jabaaij@nivel.nl

;


c.c.

redactie@medischcontact.nl

 



Geen belangenverstrengeling gemeld.











Literatuur:


1. Giesen P, Hiemstra N, Mokkink H, Haan J de, Grol R.

Tevreden over diensten.

Medisch Contact 57/2002: 1657-1660.


2. Berg MJ van den, Kolthof ED, Bakker DH de, Zee, J van der. Tweede Nationale Studie naar ziekten en verrichtingen in de huisartspraktijk: de werkbelasting van huisartsen. Nivel Utrecht, 2004.


3. Lugtenberg M, Velden LFJ van der, Hingstman, L. Inventarisatie vraag en aanbod van waarnemers in de huisartspraktijk. Nivel Utrecht: 2006.


4. Lugtenberg M, Velden LFJ van der, Hingstman, L. Waarnemers waargenomen. Medisch Contact 61/2006: 1662-1665.


5. Foets, M, van der Velden, J. Een Nationale Studie van ziekten en verrichtingen in de huisartspraktijk: basisrapport, meetinstrumenten en procedures. Utrecht: Nivel, 1990.


6. Verheij RA, Somai D, Tiersma W, Giesen P, Hoogen H van den. Haalbaarheidsstudie Landelijk Informatienetwerk Huisartsenposten (LINHAP). Nivel, LHV, NHG, WOK Utrecht 2005.


7. Schers H, Maat C, van de Ven C, van den Hoogen H, Grol R, van den Bosch W. Hoe denken huisartsen over continuïteit in de zorg? Huisarts Wet 45/2002:450-4.


8. Schers H, van den Hoogen H, Bor H, Grol R, van den Bosch W. Familiarity with a GP and patients’ evaluations of care. A cross-sectional study. Fam Pract 22/2005:15-9.



Klik hier voor het PDF van dit artikel



Link:

www.nivel.nl/beroepenindezorg



MC-artikel:

ANW-diensten nhg
Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.