Diagnose 2025 - Idenburg & Van Schaik

Rijkeluiszorg en Aldizorg

‘Tegen 2025 kunnen alleen burgers die voor spoedeisende, levensbedreigende aandoeningen acute zorg nodig hebben, als ook kwetsbare en zwakke groepen in de samenleving die langdurig zijn aangewezen op de zorg door anderen, een beroep doen op deze collectief geregelde zorg. Voor alle overige dienstverlening geldt dat mensen met een dikkere portemonnee kunnen kiezen uit een uitgebreid, luxe en hoogwaardig zorgaanbod dat in de volksmond rijkeluiszorg wordt genoemd. De minder gelukkigen zijn aangewezen op wat in de volksmond Aldizorg wordt genoemd. Hierdoor lijkt de zorg steeds meer op andere vormen van dienstverlening waar die onderverdeling al langer gold, zoals de retail, de huizenmarkt, zakelijke dienstverlening, horeca en recreatie.’ Zo beschrijven Philip Idenburg en Michel van Schaik het zogenoemde ‘breukscenario’ in hun boek Diagnose 2025: over de toekomst van de gezondheidszorg. Zij verwachten dat de collectieve lasten in 2025 101 miljard euro bedragen en dat dit scenario bij een politiek rechts beleid mogelijk wordt.

Het boek beschrijft helder zeventien trends in de zorg vanaf nu tot 2025. Maar het meest interessant zijn de drie scenario’s, waarvan het ‘breukscenario’ er één is. Als tweede is er het ‘virusscenario’, waarbij de verzorgingsstaat van nu overeind blijft en in 2025 150 miljard euro kost. De auteurs gaan ervan uit dat dit een ‘links’ scenario is. Het derde scenario is het ‘chronisch ziek scenario’: ‘Indicaties worden scherper gesteld, waardoor steeds meer mensen minder zorg vergoed krijgen. Eigen bijdragen gaan omhoog en er is een wirwar aan kwaliteitslijsten ontstaan.’ De collectieve lasten bedragen 122 miljard euro.

Wat in het boek ontbreekt, is de waardecreatie van zorg voor de samenleving. Econoom Marc Pomp rekende recent voor dat een investering in de zorg van één euro een rendement oplevert van 1,30 euro. Hij neemt als opbrengst bijvoorbeeld de levensduurverlenging (50.000 euro per jaar) en de kostenbesparing in andere sectoren, bijvoorbeeld door lagere ziektewet- en arbeidsongeschiktheidsverzekeringen en lagere uitgaven voor veiligheidsbevordering. Waarom is dat niet meegenomen in de drie scenario’s?

Nog een punt van kritiek: de auteurs komen in hun scenario’s tot bedragen van 101, 122 en 150 miljard. Maar hoe zijn hun berekeningen precies tot stand gekomen? Guus Schrijvers, hoogleraar Public Health, UMC Utrecht

Philip Idenburg & Michel van Schaik, Diagnose 2025: over de toekomst van de gezondheidszorg, Scriptum, 357 blz., 32,50 euro.

• Rubriek Scoop