Laatste nieuws
Niels Rossen
4 minuten leestijd
opinie

De anios: reddende engel voor de huisartsenpraktijk

15 reacties
getty images
getty images

Huisartsenpraktijken kampen met een nijpend tekort aan gekwalificeerd personeel. Anderzijds is er een stuwmeer aan basisartsen. Waarom zetten we die basisartsen niet in om de huisartsenpraktijken te ontlasten?

Dat de huisartsgeneeskunde onder druk staat, is bekend. Het prangendste – en steeds terugkerende – knelpunt is hoe we ondanks structurele tekorten aan zorgpersoneel, de toenemende zorgvraag kunnen opvangen. En daarbij komen dan nog de discussies over het verplaatsen van zorg van de tweede naar de eerste lijn, de ggz die steeds meer taken moet teruggeven aan de eerste lijn, de verpleeghuizen die geen specialisten ouderengeneeskunde kunnen vinden en een beroep doen op de huisarts. Ten slotte is er de lastige discussie over hoe de ANW-diensten moeten worden geregeld, want de werkdruk en 16-urige werkdagen zijn voor huisartsen niet vol te houden.

De jongste generatie huisartsen lijkt om deze redenen zelfs het praktijkhouderschap te mijden, wat een extra probleem oplevert voor de toch al verouderende groep praktijkhoudende huisartsen.

Stap vooruit

Eerder heb ik al beargumenteerd dat huisartsenpraktijken niet kleiner, maar groter moeten worden. We willen ook meer tijd per patiënt. Dat lukt niet als we onze praktijken verkleinen. Want dan komen er patiënten zonder huisarts te zitten. Hier en daar zijn er al patiënten zonder huisarts en dat probleem zal de komende jaren in steeds meer regio’s gaan spelen, volgens de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV).

Een oplossing voor deze problemen is het aanpassen van de praktijkvoering. Een stap vooruit is al te zien in de groepspraktijken die POH’s, VS’en, POH’s-ggz en POH’s-jggz in dienst hebben genomen. In veel regio’s is dit al de norm. De toename van het aantal personeelsleden in deze praktijken is weliswaar een managementuitdaging en patiënten (en collega’s) moeten eraan wennen, maar het gedifferentieerdere zorgaanbod komt de kwaliteit ten goede.

Een voorbeeld is de ouderenzorg waar de samenwerking van praktijkondersteuners, specialisten ouderengeneeskunde en geriaters in veel regio’s al goed functioneert. Het zogeheten model van zorg in zorgnetwerken krijgt hiermee invulling rondom de patiënt. Maar deze al doorgevoerde veranderingen zijn nog niet toereikend om de problemen in regio’s met krapte op te lossen.

Parttime

De vraag is dus hoe we meer en ingewikkeldere – als gevolg van de transitie – zorgvragen in de eerste lijn kunnen opvangen terwijl we geconfronteerd worden met tekorten aan huisartsen en aan ondersteunend personeel, en bovendien meer tijd per patiënt willen.

Het ontwikkelen van digitale zorg, e-health, big data en artificiële intelligentie kan op de lange termijn een oplossing bieden, maar op de korte termijn hebben we daar niets aan.

Het bestaande aantal huisartsen in opleiding biedt ook geen perspectief. Hoewel de opleiding na een periode met minder belangstelling nu weer vol lijkt te zitten, kiezen steeds meer afgestudeerde huisartsen ervoor als waarnemer (parttime) te gaan werken. De toename van het absolute aantal huisartsen heeft volgens Nivel niet geleid tot meer beschikbare uren huisartsenzorg. Ook het verder uitbreiden van het team in de huisartsenpraktijk lijkt niet haalbaar omdat er tekorten zijn aan ondersteunend personeel.

Basisartsen

In huisartsenpraktijken werken tot op heden slechts bij uitzondering ‘arts-assistenten niet in opleiding tot specialist’ (aniossen), terwijl dit in andere specialismen heel normaal is. Veel huisartsen hebben zelf voor hun opleiding ervaring opgedaan als anios in een ander specialisme, maar andersom gebeurt dit niet. Op enkele experimenten na is dit in de huisartsenpraktijk nu nog een zeldzaamheid. Ik stel voor om dit vanaf nu landelijk te gaan doen!

De groep basisartsen is potentieel groot genoeg; het huisartsenvak leent zich prima om hen een spreekuur te laten doen – eventueel selectief na triage door de assistente. Hierdoor is er meer tijd per patiënt en de eigen huisarts kan zich concentreren op de complexe, bijvoorbeeld palliatieve, casussen. Zo kunnen diverse problemen van huisartsen worden opgelost.

Bovendien is het een ideale voorbereiding voor basisartsen die de huisartsopleiding uiteindelijk willen gaan doen – en als ze korting krijgen voor de opleiding is de SBOH ook nog goedkoper uit! Het is ook ideaal voor de latere samenwerking als medisch specialisten al ervaring in de eerste lijn hebben opgedaan. De aniossen kunnen diensten op een hap gaan doen, en een oplossing voor de werkdruk daar bieden. Laat ze dus toe tot de vierdaagse opleiding ‘STARclass spoedzorg in de huisartspraktijk’. Want als een anios op een SEH onder supervisie van bijvoorbeeld een aios heelkunde, of een SEH-arts KNMG kan werken, dan kan hij of zij ook op een hap onder supervisie van een afgestudeerde huisarts werken!

Randvoorwaarden

Om dit mogelijk te maken moeten enkele zakelijke randvoorwaarden worden geregeld. De onderhandelaars van de cao in de huisartsenzorg moeten zo snel mogelijk een tariefschaal voor aniossen huisartsgeneeskunde afspreken, zodat duidelijk is hoeveel ze verdienen en hoeveel uur ze mogen werken voor een fulltimecontract. De juridische aansprakelijkheid kan net zo worden geregeld als die voor aniossen in het ziekenhuis: eigen BIG-registratie, dus eigen verantwoordelijkheid maar wel altijd onder supervisie van een afgestudeerde huisarts. Leg vast dat dit werk meetelt voor de herregistratie van een basisarts.

De huisartsenposten moeten regels opstellen voor aniossen in het team op de post. Ze kunnen hiervoor putten uit bestaande regels en afspraken voor samenwerking met verpleegkundig specialisten op de haps.

Ten slotte is een voorwaarde voor een anios huisarts in een huisartsenpraktijk dat er een huisarts is die als supervisor optreedt.

Als de koepels de genoemde randvoorwaarden helpen regelen, kunnen we hier morgen al op huisartsenposten en in praktijken mee beginnen. Als we afwachten, worden de problemen alleen maar groter.

auteur

Niels Rossen

praktijkhoudend huisarts, Venray

contact

Mail: nielsrossen@hotmail.com; cc: redactie@medischcontact.nl

Twitter: @huisartsrossen

Linkedin: https://www.linkedin.com/in/dutchdoc/

meer lezen

download

huisartsgeneeskunde opinie basisartsen huisartsenpraktijk anios werkdruk
Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Rein Baarsma

    jonglerende huisarts, Leeuwarden

    Het opiniestuk van Niels Rossen is mij op het lijf geschreven. Hij opteert al langer voor een grote huisartsenpraktijk waarbij de praktijkhouder tevens supervisor is van diverse ‘engelen’ . Ik heb zo’n grote praktijk met de volgende engelen te weten:... physician assistent, POH-ggz ouderen en jeugd, wijkverpleegkundige, casemanager dementie, specialist ouderengeneeskunde en sinds kort een enthousiaste basisarts. De zorg voor onze patiënten is van 8 tot 18 uur goed geregeld. Maar ben ik als praktijkhouder daarmee geholpen? Overdag wel! Komt nu de andere kant van de medaille. Ik mag op 1 juli dit jaar opgeven welke dagen ik in 2020 vrij wil hebben (in 2019: 50 dagen). Ook nog met diverse restricties! Ik word dan dat jaar ingedeeld voor ruim 53 diensten. Als ik een dienst verkoop (blij en dankbaar) blijf ik op straffe van 2000 euro per overtreding (niet verschijnen van de waarnemer) verantwoordelijk voor de dienst. U snapt nu mogelijk het huisartsentekort in Leeuwarden. De jeugd wil niet op deze basis praktijkhouder worden. Ik hoop voor mijn pensioen het schrappen van de nacht- en weekenddiensten mee te maken. Komen er meer huisartsen overdag aan het werk en is de huisartsenzorg nog beter geregeld.

  • Milena Babovic

    directeur NAPA, Utrecht

    Hierbij wil ik wijzen op nog een oplossing die steeds meer huisartspraktijken toepassen om genoemde problemen te trotseren. Er is een groeiende vraag naar physician assistants (PA) in de huisartspraktijken. Zo is bijna de helft van de vacatures op NA...PA website voor de huisartsenzorg. Naast het voorgestelde nieuwe pad met aniossen, is het opleiden of aannemen van een PA een oplossing die al een langere voorgeschiedenis kent, zeker in de regio's met tekorten. De voordelen van een PA is dat deze vaak langer in de huisartspraktijk blijft en een vast gezicht wordt voor de patiënten. De ervaring leert dat een PA een groot deel van het huisartsenwerk overneemt en dat zorgt voor taakverlichting bij de huisarts en meer tijd voor complexere patiënten. De taakverdeling is afhankelijk van wat een huisarts wil. De PA is breed medisch geschoold, houdt zelfstandig spreekuren en kan een breed scala aan klachten zelfstandig behandelen (conform de NHG standaarden). Recent is een inventarisatie gedaan onder PA's die in de huisartsenzorg werken naar de taken die zij verrichten, zie hiervoor het artikel van Quinten van den Driesschen https://www.napa.nl/pa-in-praktijk/de-physician-assistant-is-een-aanwinst-voor-de-huisartsenzorg/
    Ook in Friesland en Groningen is al langer ervaring met taakherschikking op bijv. de huisartsenposten, zoals bij Dokterswacht Friesland.

  • Rein Baarsma

    huisarts, Leeuwarden

    Ik ben zo'n huisarts met een hele grote praktijk. Met als reddende engelen een: Physian Assistent , POH-GGZ ouderen en jeugd, wijkverpleegkundige, casemanager dementie en specialist ouderengeneeskunde. Sinds een aantal maanden een basisarts !! En ik ...had dit laatste veel eerder moeten doen ! Spijt. Meer dan 10 huisartsen met veel plezier opgeleid en nu leermeester van PA ' ers . Deze basisarts blijft nog een jaar en dat stemt de praktijk tot vreugde. Er is een goede samenwerking met de rest van de praktijk en ik ben en blijf de supervisor. De opvolging van deze basisarts probeer ik te regelen met een van de co-assistenten die we begeleiden. Allemaal prachtig en vrolijk werk. Eerder moeten doen omdat de huisartsen opleiding jaren terug twee eerdere co-assistenten tot mijn grote verbijstering niet hebben aangenomen. Ik ben toen ook gestopt als opleider ! Nu een blije leermeester en supervisor van de basisarts. Zoals Johan Cruijff al zei ; je gaat het pas zien als je het doorhebt . Gelukkig lopen vele collegae wat langzamer met de nieuwe mogelijkheden en blijft er voor mij nog veel keuze. Op deze manier blijft voorlopig het kleinschalige model behouden. Dat zie ik wel rap veranderen in mijn stad en vind dat niet verkeerd .De jeugd gaat straks de zorg toch anders indelen en verdwijnt mijn manier van werken. Gelijk hebben ze !!

  • GJ Bonte

    Neuroloog, Dalfsen

    @Van Vugt: Beter had ik het niet kunnen verwoorden. En het is altijd beter dat het onderwerp van discussie dit zelf vertelt. Dank je wel!

  • Vincent van Vugt

    aios huisartsgeneeskunde, Amsterdam

    Aniossen gaan krapte in krimpregio’s niet oplossen, aangezien zelfs opleidingsplekken huisartsgeneeskunde moeilijk te vullen zijn in deze gebieden. Waarom zouden anios, die qua levensfase niet veel verschillen van aios, er dan wel voor kiezen om daar... te gaan werken?

    Werken als anios op een SEH is wel degelijk anders dan werken op een huisartsenpost. Je wordt namelijk op de SEH “beschermd” door je diagnostiek. Je klinische blik is minder ontwikkeld in je eerste jaren als dokter, maar je wordt geholpen door bloedonderzoek, beeldvormend onderzoek en adviezen van ervaren SEH-verpleegkundigen. Zonder deze ondersteuning mis je sneller een moeilijke diagnose, zoals een hersenbloeding bij een theatrale patiënt met hoofdpijn of een maligniteit bij een patiënt die zijn klachten bagatelliseert.

    Om leren gaan met diagnostische onzekerheid is één van de grootste uitdagingen van het huisartsenvak en daarbij is goede begeleiding essentieel. Als je als huisarts een extra dokter wil hebben in je praktijk kun je er ook voor kiezen om een aios op te leiden. Aios zitten minimaal één jaar in de praktijk, de arbeidsvoorwaarden zijn goed geregeld én de huisarts krijgt een vergoeding voor de opleiding. De meeste aios vergen misschien de eerste maanden tijd van de huisarts, maar leveren de rest van het jaar extra productie. Desondanks hebben universiteiten nog steeds een tekort aan huisartsopleiders. Als opleider moet je bereid zijn om je toetsbaar op te stellen en te investeren in de jonge dokter die je opleidt. De huisarts die ervoor kiest om alleen aniossen in te zetten heeft deze verplichtingen niet. De Jonge Specialist enquête uit 2018 toont dat aniossen in andere vakgebieden structureel overwerken, vaak een hoge werkdruk ervaren en een gebrek aan autonomie voelen. Waarom zouden wij naar dit systeem toe willen als huisartsgeneeskunde en weer een stukje continuïteit van zorg inleveren? De geschetste problemen zijn reëel, maar de oplossing van de anios als reddende engel zeker niet.

  • El

    AIOS, Alphen aan den Rijn

    Na de studie geneeskunde met een oudste coschap bij de huisarts gesolliciteerd voor de opleiding. Te weinig ervaring nog, terecht natuurlijk. Maar wat had ik graag als anios in een huisartsenpraktijk ervaring op willen doen! Na aniossen in het zieken...huis en binnen de gehandicaptenzorg opnieuw een opleidingssollicitatie gedaan: te weinig relevante werkervaring. Na de 3e keer wel aangenomen maar niet geplaatst was ik er klaar mee. Uiteindelijk ben ik wat anders gaan doen deels ontmoedigd door de sollicitaties. Wie weet was dit anders gelopen na relevante werkervaring in een huisartsenpraktijk. Misschien probeer ik het nog wel een keer....

    Maar ik denk dus zeker dat een aniosschap een waardevolle stap kan zijn, ook om mensen enthousiast te maken voor het vak en relevante werkervaring op te laten doen

  • Waale

    Huisarts & Praktijkhouder, Breda

    Een welkome collega die de eerste lijn versterkt!

  • Jojanneke Kant

    Huisarts en Kaderarts Spoedzorg, Den Haag

    Ik ben zo’n zeldzame ANIOS huisartgeneeskunde geweest gedurende 1,5 jaar. Ik had het geluk dat ik na mijn oudste co-schap in de huisartsenpraktijk als basisarts kon blijven werken. De diensten werkte ik mee met de praktijkhouders. Ik heb niet het ide...e dat ik gekke sprongen heb gemaakt in deze periode. Alles valt en staat met goede supervisie en fijne collega’s. En de NHG standaarden kende ik uit mijn hoofd, dat hielp ook. Aangezien het een overzichtelijk ziekenhuis was waar we patienten instuurden kende ik ook redelijk snel alle specialisten. Ik heb nooit het idee gehad dat ze mij voor minder aanzagen. Na die 1,5 jaar waarbij ik uiteindelijk bijna geheel zelfstandig functioneerde in de huisartsenpraktijk duurde de huisartsenopleiding wel heel erg lang. Daar zou ik inderdaad wel rekening mee houden. Na mijn diplomering als huisarts ben ik weer terug gegaan naar de praktijk waar ik als basisarts heb gewerkt. Hoezo geen goede continuïteit van zorg!?

  • Paula Stam

    Huisarts, Bussum

    Waar steeds aan voorbij gegaan wordt is dat de persoonlijke band die de huisarts heeft met zijn of haar patiënten nu net de kwaliteit bepaalt van de zorg die geleverd wordt. De zorg is niet even goed als er allerlei ‘hulpdokters’ worden gecreëerd die... door de dokter allemaal gemanaged moeten worden.

  • Christel Rombouts

    Huisarts, Zevenaar

  • Christel Rombouts

    Huisarts, Zevenaar

    Om bij het begin te beginnen: hoeveel van de aniossen hebben iets met dit vak? Huisarts is een vak waarbij je je verbindend dient op te stellen en niet weg komt met 'rijtjes' in de anamnese. Een gemotiveerde aios heeft vaak al zo veel moeite om dit o...nder de knie te krijgen, laat staan de anios die eigenlijk wat anders wil doen maar ja he je moet toch wat terwijl je werkloos bent en wacht op die droombaan in het ziekenhuis.. een tijdelijke kracht die net niet dat stapje verder gaat omdat hij of zij maar tijdelijk in mijn praktijk zal zijn... moet er niet aan denken....

  • Mike Bocharewicz

    Huisarts, Leusden

    If you pay peanuts you get monkey’s !
    Out of the box thinking wbt ANIOS-en zeker de moeite waard om over na te denken.

  • GJ Bonte

    Neuroloog, Dalfsen

    Ach ja, nog maar een goedkope kracht erbij die op afstand gesuperviseerd wordt, zonder de noodzakelijke ervaring en zonder de noodzakelijke kennis van het vak. Daar wordt de zorg vast veel beter van. Zodat de huisarts nog verder afdwaalt van zijn mee...st belangrijke opgave, zijn eigen patiënten, die hij van haver en gort zou moeten kennen. Wat een ludiek idee. En wat ongelofelijk kortzichtig. Ik zie de verwijzingen van de basisartsen al met veel enthousiasme tegemoet.

    En een stuwmeer van basisartsen? Wordt eens wakker, dat stuwmeer wordt al aan alle kanten leeggevist en bestaat al lang niet meer. Ook MSB's zijn dol op goedkope werkkrachten, voor het afdelingswerk en voor de diensten. Zodat de medisch specialist niet zelf zijn bed uit hoeft. Zoals een goede vriend het eens formuleerde: "Je koopt comfort, ten koste van van de kwaliteit." Die kwaliteit van zorg is toch niet meer dan het mooie gordijntje voor het raam. Zorg 1.0 overdag en tweederangs zorg 2.0 's avonds en 's nachts.

    En heeft de basisarts zelf ook nog wat te zeggen? Die zal vast blij zijn met de zoveelste beroepsgroep in de geneeskunde die ze wil misbruiken voor eigen gewin, terwijl ze eigenlijk gewoon zouden moeten worden opgeleid tot huisarts, verzekeringsarts, sociaal geneeskundige of medisch specialist.

    Betaal de huisarts fatsoenlijk, leidt er voldoende op, en zoek je heil niet in dit soort slechte en ronduit schadelijke initiatieven.

  • G K Mitrasing

    Huisarts, Amsterdam

    Wie is risicorager en eindverantwoordelijk? Om maar 2 vragn te stellen.
    Laat Anton Maes zijn mening geven.

  • Bart Bruijn

    Huisarts, Streefkerk

    Ik mis nog een randvoorwaarde:

    Een ANIOS betaalt zichzelf en vooral de extra kamer en vooral het extra management niet zelf. Er moet dus gewoon geld bij.

    Dat laatste is de allerbelangrijkste randvoorwaarde. De rest regel ik wel zelf. Het tari...ef moet zeer aanzienlijk omhoog en hé presto, de meeste problemen verdwijnen als sneeuw voor de zon.

    Ik weet dat dit vloeken in de huisartsenkerk is, maar het is inmiddels zo ver dat huisartsen bijna niet meer kunnen investeren. Ze moeten met de pet in de hand langs bij de leken van de verzekeraars om te weinig proberen los te peuteren en niet te krijgen. Dit is een heel onwenselijke situatie.

    Het tarief moet heel fors omhoog om te betalen voor alles wat we erbij zijn gaan doen en lokaal regelen we het wel, zoals we het vóór het grote afknijpen óók regelden. Wantrouwen hebben we op geen enkele manier verdiend.

    Dus collega's, durf het nu gewoon eens te zeggen. Ons tarief is veel te laag!!

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.