Laatste nieuws
T. van Venrooij
4 minuten leestijd

‘Conflicterende belangen zijn er altijd’

Plaats een reactie

Brits NICE ontwikkelt richtlijnen in alle openheid



Het National Institute for Clinical Excellence (NICE) kijkt bij het opstellen van richtlijnen zowel naar de effectiviteit van medicijnen en behandelingen als naar de kosten. 'De beste gezondheidszorg voor allen gaat soms gepaard met een beperking van het aanbod voor sommigen', aldus prof. Peter Littlejohns (NICE).



De richtlijnen van het NICE hebben grote invloed op de gezondheidszorg in het Verenigd Koninkrijk. Sinds 2002 is de National Health Service, de belangrijkste zorgaanbieder in Engeland, verplicht om behandelingen en medicijnen die door NICE worden aanbevolen te vergoeden. Dat betekent ook dat therapie die niet wordt geadviseerd, niet hoeft te worden vergoed.



De adviezen van het NICE zijn dan ook regelmatig het onderwerp van controverses. Eerder dit jaar verdedigde het instituut zich met succes voor de rechtbank, nadat Pfizer, het Japanse biotechnologiebedrijf Eisai en de Britse Alzheimerpatiëntenvereniging een rechtzaak aanspanden vanwege de uitspraak van het NICE om acetylcholinesteraseremmers als donepezil en galantamine (Reminyl) niet voor iedere Alzheimerpatiënt aan te bevelen.



Ongelijk


In augustus werden de klagers op vijf van de zes punten in het ongelijk gesteld. Deze vijf aanklachten gingen allemaal over de werkwijze van het NICE, vooral over de grondigheid waarmee richtlijnen worden opgesteld en de  'eerlijkheid' van de aanbevelingen.



De belangrijkste uitkomst van de rechtszaak was dat het NICE goed werk levert. ‘Dat was voor ons een bevestiging, maar we blijven proberen onze werkwijze te verbeteren’, vertelt prof. Peter Littlejohns, clinical and public health director van het NICE. Hij was vorige week in Nederland en gaf een masterclass over richtlijnontwikkeling ter gelegenheid van het 25 jaar richtlijnontwikkeling door Kwaliteitsinstituut voor de gezondheidszorg CBO (zie MC 45/2007: 1844).



Elke organisatie die waarschijnlijk zal worden beïnvloed door de richtlijn, maakt deel uit van het ontwikkelingsproces. Dat is één van de principes van het NICE. Ook de farmaceutische industrie wordt dus uitdrukkelijk uitgenodigd om deel te nemen aan de discussie. Littlejohns: ‘Zij zijn immers ook experts, hebben medicijnen of apparaten geproduceerd en hebben daar veel kennis over. Betrek je die partij niet bij het beslissingsproces, dan mis je een belangrijke component.



Anderzijds weten we dat elk farmaceutisch bedrijf producten wil verkopen. Er is zeer strikte controle nodig op de mate waarin de industrie bijdraagt aan richtlijnen en de manier waarop zij gegevens presenteert. Maar er gaat niets boven een vertegenwoordiger van een farmaceutisch bedrijf die een middel van een concurrent bespreekt. Er is bij hen vaak een uitermate goed inzicht in de sterke en zwakke punten van medicijnen.’



Ook andere groepen hebben daarbij belang, merkt Littlejohns op. ‘Wetenschappers die hun hele onderzoeksleven hebben gewijd aan een behandeling voor een aandoening, hebben even grote conflicterende belangen. En veel patientenverenigingen worden zwaar gesponsord door de industrie. Onze aanname is dat iedereen wel een belang heeft. Daarom moeten we proberen een zo transparant mogelijke werkwijze aan te houden, zodat het debat eerlijk kan worden gevoerd.  Zo lang ze worden bekendgemaakt, kunnen we conflicterende belangen accepteren.



Tijdens bijeenkomsten moet ieder zijn belangen daarom openbaren. Die informatie wordt ook op de website gepubliceerd - daar is zelfs te vinden wie wat zei tijdens de bijeenkomst en of deze persoon wellicht onderzoeksgelden heeft ontvangen van een bedrijf.’ Transparantie is essentieel, stelt Littlejohns. ‘Onze beslissingen kunnen controversieel zijn. Sommige patienten vinden dat zij geen toegang krijgen tot de behandeling die zij willen of die hun arts zou willen geven. Daarom moeten we ervan verzekerd zijn dat we eerlijk en transparant handelen.’



Rantsoeneren


Eén van de redenen waarom het NICE werd opgericht, is het verminderen van de ongelijkheid in de toegang tot behandelingen. Vooral bij medicijnen tegen kanker kwam het voor dat lokale zorginkopers dure middelen gewoonweg niet aanschaften. Pati‘nten werden daar de dupe van. Door de wettelijke verplichting om de door het NICE aanbevolen therapie te vergoeden, is de ongelijkheid grotendeels verdwenen, stelt Littlejohns. ‘De variatie in de beschikbaarheid is zeker verminderd. Het kan nog steeds beter, maar er is ook al veel werk verzet.’



In tegenstelling tot wat wel wordt gedacht, is het NICE niet opgezet om de zorgkosten in de hand te houden, benadrukt Littlejohns. ‘Als dat de reden was, hebben we gefaald. Zou iedereen zich zou houden aan de NICE-richtlijnen, dan zou er voor miljarden meer worden voorgeschreven. Het is echter lastig om te beoordelen of de richtlijnen nu tot meer of minder kosten hebben geleid, want je weet niet hoe die waren uitgevallen als ze er niet waren geweest.’



‘Meteen bij de start is duidelijk gemaakt dat het NICE niet tot doel heeft om te rantsoeneren, maar juist om rationele keuzen te maken om de gezondheidszorg voor de gehele bevolking te optimaliseren. Daarbij moet naast de effectiviteit ook de kosteneffectiviteit worden meegenomen. In alle gezondheidszorgsystemen moet men daar op een bepaald moment keuzen in maken. Iedere arts, waar hij ook werkt, houdt rekening met de beschikbare middelen. Dat is een legitiem aspect. De vraag is ook niet of dat moet worden gedaan, maar hoe.



Meer geld


Het is vooral belangrijk dat middelen op de juiste plaats worden ingezet, stelt Littlejohns. ‘In Amerika zijn de kosten van de gezondheidszorg per inwoner wel twee- tot driemaal zo hoog als in Europa. Toch is de levensverwachting en het gezondheidsniveau van Amerikanen niet beter en bestaan er daar grotere verschillen in de toegankelijkheid tot de zorg. Simpelweg meer geld in de gezondheidszorg pompen leidt dus niet per definitie tot betere volksgezondheid.’



Het probleem is evenwel dat het maken van richtlijnen niet enkel een wetenschappelijke exercitie is. Maatschappelijke belangen en beroepswaarden spelen eveneens een grote rol. ‘Het proces is niet eenduidig, maar rommelig. Het is belangrijk dat te erkennen’, aldus Littlejohns. ‘De methode is cruciaal. Die moet transparant zijn en, meest belangrijk, gebaseerd op de best mogelijke bewijzen. Houdt de uitkomst voor bepaalde groepen een vervelende conclusie in, dan moeten zij kunnen begrijpen waarom de beslissing is genomen.’



Twan van Venrooij, journalist


Het PDF van dit artikel



Site National Institute for Health and Clinical Excellence



Literatuur


l  Hoey, R. Experts disagree over NICE's approach for assessing drugs. The Lancet 2007; 370: 643-4. l  Horton, R. NICE vindicated in UK's High Court. The Lancet 2007; 370: 547-8. l  Steinbrook, R. Guidance for guidelines. NEJM 2007; 356: 331-3.

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.