Laatste nieuws
Nieuws

‘Competente arts geen optelsom van afgevinkte competenties’

10 reacties
getty images
getty images

Competentiegericht opleiden in de zorg voldoet niet langer. Dat betoogde gynaecoloog prof. dr. Pim Teunissen, bijzonder hoogleraar ‘werkplekleren in de gezondheidszorg’ aan de Universiteit Maastricht, vrijdag in zijn oratie.

In de geneeskundeopleiding staat op alle fronten ‘uitkomstgeoriënteerd’ opleiden centraal, en dat pakt volgens Teunissen niet goed uit. Sterker, het resultaat is een paradox: het leidt tot ‘objectificatie’, iets wat nu juist niet de bedoeling was. Teunissen laat zien dat een arts aan het eind van zijn opleiding in totaal over 7 competenties, 27 kerncompetenties, en 89 ‘enabling competences’ moet beschikken, die tezamen resulteren in maar liefst 637 uitkomstomschrijvingen van wat hij of zij in verschillende fasen van de opleiding moet kunnen.

Teunissen: ‘Het idee is dat goede zorg ontstaat als je individuen opleidt tot goede zorgverleners en dat een goede zorgverlener het resultaat is van 637 afgevinkte gedragsomschrijvingen. Ik noem dat de legoaanpak. Allemaal losse blokjes, verschillend van vorm en kleur, en alles bij elkaar bouw je een complete legozorgverlener.’ Maar, zo stelt hij, ‘een competent individu is niet een optelsom van afgevinkte competenties’. ‘En zoiets complex als goede zorg is geen optelsom van competente individuen.’ Goede zorg – dat weten we inmiddels allemaal – is namelijk teamwerk.

Teunissen wil daarom af van dit legomodel, hij wil geen competency-based medical education maar work-based medical education. ‘Dat is opleiden met aandacht voor ontwikkeling op drie niveaus, waarin we expliciet maken dat niet alleen leeruitkomsten tellen, maar ook het leerproces.’ Het eerste niveau van ontwikkeling omvat individuele en contextspecifieke kennis en vaardigheden. Het tweede niveau richt zich op werkgerelateerde competenties. Het derde niveau is de meer individuele ontwikkeling van de zorgverlener als mens. Niveau twee en drie lenen zich niet voor beoordeling aan de hand van leeruitkomsten. Je kunt volgens Teunissen iemand ‘niet bekwaam verklaren op empathie of op authenticiteit’. Hij denkt eerder aan bijvoorbeeld de debriefingtechnieken zoals die in simulatiewereld steeds meer doordringen op de werkplek, teneinde kort als team te evalueren wat goed ging en wat beter kan. ‘Dit soort leermomenten moeten meetellen in portfolio’s, voortgangsgesprekken en opleidingsvisitaties. Dit vraagt om ruimte om je te ontwikkelen zonder dat je wordt afgerekend op leeruitkomst, om legitimering van het leerproces. Opleidingen in de zorg moeten het leerproces centraler stellen, meer inzetten op begeleiding en loslaten dat aan het einde van de opleiding iedereen hetzelfde is en kan.’

Oratie Leren Helen, Universiteit Maastricht, 2 februari 2018

Lees ook
Nieuws samenwerking canmeds competenties opleiden Pim Teunissen
  • Henk Maassen

    Henk Maassen is journalist bij Medisch Contact, met speciale belangstelling voor psychiatrie en neurowetenschappen, sociale geneeskunde en economie van de gezondheidszorg.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Cor de Jong

    Emeritus hoogleraar, hoofdopleider verslavingsgeneeskundenatuur, Gemert

    Natuurlijk eens met Collega Teunissen! Opleiden en vormen van artsen omvat kwalificatie (kennis, vaardigheden, waarden en houding), socialisatie richting de bestaande praktijk en tradities en subjectificatie waarbij het subject, de leerling, emancipe...ert, vrijheid verwerft en verantwoordelijkheid neemt. Dat gaat niet zo goed met afvinklijstjes. Vrij naar Gert Biesta in ‘Het prachtige risico van onderwijs’.

    [Reactie gewijzigd door op 06-02-2018 13:02]

  • G.H. Rach

    KNO-arts / Hoofd hals chirurg, WILLEMSTAD CURAÇAO

    De meeste roze Lego dokters in spé, die door de felle Topenzon soms pioen rood kleuren, probeer ik uiteraard de kennis van het (KNO) vak, als perifeer docent van het UMCG, bij te brengen: in de Oratie het “eerste” niveau. Toch denk ik dat in de fase... van de coschappen het “derde” niveau het belangrijkste wordt, gevolgd door het “tweede” niveau: de werk gerelateerde competenties. Het eerste niveau hoort thuis in de eerste jaren van de opleiding. In deze periode moet de student laten zien dat ze meer (waard) zijn dan de Google zoekfunctie van een computer. In de derde fase leren deze Lego dokters bij ons om te gaan met de zwarte, witte, gele en diverse andere tinten Legoblokjes. Omgaan met personeel en staf. Omgaan met patiënten en hun naasten, de echte geneeskunst. Zien hoe de een het doet, verschillend van de ander. En dan voor jezelf het mooiste eruit pikken. Vorming. Geen “leerproces” en dus ook niet te meten in die verwerpelijke, “afgevinkte competenties”.

  • Jelle Tazelaar

    Student, Utrecht

    Ik begrijp wel wat prof. dr. Pim Teunissen zegt. Jammer dat we in Utrecht net de hele beoordelingssystematiek hebben aangepast om op competenties (EPA's) te beoordelen, haha! Uiteindelijk vraag ik me af of het echt veel uitmaakt. Na 6 jaar studie zul...len sommige artsen matig zijn, veel artsen zijn gemiddeld, veel artsen zijn goed en sommigen zijn uitstekend.

    Natuurlijk kan het altijd anders, natuurlijk kan het vaak ook beter. Ik denk zelf dat dat maar op 2 manieren kan, namelijk ofwel incrementeel ofwel door de gehele 6 jaar volledig anders in te delen.

    Ik ben niet pessimistisch hoor; de nieuwe systematiek in Utrecht kent wel enkele incrementele verbeteringen t.o.v. de vorige.

  • dolf algra

    commentator, opiniemaker zorg en sociale zekerheid, bedrijfsarts buiten dienst, rotterdam

    bijgaand link naar de oratie Leren helen

    https://www.vumc.nl/4978246/64522/21106193/21106197/Oratie_v300118.pdf

  • dolf algra

    commentator, opiniemaker zorg en sociale zekerheid, bedrijfsarts buiten dienst, rotterdam

    Lees de aardige en erg illustratieve blog van Jos van Bemmel Nachtrit in dit verband.

    Over competenties gesproken:
    ‘Hoe kunt u dat als huisarts nu zomaar weten zonder foto’s of scans?’, vroeg hij vol bewondering.

    ‘Leren, luisteren, afkijken ...en oefenen. Maar het belangrijkste is: grijs aan je slapen worden.’

    Korter en pakkender kan het niet.

    https://www.medischcontact.nl/opinie/blogs-columns/blog/nachtrit-.htm

  • Edward Gebuis

    Ziekenhuisarts KNMG, Leiden

    Zijn de Canadezen zelf inmiddels niet van het CanMeds gebeuren afgestapt?

  • A.T.K. van de Poel

    Psychiater, GRONINGEN

    Ik ben er met Dr. P Teunissen helemaal eens. Eindelijk iemand die niet alleen klaagt maar ook denk hoe het anders kan.

  • L Pos

    Cardioloog , Borne

    Grotendeels mee eens, heden ten dage leren we de nieuwe artsen heel goed om empatisch te zeggen " sorrie, ik weet het niet, want het staat niet in een protokol" .
    Probleem oplossend werken en buiten protocollen om denken wordt niet geleerd.
    Ook de... parate kennis blijft steeds meer achter. Dit wordt door de jonge dokters en opleiders afgedaan met dat zoeken we/ze wel op. Echter in de praktijk weten ze vaak niet wat ze moeten opzoeken omdat ze het abnormale niet herkennen doordat ze het normale niet kennen.
    Hoe ging het gezegde ook al weer "zachte heelmeesters maken ..."
    Een beetje minder canmeds en wat meer inhoud aub voor de nieuwe dokters.

  • dolf algra

    commentator, opiniemaker zorg en sociale zekerheid, arts buiten dienst, rotterdam

    Fraaie duiding: het Lego denken en de Lego dokter ! Die houden we erin !

    Goed te vernemen dat er naar alternatieven wordt gezocht voor het doorgeslagen en eendimensionale Canmeds competentie denken. Ook mijn vakgebied - de bedrijfsgezondheidszorg ...- gaat hier ernstig onder gebukt. Goed gestart, maar totaal uit de hand gelopen, want overgenomen door dit soort digitale Lego denkers. Met alle problemen van dien. Op weg naar de 'af te vinken dokter' - bij het tuchtcollege.

    Nu we toch aan het verbeteren zijn geslagen is het handig meteen ook stil te staan bij de overmaat aan protocollen en richtlijnen. Daarvoor geldt namelijk precies hetzelfde. Dat bezorgd menige dokter een regelrecht informatie infarct.

    Ik heb het recent eens voor mezelf op een rijtje gezet, maar ik ben bang dat ik zelfs met drie - vier weken straf doorlezen het mij niet lukt - om hele brei aan protocollen en richtlijnen waar ik aan moet voldoen - uberhaupt tot mij te nemen.

    Geen wonder dat uit onderzoek blijkt dat merendeel van de bedrijfsartsen de richtlijnen in de praktijk niet meer hanteert (onderzoek Plomp). Maar veel zult u daar niet over verder kunnen lezen, want de implicaties daarvan zijn/waren te verstrekkend en te pijnlijk.

    Ik wil Pim Teunissen niet ontmoedigen, maar 'de old school' geeft zich niet zomaar gewonnen !

  • Jan Swinkels

    psychiater, emr. hoogleraar, vz medisch ethische toetsingscommmissie AMC, Amsterdam

    Fantastisch, eindelijk iemand die het snapt, waar de schoen wringt, waardoor je hem bijna niet meer kan aantrekken.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.