‘Centralisatie oncologie heeft ook nadelen’

Aan centralisatie van oncologische zorg kleven ook nadelen. Dat schrijft Ton van Engelenburg, oncologisch chirurg in het Slingeland Ziekenhuis in Doetinchem, in een open brief aan SONCOS-voorzitter Koos van der Hoeven. De voorzitter van SONCOS (stichting Samenwerkende Oncologische Specialismen) had in het NRC gepleit voor centralisatie en dat is volgens Van Engelenburg voorbarig.

De zorg voor patiënten met kanker in Nederland is goed tot zeer goed te noemen, aldus de oncologisch chirurg. Het is maar de vraag of centralisatie de kwaliteit verder verbetert.  Om aantoonbare kwaliteitswinst te boeken, zullen aanzienlijke maatregelen noodzakelijk zijn en dat gaat ten koste van de omzetten en formatieplaatsen van ziekenhuizen waar de oncologische zorg moet inkrimpen.

De SONCOS-voorzitter had eerder zijn woorden uit NRC al genuanceerd in Medisch Contact, maar het leed was volgens Van Engelenburg al geleden. ‘Premature oordelen en uitspraken ondermijnen de doelstelling van de kwaliteitsindicatoren, namelijk het verder verbeteren van de oncologische zorg.’

Heleen Croonen

De brief van oncologisch chirurg van Engelenburg:

Open brief aan Koos van der Hoeven, voorzitter SONCOS

Amice collega,

De afgelopen weken hebben de kwaliteitsindicatoren voor de oncologische zorg volop de aandacht gekregen van de media. De publicatie van de lijst van zorgverzekeraar CZ, waarin zij ziekenhuizen kwalificeert voor wat betreft de borstkankerzorg, heeft de nodige beroering gewekt. Terecht is er kritiek geuit op de wijze waarop CZ de borstkankerzorg beoordeelt en daarbij een onevenredig groot gewicht toekent aan het volume van uitgevoerde borstkankeroperaties.

De Nederlandse Vereniging voor Heelkunde als ook de universitaire medische centra hebben laten weten dat de kwaliteit van de borstkankerzorg niet alleen beoordeeld mag worden op basis van het aantal uitgevoerde operaties per jaar, maar dat andere kwaliteitsparameters minstens zo belangrijk zijn, zoals de samenwerking binnen het behandelingsteam. Ook de stichting Samenwerkende Oncologische Specialismen (SONCOS), onder uw voorzitterschap, heeft in een brief laten weten de actie van CZ met klem af te wijzen. In dezelfde brief wordt vermeld dat SONCOS bezig is indicatoren te ontwikkelen voor goede oncologische zorg.

Des te verbazingwekkender was het dan ook in het NRC Handelsblad van 20 oktober j.l. te lezen, dat u verwacht dat een derde tot de helft van de Nederlandse ziekenhuizen binnen twee jaar zal moeten stoppen met de behandeling van patiënten met kanker. Aangezien naar mijn weten de indicatorensets voor de verschillende oncologische behandelingen nog niet zijn vastgesteld, vraag ik mij af hoe en op welke gronden u reeds op voorhand een substantieel deel van de Nederlandse ziekenhuizen kunt diskwalificeren voor de oncologische zorg?

U beweert dat deze ziekenhuizen te weinig kwaliteit leveren en stelt zich op het standpunt: "Je doet het goed of je doet het niet". Ferme taal! De onderbouwing ontbreekt echter, de criteria op grond waarvan de kwaliteit van de ziekenhuizen moet worden beoordeeld zijn nog niet bekend en dus ook niet het aantal ziekenhuizen dat niet zal kunnen voldoen aan de gestelde eisen.

In het NRC-artikel wordt tevens aangegeven, dat SONCOS bij de opstelling van normen voor goede kankerzorg vooral zal kijken naar het aantal uitgevoerde behandelingen per jaar. Dit is geheel in tegenspraak met de uitgangspunten van de andere organisaties die bezig zijn met het ontwikkelen van kwaliteitsparameters, waaronder de Nederlandse Vereniging voor Heelkunde en het Nationaal Borstkanker Overleg (NABON),  en wekt daarom verwarring op.


Getuige uw uitlatingen in de media denkt u de kwaliteit van de oncologische zorg in Nederland te kunnen verbeteren door deze meer te centraliseren. Het is maar zeer de vraag of dit bewaarheid zal worden. De zorg voor patiënten met kanker in Nederland is, ook in vergelijking met vele andere landen, goed tot zeer goed te noemen. Om aantoonbare kwaliteitswinst te kunnen boeken, zullen daarom aanzienlijke maatregelen en investeringen noodzakelijk zijn en naar verwachting de te behalen winstmarges klein. Herverdeling en centralisatie van de oncologische zorg, zeker wanneer dit ook de zgn. "hoog-volume" oncologische zorg betreft (long-, borst-, prostaat- en colorectale kanker), zal leiden tot belangrijke verschuivingen van patiëntenzorg tussen de Nederlandse ziekenhuizen. Ziekenhuizen en medische vakgroepen zullen geconfronteerd worden met vermindering van omzetten en formatieplaatsen wanneer de oncologische zorg beperkt zal worden tot de daarvoor aangewezen ziekenhuizen. Bij de vaststelling van kwaliteitscriteria voor de oncologische zorg dient men zich rekenschap te geven van dergelijke gevolgen.

Ten slotte: op de website van het Medisch Contact verdedigt u zich met de opmerking dat het NRC uw woorden niet goed heeft weergegeven. SONCOS, en dus ook haar voorzitter, moet zich bewust zijn van de publieke belangstelling voor de gezondheidszorg en de oncologische zorg in het bijzonder, en daarom voorzichtig zijn bij het doen van uitlatingen naar de media.

Wanneer de kwaliteitscriteria voor goede oncologische zorg eenmaal zullen zijn vastgesteld, rust op de schouders van SONCON de verantwoordelijkheid om de openbaarmaking van de indicatorensets zorgvuldig en prudent te laten plaatsvinden. Andere belanghebbende partijen, zoals de Inspectie voor de Volksgezondheid en de zorgverzekeraars, zullen de door de beroepsgroep vastgestelde kwaliteitsindicatoren als absoluut en bindend beschouwen en ziekenhuizen en medisch specialisten hierop beoordelen. Premature oordelen en uitspraken vanuit de eigen beroepsgroep ondermijnen in dat geval de doelstellingen van de kwaliteitsindicatoren, namelijk het verder verbeteren van de oncologische zorg in Nederland.
Ik wens u en de overige leden van SONCOS hierbij veel wijsheid toe.

K.C.A. van Engelenburg,
Oncologisch chirurg
Slingeland Ziekenhuis Doetinchem

t.van.engelenburg@slingeland.nl

De nuancering van het NRC-bericht door Van der Hoeven in Medisch Contact: Oncologen: voorzichtig met criteria

Lees ook:

• Dossier Volumenorm CZ
• Meer nieuws