Borstkankerziekenhuis van ondergang gered

Kosten & Baten

Alexander Monro kan verder dankzij Breast Care Nederland

De eerste twee jaar sloot het Bilthovense borstkanker-ziekenhuis Alexander Monro af met forse verliezen. Een dreigend faillissement kon echter worden afgewend doordat Breast Care Nederland een helpende hand toestak.

Krijgt Nederland binnenkort een tweede ziekenhuis gespecialiseerd in borstkankerzorg? Een halfjaar geleden werd de redactie van Medisch Contact voor het eerst geattendeerd op de website van Breast Care Nederland (BCN). ‘Binnenkort komt hier de website van BCN. BCN wordt een volledig geïntegreerd expertisecentrum voor diagnostiek en behandeling van borstkanker en overige aandoeningen’, staat nog altijd te lezen op de roze getinte site, de huiskleur van de borstkankerzorg.

Destijds wilde BCN-oprichter en chirurg Marjolein de Jong, gespecialiseerd in borstkanker, nog niet heel veel kwijt over de plannen die zij samen met jurist Mieke van Schuppen ontwikkelde voor een gespecialiseerd borstkankerziekenhuis. ‘Daar is het nu nog iets te vroeg voor. We zitten in de laatste fase voor het in gang zetten van de vernieuwbouw’, zei De Jong, die BCN al in 2012 oprichtte. De locatie van het geplande ziekenhuis is nog geheim.

Forse verliezen

Een kleine vier maanden later zitten De Jong en Schuppen toch in het bestuur van een borstkankerziekenhuis. Een droom komt uit. Hun eigen geplande ziekenhuis is dan nog niet gerealiseerd. Die plannen zijn voorlopig geparkeerd. Het tweetal geeft, samen met de voormalig bestuursvoorzitter van het Prinses Máxima Centrum Paul Venhoeven, vanaf eind januari leiding aan het Alexander Monro Ziekenhuis (AMZ) in Bilthoven, dat in 2013 de eerste gespecialiseerde borstkankerkliniek van ons land werd.

Begin februari komt, na de verlate publicatie van het jaarverslag over 2014, het nieuws naar buiten dat het AMZ in de eerste twee jaar na de oprichting forse verliezen heeft geleden. In 2013 3,2 miljoen euro, een jaar later 2,7 miljoen euro (op een omzet van 4,9 miljoen euro). En passant meldt het jaarverslag in het voorwoord dat per 26 januari een directiewisseling heeft plaatsgevonden, waarbij AMZ-oprichter Jan van Bodegom en de voltallige raad van commissarissen plaats hebben gemaakt voor een driekoppige directie, aangesteld door BCN. BCN neemt driekwart van de aandelen over en voert een financiële herstructurering door, waardoor naar eigen zeggen de ‘toekomst van dit unieke initiatief is veiliggesteld’. Het resterende kwart van de aandelen blijft in handen van de vorige investeerder, Marie Curie Investments. 

Machtswisseling

BCN, dat gefinancierd wordt door anonieme particuliere investeerders, steekt 6,5 miljoen euro in het Bilthovense ziekenhuis. Voor drie miljoen euro worden leningen afgelost aan huisbankier ABN Amro, er wordt 2,5 miljoen euro aan eigen vermogen gestort en een additionele lening van één miljoen euro verstrekt. In reactie op de machtswisseling zegt Venhoeven in Medisch Contact dat het voor een start-up als het AMZ ‘niet meer dan normaal is dat er in de eerste twee jaar aanloopverliezen waren’. Aan NRC Handelsblad meldt hij dat van een reddingsactie ‘geen sprake’ is. Hij spreekt over een ‘financiële herstructurering’. Van Bodegom zegt eind februari in een interview in het Financieele Dagblad dat de verliezen te wijten zijn aan tegenwerking door omliggende ziekenhuizen en de weigering van zorgverzekeraar Zilveren Kruis, de grootste in de regio, om patiënten door te sturen. Pas voor het jaar 2015 ondertekenen het AMZ en Zilveren Kruis een meerjarig zorg-contract (tot en met 2017). Dat de over-name door BCN een faillissement van het Alexander Monro Ziekenhuis heeft voorkomen, daarover wordt door de bestuurders met geen woord gerept.

Maar uit onderzoek van Medisch Contact blijkt dat in de maanden vóór de aandelenoverdracht aan BCN er wel degelijk een faillissement dreigde voor het AMZ. Op 25 januari, een dag voor de directiewisseling, verleent de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) aan het AMZ en BCN een ontheffing om de voorgenomen overname tot stand te brengen zonder diepgaand onderzoek vooraf door de toezichthouder in de zorg. Zes dagen eerder dienen beide partijen een dergelijk ontheffingsverzoek in bij de NZa.

Uit documenten van de NZa, in het bezit van Medisch Contact, blijkt dat het AMZ en BCN hun aanvraag motiveren ‘op het vooruitzicht van een dreigend faillissement’. Ook stellen zij dat het ‘doorlopen van de reguliere aanvraagprocedure onherstelbare schade zou toebrengen aan AMZ’. Een woordvoerder van de NZa laat weten dat de reguliere procedure vier weken duurt.

Spoedeisend

De NZa heeft de wettelijke mogelijkheid om in ‘spoedeisende gevallen’ een fusie of overname goed te keuren zonder vooraf een uitgebreide toets uit te voeren. Een voorbeeld van een spoedgeval is volgens de NZa een dreigend faillissement. In de documenten concludeert de toezichthouder dat er ‘in dit geval sprake is van een op korte termijn dreigend faillissement van het AMZ. Dit blijkt onder meer uit de verklaringen van partijen en de onderbouwing daarvan die de NZa heeft ontvangen van de contactpersoon van AMZ.’

Toch is spoedeisendheid niet het enige criterium waarnaar de NZa kijkt bij het beoordelen van een ontheffingsverzoek. De toezichthouder controleert ook of het personeel en de patiënten op een zorgvuldige wijze zijn betrokken bij de overname. Bij de eigenaarswisseling in het AMZ is dat volgens de NZa voldoende gebeurd. Het voltallige personeel is per e-mail geïnformeerd, de patiënten via een bericht op de website. Beide groepen konden aan het ziekenhuisbestuur vragen stellen over het overnameplan. De toezichthouder constateert wel dat het AMZ geen ondernemings- en geen cliëntenraad heeft terwijl het ‘op de grond van de wet hiertoe wel verplicht is’.

Een laatste punt dat de NZa onder de loep neemt, is het standpunt van de verzekeraars. Kunnen zij garanderen dat na een overname de zorg aan hun verzekerden gegarandeerd blijft? In de NZa-documenten beantwoordt de toezichthouder die vraag met ‘ja’. ‘De continuïteit van zorg blijft volgens de zorgverzekeraars gegarandeerd. Er zijn voldoende alternatieven in de regio waar de AMZ-patiënten ook borstkankerzorg kunnen ontvangen, mocht het AMZ om wat voor reden dan ook geen zorg meer kunnen leveren’, verduidelijkt een NZa-zegsvrouw. In het NZa-rapport is verder te lezen dat de zorgverzekeraars waarmee het AMZ een contract heeft ‘in principe bereid zijn de huidige afspraken met het AMZ te continueren’.

Voor de NZa waren deze argumenten reden het ontheffingsverzoek van BCN en het AMZ goed te keuren. Waar de NZa nadrukkelijk niet naar gekeken heeft, is de financiële positie van de nieuwe eigenaar van het AMZ, BCN. ‘De overnamepartij heeft zijn plan en allerlei financiële gegevens moeten aanleveren, maar deze hebben wij niet doorgerekend’, stelt de NZa-woordvoerder. ‘Ook hebben wij niet gekeken naar de wijze waarop BCN wordt gefinancierd. Dat behoort niet tot ons takenpakket. In de toekomst blijven wij alert op signalen van zorgverzekeraars over de continuïteit van zorg.’

Zwaar weer

Het zijn niet alleen de NZa-documenten die erop wijzen dat het borstkanker-ziekenhuis in financieel zwaar weer verkeerde in de periode voor de overname door BCN. In november 2015 klopt Van Bodegom aan bij Zilveren Kruis voor financiële steun, zo stelt een goed ingevoerde, anonieme bron binnen deze zorgverzekeraar. ‘In november vorig jaar kregen wij het verzoek van Van Bodegom voor liquide steun. Op dat verzoek hebben wij in eerste instantie negatief gereageerd. Zilveren Kruis heeft hem verzocht om eerst de financiële situatie van het ziekenhuis in kaart te brengen. Dat heeft hij vervolgens niet meer gedaan. Wij verstrekken overigens niet zomaar een lening aan een zorginstelling. Wij zijn geen bank. Maar bij ziekenhuizen die rode cijfers schrijven, kan ik mij voor-stellen dat wij onder bepaalde omstandigheden afspreken dat een ziekenhuis bijvoorbeeld een soepelere regeling krijgt aangeboden voor het terugbetalen van te hoge declaraties. Maar zover is het in het geval van het AMZ niet gekomen.’

Deze bron binnen Zilveren Kruis noemt de opmerkingen van Van Bodegom dat de financiële problemen bij het AMZ te wijten zijn aan de opstelling van de zorgverzekeraar ‘vergezocht’. ‘Als je voor een groot deel van je financiering afhankelijk bent van één zorgverzekeraar, neem je misschien te veel risico’s. Op het moment dat het AMZ zijn deuren opende, had het ziekenhuis nog geen afspraken met omliggende instellingen over de calamiteitenzorg. Dat is voor ons een belangrijke reden geweest om in eerste instantie geen contract te sluiten met het AMZ.’

Een woordvoerder van Zilveren Kruis vult aan dat het beleid van de zorgverzekeraar is om nieuwe zelfstandige klinieken niet direct een zorgcontract te geven. ‘Wij kunnen in deze eerste fase richting onze verzekerden niet de kwaliteit van zorg garanderen in zo’n instelling. Daar gaat tijd overheen.’

Gebundelde krachten

Het is december 2015 als investeerder Marie Curie Investments contact zoekt met BCN, zo bevestigt de nieuwe AMZ-bestuurder en BCN-oprichter Marjolein de Jong. ‘Zij zijn bij ons langs geweest met de vraag of wij bereid waren om de krachten te bundelen, of wij een rol konden spelen in de herfinanciering van het ziekenhuis. Daarop hebben wij direct geantwoord dat we dit onmiddellijk zouden gaan onderzoeken. We hebben in de afgelopen jaren goede contacten onderhouden. Het was een hele wezenlijke vraag om goed over na te denken. De verantwoordelijkheid die wij voelen voor gespecialiseerde borstkankerzorg in Nederland heeft er uiteindelijk voor gezorgd dat wij als BCN in het AMZ zijn gestapt. Onze plannen voor een tweede borstkankerziekenhuis zijn door deze overname niet verdwenen. Dat zou ook gek zijn. Wij hebben als BCN de overtuiging dat borstkankerzorg het beste geconcentreerd kan worden aangeboden in enkele gespecialiseerde klinieken in het land. Helaas is daar markt voor. Borstkanker treft zo ontzettend veel vrouwen. We gaan in de komende maanden kijken wat de beste timing is voor de opening van een tweede borstkankerziekenhuis. Meer ga ik daar nu niet over vertellen.’

Vanaf 29 december vorig jaar staat BCN als bv geregistreerd bij de Kamer van Koophandel, zo blijkt uit opgevraagde stukken. De Jong ontkent dat een gedwongen vertrek van Van Bodegom onderdeel van de overnamedeal was, net zoals Van Bodegom zelf ook verschillende malen heeft gedaan in diverse media. ‘Een vertrek van Van Bodegom was zeker geen eis. Het was een gezamenlijk besluit van Marie Curie Investments en BCN.’

Vertrouwelijke informatie

In een reactie op deze voor de buiten-wereld nieuwe feiten, zegt Venhoeven, de nieuwe financiële man binnen het AMZ, dat deze kloppen, maar dat het AMZ ‘er na de overname door BCN financieel weer goed voor staat’. ‘Deze feiten zeggen iets over de financiële situatie van het ziekenhuis van voor de overname. Door de herfinanciering zijn voor miljoenen euro’s aan schulden weggestreept, waardoor wij financieel weer gezond zijn. We hebben er in de afgelopen periode alles aangedaan om onrust onder patiënten te voorkomen. In dat licht moet je mijn uitlatingen in de media ook zien, waar ik inderdaad niet heb gesproken over een reddingsactie. Normaal gesproken heeft een nieuwe kliniek voor tussen de tien en twaalf miljoen euro aan startkapitaal en contracten nodig om een gezonde start te kunnen maken. Het AMZ is met een veel lager bedrag begonnen.’

Van Bodegom laat weten dat van een dreigend faillissement van het AMZ ‘geen sprake was’. ‘Pas als wij niet onze verantwoordelijkheid hadden genomen, waren wij afgestevend op een faillissement. Buiten BCN waren nog enkele andere partijen geïnteresseerd om te investeren in het AMZ. Het was dus niet zo dat er buiten Breast Care Nederland geen andere opties meer waren. Dat de keuze gevallen is op BCN, is een besluit van Marie Curie Investments geweest, de investeerder in het ziekenhuis. De NZa was niet op de hoogte van deze alternatieven.’

Van Bodegom wil de namen van de andere geïnteresseerde partijen niet prijsgeven. ‘Dat is vertrouwelijke informatie.’ Op de stelling van de anonieme bron binnen Zilveren Kruis dat hij in november bij deze zorgverzekeraar heeft aangeklopt voor financiële steun, wil Van Bodegom niet reageren.

Bas Knoop

b.knoop@medischcontact.nl

@bknoop