Artsen maken ‘Eed van de onderzoeker’

Drie artsen hebben een ‘Eed van de onderzoeker’ samengesteld waarmee iedere promovendus moet beloven om de waarde van de wetenschap in het oog te houden.

Bij het samenstellen van de ‘Eed van de onderzoeker’ zochten cardiologen Jacob Six en Maarten Jan Cramer en dermatoloog Jannes van Everdingen aansluiting bij de eed van Hippocrates en de tien geboden, de leefregels die volgens de Bijbel door God aan de mensen zouden zijn gegeven.

De eed van Hippocrates bevat een opsomming van universele ethische beginselen van de arts, zoals die ongeveer 2400 jaar geleden zijn geformuleerd. De eed is in de loop van de tijd verschillende keren aangepast – in Nederland voor het laatst in 2003. Niet alle elementen die van belang zijn voor de onderzoeker hebben echter een equivalent bij Hippocrates. Dat geldt bijvoorbeeld voor het verbod op plagiëren, dat als verbod om te stelen wél voorkomt in de tien geboden.

‘Door de eed van Hippocrates en de tien geboden te ontleden en te vertalen naar wetenschappelijk onderzoek, hebben wij de ‘Eed van de onderzoeker’ samengesteld’, schrijven de drie artsen in een toelichting in NRC Handelsblad. Het gaat niet om een code of wetboek, stellen zij met nadruk, maar om een ‘persoonlijk wilsbesluit’.

De eed is de uitwerking van een voorstel van neurofysioloog Huib Mansvelder, filosoof Ingrid Robeyns en aardwetenschapper Maarten Kleinhans, alle drie leden van de Jonge Akademie, om alle promovendi tijdens hun promotie een eed te laten afleggen. Daarmee zouden zij moeten beloven kernwaarden van de wetenschap als waarheidsvinding en onderzoek ten bate van de maatschappij in het oog te houden. Onderzoekers die tegen de eed zondigen door bijvoorbeeld met gegevens te knoeien, zouden hun doctorstitel moeten verliezen.

Sijbolt Noorda, bestuursvoorzitter van de vereniging van universiteiten VSNU, steunt het voorstel. De veertien Nederlandse universiteiten hebben met elkaar afgesproken de regels tegen wetenschapsfraude aan te scherpen.