Amerikaans netwerk artsen diagnosticeert onbekende ziekten

De patiënten werden geplaagd door mysterieuze aandoeningen, maar artsen kwamen er maar niet achter wat ze mankeerden: nu hebben 132 van hen alsnog een diagnose. Niet door een geniale wonderdokter, maar dankzij de verzamelde expertise van een netwerk van artsen. In een studie in NEJM laten Kimberly Splinter e.a. zien wat tot op heden het resultaat is van dit in 2014 in de VS opgericht Undiagnosed Diseases Network (UDN). Sommige van de patiënten waren alleen al blij dat ze eindelijk wisten wat ze hadden en dat hun ziekte een naam had gekregen, maar in veel gevallen hadden de bevindingen ook gevolgen voor de tot dusver gevolgde therapie of leidden ze tot de aanbevelingen om verwanten te screenen op mogelijk erfelijke factoren.

Tussen september 2015 en mei 2017 werden 1519 patiënten verwezen naar UDN (53% vrouwen), van wie er uiteindelijk 601 zijn geaccepteerd voor nader diagnostisch onderzoek. 40 procent van hen had neurologische symptomen, 10 procent symptomen van de skeletspieren, 7 procent immunologische en 6 procent reumatologische symptomen.

In mei 2017 (het moment waarop de onderzoekers terugkeken op de bereikte resultaten) hadden 382 personen een compleet diagnostisch traject afgelegd, hetgeen had geresulteerd in 132 diagnoses (35%). 15 daarvan waren gebaseerd op uitsluitend klinisch onderzoek, 98 op een analyse van het exoom (het coderende deel van het totale DNA) of het gehele genoom. Let wel: 250 patiënten hadden dus nog steeds geen diagnose.

In de meeste gevallen bleken de patiënten te lijden aan – in termen van klachten en symptomen – zeldzame varianten van bestaande ziekten. Maar de onderzoekers ontdekten ook 31 nieuwe syndromen, die vaak geassocieerd bleken met een nieuw gen of met genvarianten die eerder aan de aandacht van artsen en onderzoekers waren ontsnapt. Zoals de casus van de patiënt die regelmatig last had van levensbedreigende lactische acidose, lethargie en hyperammoniëmie. De boosdoener bleek een uiterst zeldzame mutatie in het ATP5F1D-gen dat de functie van de mitochondria mede reguleert. Nooit tevoren was deze stofwisselingsstoornis als zodanig geclassificeerd, maar dankzij het netwerk kwamen artsen soortgelijke vallen in andere delen van de wereld op het spoor, van wat nu is benoemd als ‘mitochondriaal complex V-deficiëntie, nucleair type 5’.

www.nejm.com, doi: 10.1056/NEJMoa1714458