Laatste nieuws
Achter het nieuws

Aanpak geriatrische revalidatie niet sluitend

2 reacties

actueel

Vijf vragen over het nieuwe financieringssysteem

Nu geriatrische revalidatie per 1 januari wordt betaald uit de Zorgverzekeringswet, vallen patiënten buiten de boot en komen verpleeghuizen in de problemen. Hoe komt dat?

Henk Maassen

Wat is geriatrische revalidatie?
Geriatrische revalidatie in een verpleeghuis is bedoeld voor kwetsbare ouderen met multimorbiditeit die in het ziekenhuis een medisch-specialistische behandeling hebben ondergaan en nog niet terug kunnen naar huis (zie ook het artikel Kwetsbare ouderen tussen wal en schip). Het gaat jaarlijks om 25.000 tot 30.000 patiënten met een gemiddelde leeftijd van 79 jaar. 60 procent van hen kan na een gemiddelde opnameduur van twee maanden weer naar huis, ongeveer 10 procent overlijdt tijdens de opname en de overige 30 procent moet in het verpleeghuis blijven of naar een verzorgingshuis.

Geriatrische revalidatie wordt sinds 1 januari dit jaar betaald uit de Zorgverzekeringswet (Zvw), niet langer uit de AWBZ. De eisen zijn aangescherpt: een voorafgaande ziekenhuisopname is voortaan verplicht en geriatrische revalidatie kan niet meer in dagbehandeling worden aangeboden zonder dat er een klinische revalidatieperiode aan voorafgaat. Ook kunnen patiënten niet meer direct worden ingestuurd door de huisarts.

Wat is het probleem?
Sommige patiënten vallen binnen de nieuwe regels noch onder de AWBZ, noch onder de aanspraak in de Zvw op geriatrische revalidatie. Bijvoorbeeld als voorafgaand aan de herstel-periode nog niet te zeggen is of zij later weer zelfstandig zullen wonen. Ook thuiswonende patiënten die via de spoedeisende hulp naar het verpleeghuis gaan of ouderen bij wie poliklinische revalidatie volstaat, dreigen tussen wal en schip te belanden. In het laatste geval gaat het om uitsluitend extramurale behandeling en daar is de nieuwe regeling niet voor bedoeld.

Inmiddels is volgens sommige betrokkenen duidelijk dat de verschillen tussen de oude en nieuwe situatie vooral zo groot lijken omdat er jarenlang fout is geïndiceerd door het CIZ (Centrum indicatiestelling zorg). Patiënten werden opgenomen voor geriatrische revalidatie terwijl herstelzorg in de eerste lijn, bijvoorbeeld door de fysiotherapeut, ook had volstaan. ActiZ, de branchevereniging van zorgondernemers (waaronder verpleeghuizen), erkent dat ‘er cliënten zijn die vanuit het ziekenhuis soms snel zijn doorgestuurd naar de verpleeghuizen’. Maar daarbij heeft het CIZ steeds een afweging gemaakt ten gunste van deze cliënten en die weging is, aldus ActiZ, niet meer mogelijk in de Zvw.

Volgens ActiZ staat de zorgketen van ziekenhuizen, huisartsen en verpleeghuizen nu onder druk. Want waar voorheen geriatrische revalidatie direct vanuit de thuissituatie mogelijk was, is nu ziekenhuisopname nodig. Dat is niet goed voor de kostenontwikkeling, zegt Actiz. ‘Kortdurende opname is qua kosten efficiënter en zorgt ervoor dat patiënten uiteindelijk langer thuis kunnen blijven.’

Wat moet er nu gebeuren?
Momenteel stellen onder meer zorgaanbieders, CVZ, ActiZ en zorgverzekeraars een overzicht op van alle problematische gevallen zoals die worden gemeld bij onder andere Verenso, Zorgverzekeraars Nederland (ZN) en ActiZ. Partijen maken een lijst met vragen en antwoorden over de moeilijke gevallen. Een woordvoerder van het CVZ laat weten dat er geen concrete plannen bestaan om de aanspraak op geriatrische revalidatie aan te passen. Iets waar Verenso wel op hoopt, aldus voorzitter Mieke Draijer: ‘Er moet reparatie komen voor deze mensen.’ Zij pleit voor een aparte categorie met bijbehorend tarief: ouderen die behoefte hebben aan een kortdurende, intensieve opname op een revalidatieafdeling van een verpleeghuis.

Parkinsonzorg is een typisch voorbeeld van deze zeer specialistische, intensieve zorg. ‘Kijk maar naar de multidisciplinaire behandelrichtlijn van parkinson, en besef wat er allemaal bij komt kijken’, zegt Draijer. ‘Voor instellen op medicatie is zeven keer 24-uursobservatie heel belangrijk.’ Het CVZ stelt weliswaar dat dit ook via dagbehandeling mogelijk is – en dus via de AWBZ vergoed kan worden – maar dat vindt ze ‘te kort door de bocht’. ‘Je doet dan geen recht aan de intensiteit van de behandeling.’

De triage wordt heel belangrijk, daar is iedereen het wel over eens. Hoe kwetsbaar moet iemand zijn om voor geriatrische revalidatie in aanmerking te komen? Wanneer is een patiënt daarvoor te kwetsbaar en komt hij/zij in de AWBZ, en wanneer is hij/zij te goed en moet gekozen worden voor de ‘gewone’ medisch-specialistische revalidatie? Verenso heeft begin juli 2012 het triage-instrument Geriatrische Revalidatie Zorg (GRZ) gepubliceerd, bedoeld om een gestandaardiseerde handelwijze van zorgverleners te bevorderen. Maar dat instrument vraagt nog om verdere ontwikkeling in de praktijk.

Ligt upcoding op de loer?
Verenso adviseert specialisten ouderengeneeskunde om voorlopig zodanig met de nieuwe regels om te gaan dat patiënten die geriatrische revalidatiezorg nodig hebben, daar ook voor geïndiceerd worden. Dat lijkt een verkapte uitnodiging tot upcoding of, zoals Verenso-voorzitter Draijer het zelf liever noemt, ‘burgerlijke ongehoorzaamheid’. Maar zover moet het eigenlijk niet komen, meent Draijer. Als een specialist ouderengeneeskunde vindt dat een patiënt geen recht wordt gedaan, moet hij contact opnemen met de zorgverzekeraar. ‘Leg de casus voor, want ook verzekeraars zijn zich ervan bewust dat het nieuwe systeem manco’s kent.’ ZN beaamt dat en zegt te willen voorkomen dat mensen tussen wal en schip vallen.

Komen verpleeghuizen hierdoor in financiële moeilijkheden?
De zorg is begroot en aanbesteed op basis van het aantal patiënten onder het oude wettelijke regime. Toch hoort de branche-organisatie ‘wisselende verhalen’. Er zijn signalen van zorginstellingen dat er minder patiënten instromen in de geriatrische revalidatiezorg terwijl dit door andere instellingen niet wordt waargenomen. Hoe het ook zij, het ministerie van VWS gaat uit van een bezuiniging van 50 miljoen euro per 2015 en ActiZ is van mening dat het onterecht zou zijn als die rekening alleen door verpleeghuizen moet worden betaald.

ZN memoreert dat door Verenso een minimumaantal van tien bedden is geformuleerd om geriatrische revalidatiezorg kwalitatief goed te kunnen leveren. Veel aanbieders voldoen daar niet aan, wat ook binnen de oude regeling overigens al een probleem was. De nieuwe regeling zet aan tot herordening naar grotere revalidatieafdelingen. Dat is een positieve ontwikkeling, vinden de verzekeraars.


Zie ook


Er zijn signalen dat er minder patiënten instromen in de geriatrische revalidatiezorg. <BR>Beeld: Getty Images
Er zijn signalen dat er minder patiënten instromen in de geriatrische revalidatiezorg. <BR>Beeld: Getty Images
Achter het nieuws ouderengeneeskunde revalidatie verpleeghuizen ouderen ouderenzorg geriatrie
  • Henk Maassen

    Henk Maassen is journalist bij Medisch Contact, met speciale belangstelling voor psychiatrie en neurowetenschappen, sociale geneeskunde en economie van de gezondheidszorg.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Huub Maas

    klinisch geriater, Oisterwijk

    Helaas blijft een deel van de wordingsgeschiedenis van de problemen onbelicht. Het concept ‘geriatrische revalidatiezorg’ is ontwikkeld op basis van projecten die vooral revalidatie na CVA’s en (electieve) orthopedische operaties betroffen. Het verba...ast dan ook niet dat concepten die goeddeels gebaseerd zijn op functionele beperkingen ontstaan na een acute ziekte of interventie niet passend zijn voor patiënten met bestaande multiproblematiek, met vervolgens een samenstel van acute en chronische ziekten en beperkingen.
    Navraag bij de onderzoekers destijds leidde tot de reactie: ‘die eenzijdigheid is reëel maar kunnen we eerst in een tweede fase van wetenschappelijk onderzoek aanpakken’. Helaas is men voortgegaan met een concept dat slechts een beperkt deel van de praktijk omvat.
    Het ware beter geweest om onderscheid te maken in ziektegerelateerde revalidatie voor ouderen enerzijds, dat wil zeggen revalidatie na een acute ziekte of ingreep bij een oudere patiënt zonder bestaande beperkingen of significante comorbiditeit. Anderzijds wordt dan échte geriatrische revalidatie onderscheiden (en geoperationaliseerd), namelijk revalidatie van patiënten met multimorbiditeit en bestaande beperkingen. Bovendien sluit dat onderscheid aan bij de inspanningen van veel ziekenhuizen om kwetsbare ouderen te herkennen en aangepaste zorg aan te bieden, zoals het KNMG-rapport ‘Sterke medische zorg voor kwetsbare ouderen’.
    Met dit onderscheid kan de financiering ook beter de inhoud van zorg volgen: voor ziektegerelateerde revalidatie van ouderen is financiering via de zorgverzekeringswet evident. Voor échte geriatrische revalidatie is financiering vanuit AWBZ of zorgverzekeringswet enigszins arbitrair. Met de huidige financieel-maatschappelijke problemen ligt de zorgverzekeringswet voor de hand. Enige homogeniteit in inhoud en duur van zorg en de kosten is dan echter wel essentieel. Niet onoverkomelijk, als je ter zake kundige professionals inzet.

  • Jedidja Fortuijn

    arts docent, voorheen specialist ouderengeneeskunde

    Het lijkt mij de overweging waard alle medische zorg in het verpleeghuis uit de AWBZ over te hevelen naar de zorgverzekeringswet. De schotten in de zorg leiden tot merkwaardige toestanden: voor een in het ziekenhuis opgenomen verpleeghuisbewoner is h...et vaak prettig zo snel mogelijk terug te kunnen naar het verpleeghuis en het ziekenhuis heeft daar ook baat bij. Zodoende worden vaak patienten overgenomen die medisch specialistisch misschien nog niet helemaal 'klaar' zijn. Dit vergt dan tijdelijk extra mankracht in het verpleeghuis, dat daar niet voor betaald wordt (CIZ werkt niet met spoedindicaties bij al geindiceerde patienten). Hier derven de verpleeghuizen dus inkomsten als ze de betreffende patient wel de juiste medische zorg geven (of, wat ook gebeurt, de patient krijgt niet de juiste medische zorg). Iets soortgelijks speelt bij de medische behandeling. Om maar een voorbeeld te noemen: inzet van een dietist bij een diabeet wordt betaald uit de algemene pot, waar ook de karige dagelijkse zorg, de activiteitenbegeleider en de kroket op zondag van betaald wordt. Het management bepaalt uiteindelijk hoeveel geld van die pot naar de medische dienst gaat. De dokter kan hierdoor niet altijd alle medische zorg inzetten die hij wenst, tenzij door budgetoverschrijding. Wanneer zo'n verpleeghuisbewoner nog onder de huisartsenzorg had gevallen, was de dietist betaald door de zorgverzekeraar. Overigens pleit ik er niet voor de AWBZ zomaar op te heffen, zonder dat er goed over de financiele gevolgen voor verpleeghuizen (en met name hun bewoners!) wordt nagedacht. Zo'n verandering wordt al gauw een verkapte bezuinigingsmaatregel, zoals ook bovenstaande wijziging op me overkomt.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.