Federatienieuws
3 minuten leestijd
Federatienieuws

Wanneer mag abortus bij minderjarige zonder medeweten ouders?

3 reacties
Getty Images
Getty Images


Mag een meisje van 14 jaar abortus laten uitvoeren zonder medeweten van haar ouders?

Casus

In mijn huisartsenpraktijk heeft een 14-jarige zwangere patiënte om een abortus gevraagd. Ze wil niet dat haar ouders hiervan af weten. Kan ik daar als huisarts in meegaan, en mag dit meisje een abortus laten uitvoeren zonder toestemming en buiten medeweten van haar ouders?

Advies

Voor een behandeling van kinderen van 12, 13, 14 en 15 jaar is zowel toestemming nodig van de gezagdragende ouder(s) als van het kind. Is de behandeling nodig om ernstig nadeel voor het kind te voorkomen, maar weigert of weigeren de gezagdragende ouder(s) om toestemming te geven? Dan geeft de mening van het kind de doorslag.

Om toestemming te kunnen geven, moeten de gezagdragende ouder(s) vooraf geïnformeerd worden over de behandeling. U bent als arts dus verplicht om die informatie te geven. Als dit echter nadelige gevolgen kan hebben voor de veiligheid of ontwikkeling van het kind, biedt de WGBO u ruimte om de ouders niet te informeren. U kunt zich dan beroepen op goed hulpverlenerschap.

Toelichting

Hoofdregel
Voor een behandeling van een kind van 12, 13, 14 of 15 jaar is dubbele toestemming nodig, namelijk van de gezagdragende ouder(s) en van het kind zelf. De arts moet de gezagdragende ouder(s) en het kind vooraf goed uitleggen wat de behandeling inhoudt, zodat zij hierover gefundeerd kunnen beslissen.

Uitzonderingen
Er zijn verschillende uitzonderingen op deze hoofdregel. Toegepast op de abortus in deze casus, luiden die uitzonderingen als volgt:

Met medeweten van de ouders
Een arts mag een abortus laten uitvoeren zonder toestemming van de gezagdragende ouder(s) als:

• de abortus kennelijk nodig is om ernstig nadeel voor het kind te voorkomen; of

• het kind de abortus weloverwogen blijft wensen, ook als de gezagdragende ouder(s) hebben geweigerd er toestemming voor te geven.

Bij deze wettelijke uitzondering is het uitgangspunt dat de gezagdragende ouder(s) vooraf wel geïnformeerd worden over de abortus. Dit kan zinvol zijn, omdat deze ingreep zowel medisch als emotioneel erg ingrijpend is voor een jong meisje. Daarom is het belangrijk dat zij steun en begeleiding krijgt bij de beslissing hierover. De ouders zijn hiervoor als wettelijke vertegenwoordigers de eerst aangewezenen.

Toch is de gezinssituatie soms niet zodanig dat de ouder(s) en het meisje gezamenlijk een besluit over een abortus kunnen nemen. In zo’n geval bespreekt de arts met het meisje of hij de ouders al dan niet zal informeren. Doet hij dat wel en weigeren de ouders om toestemming te geven, dan kan de abortus toch uitgevoerd worden als het meisje dat weloverwogen blijft wensen.

Zonder medeweten van de ouders
In sommige situaties is het voor het meisje onwenselijk of schadelijk om haar abortuswens met haar ouders te bespreken. Bijvoorbeeld als zij hierdoor nadeel ondervindt voor haar verdere ontwikkeling of veiligheid, of als eerwraak dreigt. Verwachten het meisje en de arts dergelijke gevolgen van een gesprek met de ouder(s)? Dan kan de arts op grond van goed hulpverlenerschap besluiten om de abortus uit te (laten) voeren zonder medeweten van de ouder(s).

De abortuswetgeving biedt waarborgen om het meisje vrijwillig en weloverwogen tot haar beslissing te laten komen. Zo geldt er een verplichte bedenktijd van vijf dagen tussen het eerste gesprek met de arts en de dag van de abortus. Deze termijn begint te lopen op het moment dat de huisarts het meisje verwijst. Als een patiënt 16 dagen of minder overtijd is, geldt deze verplichte bedenktijd niet.

Bij een abortus buiten medeweten van de ouders staat de arts voor de volgende taken:

• zorgen voor begeleiding en nazorg van de patiënt, zoals goede voorlichting over anticonceptie;

• een verslag maken van de gang van zaken en zijn afwegingen daarbij in het medisch dossier;

• ervoor zorgen dat de ouders het gedeelte van het dossier dat hierover gaat, niet kunnen inzien;

• voorkomen dat de ouders achteraf de rekening voor de abortus krijgen.


Achtergrondinformatie bij dit praktijkdilemma vindt u in hoofdstuk 4 ‘Hoe werkt het vragen van toestemming in de praktijk?’ van de KNMG-wegwijzer toestemming en informatie bij behandeling van minderjarigen.

Vraag? KNMG Artseninfolijn

Bent u arts en lid van een van de federatiepartners van de KNMG, dan kunt u met vragen op medisch-ethisch en juridisch (gezondheidsrechtelijk) terrein kosteloos advies krijgen van de KNMG Artseninfolijn. Van maandag t/m vrijdag tussen 9.30 en 16.00 uur telefonisch bereikbaar via 088 440 4242. Alle praktijkdilemma’s vindt u op knmg.nl/praktijkdilemma.

Download het federatienieuws (PDF)
Federatienieuws abortus
Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Wendie Molendijk

    ,

    Als een minderjarige aandringt op een abortus en niet wil dat de ouders ingelicht worden, en bovendien niet duidelijk wordt wie de vader zou zijn, zou de arts er ook over na moeten denken of het hier niet gaat om een geval van seksueel misbruik binne...n de familie. En dat geldt zeker ook voor autochtonen!
    Laat een arts niet te snel het beste denken, maar ook onderzoeken of er duistere zaken in het spel zijn - alleen doorverwijzen voor abortus en de ouders erbuiten houden is dan niet behulpzaam genoeg.

  • Mazliah-de Vries

    Verzekeringsarts, Amsterdam

    Uw verbazing verbaast mij dan weer, collega Keppel Hesselink:

    “De politie kent jaarlijks 2.500 tot 3.000 delicten waarbij familie-eer een (vermoedelijke)rol speelt. Gemiddeld 460 delicten vanwege de complexiteit opgepakt door het Landelijk Expert...isecentrum Eergerelateerd Geweld. Hiervan eindigen 7 tot 17 zaken fataal (moord, doodslag of suïcide.” (www.huiselijkgeweld.nl)

    Wereldwijd is het vooral een ding in islamitische en machismo-culturen (bron: Amnesty International), dergelijk culturele groepen bevinden zich ook ‘modern’ NL. Hun dochters kunnen zodoende onze patiënten/cliënten worden. Niet zo heel gek dus, dat de KNMG hier aandacht aan besteedt.

  • Jan Keppel Hesselink

    pijnarts, Bosch en Duin

    Eerwraak als reden om de ouders niet te informeren. OMG, Eerwraak? Waar komt die term ineens vandaan? Het klinkt als een term uit de middeleeuwen, ik wist niet dat we in Nederland 'eerwraak' hadden. Bij eerwraak lees ik in een internet bron gaat het ...om 'de familie eer' te zuiveren. Middeleeuws begrip dat ineens in Medisch Contact staat. Glijden we nu af naar de duistere tijden meer dan 500 jaar geleden?

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.