Wacht niet met herijken zorgstelsel

In aanloop naar Prinsjesdag maakten cijfers duidelijk voor welke uitdagingen het kabinet staat. De inflatie bevindt zich op een historisch hoogte­punt, bijna 1 miljoen huis­houdens heeft schulden en de energieprijzen zijn nog nooit zo hoog geweest. Dat het kabinet bij de presentatie van de Miljoenennota vooral focuste op het vergroten van de koopkracht, vind ik dus heel begrijpelijk.

Maar structurele keuzes voor de lange termijn zijn óók nodig, zeker in de zorg, en die moet de politiek niet voor zich uit schuiven. Gelukkig is de ambitie van dit kabinet hoopgevend: het wil de stijgende zorgkosten een halt toeroepen en heeft de ambitie de zorg te hervormen, met als credo ‘Passende zorg is de norm’.

Ik sta pal achter dat credo. Als dokter ervaar ik dagelijks dat het in de zorg piept en kraakt. Uit cijfers van Stichting IZZ blijkt dat 40 procent van de zorgmedewerkers overweegt de zorg te verlaten, en dat is natuurlijk niet zomaar. Het ziekteverzuim breekt al maandenlang record na record. We hebben te maken met personeels­tekorten. En de werk- en regeldruk zijn hoog. Natuurlijk is het belangrijk dat we kijken hoe we efficiënter kunnen werken, hoe we digitalisering slim kunnen inzetten en hoe we mensen voor de zorg kunnen interesseren. Maar daarmee zijn we er niet. We zijn op het punt beland dat we ons zorgstelsel écht moeten herijken. Want hoe hard ik, samen met alle andere collega’s, ook werk, we kunnen op deze manier simpelweg niet meer voldoen aan de toenemende zorgvraag. Zeker niet als we, zoals minister Kuipers heeft aangegeven, aan die vraag moeten voldoen zonder dat er meer mensen bijkomen.

Hoe zorgen we dat de zorg toegankelijk blijft?

We moeten dus haast maken met die hervorming en een maatschappelijke discussie voeren over de vraag welke zorg we in de toekomst kunnen blijven leveren. Wat doen we wel, waar trekken we een grens? Hoe zorgen we dat de zorg toegankelijk, betaalbaar en ook beschikbaar blijft? Dat vraagt om moeilijke en soms ook pijnlijke keuzes. En laat ik helder zijn: het is niet alleen aan dokters of andere zorgprofessionals om die keuzes te maken. Daarover moeten we met zijn allen een maatschappelijke discussie voeren, waarbij de politiek uiteindelijk de knopen doorhakt.

Betekent dat dat wij, dokters, moeten afwachten? Nee, natuurlijk niet. We willen graag bij die discussie worden betrokken en deze ook opstarten. Daarnaast denk ik dat we moeten kijken wat we nu al zelf kunnen doen. Kunnen we nog een stap kritischer zijn? Als dokters schieten wij bij een individuele patiënt nog wel eens in de ‘behandelstand’, maar af en toe mogen we best nadrukkelijker stilstaan bij de vraag of onderzoek naar de oorzaak van klachten of naar mogelijke pathologie wel behandelconsequenties heeft en of behandelen altijd nodig is. Als het ‘weten om het weten’ inhoudt of zekerheid geeft zonder gevolg, is het dan ‘passende zorg’? Het maken van de uiteindelijke keuze (welke zorg leveren we in z’n geheel niet, om de rest van de zorg toegankelijk, beschikbaar en betaalbaar te houden), is echter niet aan ons en juist daar is een maatschappelijke discussie nodig. Ik hoop dat het kabinet, met behulp van het Integraal Zorgakkoord, de komende tijd hoge prioriteit geeft aan z’n ambitie.