Voorzitter KAMG: Grenzen

In de kattenbak van onze VW-kever met twee cavia’s op schoot passeerde ik – 54 jaar geleden – voor het eerst van mijn leven de Nederlandse grens. Achter de auto ons aanhangwagentje met kampeerspullen. Mijn twee zussen en broer met hond op de achterbank, mijn ouders voorin druk in discussie over de juiste route. Het was aardedonker en het regende natuurlijk. Een slagboom en een douanehuisje werden zichtbaar in het licht van de koplampen. Twee mannen in grote regencapes kwamen uit het huisje en deden – na controle –de slagboom open: we waren in België! In die vakantie ontdekte ik dat Belgen anders spraken, andere verkeersregels hadden en andere huizen bouwden, maar verder niet erg veel verschilden van Nederlanders.

Mensen leven in groepen en schermen ten opzichte van andere groepen hun territorium af. Dokters zijn net mensen. De verzekerde zorg is het domein van de curatieve arts. Het omschreven gebied van aan- en afspraken geeft een gevoel van zekerheid en veiligheid. Niet alleen voor dokters, maar ook voor patiënten, beleidsmakers en politici.

De curatieve zorg heeft niet altijd een goed antwoord op een gezondheidsprobleem

Maar de curatieve zorg heeft niet altijd een goed antwoord op een gezondheidsprobleem. Zo is een verwijzing naar de obesitaspoli in het ziekenhuis niet de enige of beste oplossing voor het probleem van een 7-jarige met overgewicht. Oplossingen vanuit de publieke zorg – zoals voldoende sporturen op school, het inrichten van ruimte die uitnodigt tot buitenspelen, een gezonde schoolkantine, ouders informeren over gezonde voeding – hebben een bewezen positief effect.

Als één groep recht heeft op onbegrensde en niet versnipperde zorg, is het de jeugd. Krachtens de nieuwe Jeugdwet gaat de gemeente daar vanaf 1 januari 2015 ook voor zorgen.
Op die datum vervalt in één klap het onderscheid in (financiering van) zorgverlening tussen kinderen met problemen in het sociaal functioneren op grond van een psychiatrische aandoening, een verstandelijke beperking of opvoedproblematiek. De sociale omgeving speelt daarin een belangrijke rol, daardoor ontstaan ook meer kansen om tot oplossingen te komen als het sociale domein daarbij betrokken wordt.

Ik bemerk op het thema van de decentralisatie van zorg naar gemeente grote onzekerheid van dokters en patiënten. Dit wordt versterkt doordat in de huidige situatie in dat ‘buitenland’ nog veel niet geregeld is. In het publieke domein bestaat een andere cultuur, en wordt – voordat een besluit tot een interventie genomen wordt – ook overwogen of andere oplossingen mogelijk zijn. Daarbij wordt niet alleen naar de klacht en de aandoening gekeken, maar veel meer naar het belang van de interventie voor het behoud en het bevorderen van het functioneren. En die weging vindt dan ook niet alleen in de spreekkamer – tussen burger en dokter – plaats!

Dus: andere verkeersregels, andere zorg en ook andere dokters: sociaalgeneeskundigen, die –net als de curatieve arts – erop gericht zijn om de burger met een gezondheidsprobleem te helpen. Zij hebben de competenties om de taal van het land te spreken en kennen de mogelijkheden tot interventie en ondersteuning vanuit de volle breedte van het sociale domein. Goede samenwerking en communicatie met de professionals in de verzekerde zorg is van groot belang en soms is een tolk nodig. Maar een reden om de grenzen te sluiten is er niet: open die slagboom!