‘Probeer een tuchtklacht te zien als een leermoment’
Interview tuchtrecht
5 reacties
De huidige bestraffende werking van het tuchtrecht moet plaatsmaken voor een meer preventieve functie, vindt KNMG-voorzitter René Héman. Hij waarschuwt voor het ontstaan van defensieve geneeskunde. De KNMG startte daarom het project ‘Leren van tuchtrecht’. ‘Als je weet waar de meeste fouten worden gemaakt, kun je daar specifieke nascholing of voorlichting op inzetten.’
Het tuchtrecht is primair bedoeld om te leren van fouten die je maakt, zegt René Héman, voorzitter van de KNMG. ‘Daarmee bewaak en bevorder je de kwaliteit van de beroepsuitoefening. Daar moet je voor openstaan, een van onze gedragsregels luidt dan ook: stel je toetsbaar op. Dat is cruciaal, wil je een goede arts zijn. En dat is ook wat patiënten willen. We weten uit onderzoek van de Patiëntenfederatie Nederland dat patiënten het tuchtrecht voornamelijk gebruiken om ervoor te zorgen dat artsen ervan leren.’
Wat kan er nog beter aan het tuchtrecht?
‘Het tuchtrecht kan nog veel meer gebruikt worden om van te leren, waarmee het een meer preventieve functie krijgt. Nu wordt het nog vooral bestraffend ingezet en zo wordt het dus ook gezien. Veel artsen ervaren een tuchtklacht als belastend, ook als een klacht ongegrond wordt verklaard. De emotionele belasting voor henzelf, hun gezin en hun collega’s is groot. Dat tot voor kort alle opgelegde maatregelen, op de waarschuwingen na, met naam en toenaam in lokale media werden gepubliceerd, hielp niet mee. Dat voelde voor artsen alsof ze aan de schandpaal werden genageld. Omdat vrijwel alle artsen hun vak met hart en ziel beoefenen, komt dat extra hard aan.’
‘We willen weten wat artsen nodig hebben om van het tuchtrecht te leren’
Hoe belemmert dat het leren van fouten?
‘Leren gaat niet zo gemakkelijk als er straf boven je hoofd hangt. Op deze manier ontstaat er defensieve geneeskunde. Artsen initiëren extra onderzoeken om maar zeker te weten dat ze niets over het hoofd zien. Maar als je te veel onderzoek doet, kan dat net zo goed schadelijk zijn. Denk bijvoorbeeld aan het maken van röntgenfoto’s. Gelukkig heeft de KNMG anderhalf jaar geleden bij de vernieuwing van het tuchtrecht voor elkaar gekregen dat berispingen en geldboetes alleen nog openbaar worden gemaakt als de tuchtrechter dat belangrijk vindt. Dat is al een stap in de richting van een ander imago van het tuchtrecht.’
Wat doet de KNMG om ervoor te zorgen dat artsen van tuchtrecht leren?
‘Ik denk dat vertrouwen een randvoorwaarde is om te kunnen leren. Daarom zijn we gestart met het project “Leren van tuchtrecht”. We nemen het onderwerp mee in onze podcast en in een interviewreeks, waar dit de aftrap van is. Daarnaast hebben we in Medisch Contact al enige tijd een rubriek over tuchtklachten, waarmee we inzicht geven in hoe tuchtcolleges tot hun uitspraken komen. Sinds kort behandelen we daarin ook bewust meer zaken waarin de tuchtrechter een klacht ongegrond heeft verklaard. Daarmee geven we aan dat het tuchtrecht niet altijd bestraft. Daarnaast zouden we graag willen leren vanuit de statistieken. Onze achterban gaf die wens ook aan in het artsenpanelonderzoek van eind 2019. Er zijn ongeveer duizend tuchtklachten tegen artsen per jaar; hiervan is ongeveer 12 procent gegrond. Daarvan willen we meer weten, zijn er inhoudelijke overeenkomsten? Want als je weet waar de meeste fouten worden gemaakt, kun je daar ook specifieke nascholing of voorlichting op inzetten. Verder zijn we nog in afwachting van de resultaten van het onderzoek dat het ministerie van VWS doet naar wat artsen nodig hebben om beter te leren van tuchtrecht.’
Wat werkt al wel goed?
‘Tuchtcolleges werken met een tuchtklachtfunctionaris, die samen met de klager kijkt hoe die zijn klacht kan formuleren. Mocht een klacht geen enkele kans maken, dan krijgt de klager dat al in een vroeg stadium te horen, zodat hij er eventueel vanaf kan zien. Daarnaast is er de ‘voorzittersbeslissing’. Dat houdt in dat de voorzitter van het tuchtcollege een eindbeslissing kan geven zonder dat de zaak in de raadkamer of op een openbare zitting wordt behandeld. Dit maakt de doorlooptijd van de tuchtklachten veel korter, waardoor het minder belastend is voor artsen.’
Wat zou je artsen die een tuchtklacht krijgen willen meegeven?
‘Bedenk dat het ons allemaal kan overkomen; iedereen maakt fouten. Als dat leidt tot een tuchtklacht, dan is dat natuurlijk heftig. Maar het maakt je niet meteen een slechte arts. Het is belangrijk dat je steun zoekt en het bespreekt met anderen. Maar ook dat je je goed voorbereidt op die tuchtzaak, en hulp daarbij zoekt. En probeer – hoe lastig dat ook is – een tuchtklacht te zien als een leermoment. Want zo is het tuchtrecht dus ook bedoeld.’
Een tuchtklacht kan elke arts overkomen. Jaarlijks zijn er zo’n duizend tuchtklachten tegen artsen, waarvan circa 12 procent gegrond wordt verklaard. Artsen ervaren een tuchtklacht vaak als zeer belastend. De KNMG zet zich in om de werking van het tuchtrecht te verbeteren. Meer informatie vind je op knmg.nl/tuchtrecht.
Peter Staal
Huisarts, Tilburg
Een grappige freudiaanse verschrijving is dat collega Huijben van 'tochtrecht' spreekt. Beter had hij het niet uit kunnen drukken.......
Tochtrecht!
Het is koud, je hebt er niets aan, je zou jezelf ervoor willen beschermen, maar het lukt niet: ...het tocht gewoon door al die jaren........
Peter Staal
Huisarts, Tilburg
Lijkt een mooi doorwrocht artikel dit, maar ik ervaar het als een luchtige goedpraterij van datgene wat als een molensteen om de dagelijkse praktijk hangt. In plaats van een vermeend nut aan het huidige -van de realiteit losgeweekte- tuchtrecht toe t...e kennen, zou het meer aan de tijdsgeest zijn om eens af te willen van dit gedrocht. Het is als kwaliteitssysteem intussen bewezen contraproductief. Fouten worden gemaakt en zullen altijd gemaakt worden en, ja -het enige dat ik las waar ik het echt mee eens kan zijn- het kan ons allemaal overkomen. Dat alleen al bevestigt de onzin ervan....
Er staat in een kopje eronder dat de KNMG de werking van het tuchtrecht tracht te verbeteren. Het lijkt me aan de tijd om dat nu dan eens voortvarend ter hand te nemen, met medenemen van de reacties uit het werkveld.
Waarvan acte!
CGP Huijben
AIOS Ouderengeneeskunde, Barendrecht
Ik ben het compleet eens met de opmerking dat tochtrecht meer gebruikt kan worden om van te leren. Maar de titel van het artikel is wat mij betreft zeer ongelukkig. Als er maatregelen als waarschuwingen, berispingen of doorhalingen boven je hoofd han...gen zal het voor de meeste beklaagden toch erg lastig zijn om een tuchtzaak als leermoment te zien. Tuchtrecht moet er zijn, er gebeuren soms dingen die niet acceptabel zijn. Maar heel vaak zit het in minder tastbare zaken die voor meerdere interpretaties vatbaar zijn. En als het dan aan een commissie is (die de genoemde maatregelen op kan leggen) om de knoop door te hakken dan vind ik de stelling ``zie het als een leermoment`` nogal naïef.
Arjen Göbel
huisarts, Amstelveen
Ik heb twee zeer nare ervaringen met het tuchtrecht in die zin dat blijkt dat patiënten kunnen beweren wat ze willen. Betrof in beide gevallen niet-medische zaken. Het ging over de wijze van verslaglegging betreffende o.a. ouderlijke gezagsverhouding...en in het dossier.
De vader van mijn patiëntje (waarover ik me ernstig zorgen maakte) beweerde in zijn repliek dat ik stiekem bij haar moeder thuis was geweest (ik wist niet eens waar ze woonde), een relatie met haar zou hebben gehad (geen sprake van) en meer van dergelijke onzin. Als zoiets net voor kerst op je mat ploft dan kan ik je verzekeren dat de periode die daarna volgt een verloren jaar is, met enkele gezondheidsproblemen als gevolg op de koop toe. Het vreet aan je, maakt je onzeker, bang, boos, verdrietig en machteloos. Zeker als je een integere taakopvatting hebt.
Als tijdens de regionale zitting blijkt dat de tuchtcommissie 2 meter hoger zit dan jij ben je ineens heel klein, waarbij je je ingeklemd voelt in een systeem dat, ondanks de niet onvriendelijke maar totaal anonieme en zeer machtige personen tegenover je, niet eens zo heel erg ver van de Spaanse inquisitie verwijderd lijkt, terwijl je ZEKER weet dat je daar onterecht zit. Uiteindelijk werd ik berispt, een straf voor chirurgen die het verkeerde been afzetten, wegens een notitie in het dossier die niet in de context maar alleen op zichzelf werd geïnterpreteerd. In hoger beroep is dat teruggedraaid naar waarschuwing. Al met al twee jaar van mijn leven naar de knoppen.
Maatschappelijk nut: Nul.
En dat brengt me op de gedachte dat het absurd is om nog te verwachten dat we überhaupt een consult in 10 minuten kunnen doen, inclusief adequate verslaglegging. Als je de verslaglegging dusdanig wil doen dat het tuchtrecht-proof is, ben je er per definitie minstens 3 minuten mee bezig. En dan ook nog anamnese en lichamelijk onderzoek en diagnose en uitleg, en....en....??
Carlinde de Ruiter
huisarts np, arts GGD en docent, Arnhem
Alhoewel het artikel zeker lezenswaardig en nuttig is, is de titel wat mij betreft erg ongelukkig gekozen. Recent nog werd een klacht een life event genoemd (MC 27 mei, gezondheidsrechtadvocaat Oswald Nunes).
Een aantal jaren geleden was ik betrokk...en bij een mogelijke calamiteit. Ik heb het als loodzwaar ervaren. Beveiligde mailwisselingen, telefoongesprekken met een advocaat en mezelf voortdurend de vraag stellen hoe ik het anders had moeten doen. Ik ben redelijk begeleid, maar in die tijd werd deze zin ook tegen mij gezegd en het deed mij pijn.
Om een (tucht)klacht als een leermoment te zien vind ik een algemeenheid, die op mij overkomt als een positieve cognitieve benadering die niet in alle contexten passend is. Ik zou het mooi vinden als er ook ruimte komt voor erkenning dat niet alles te voorkomen is, hoe we ons best ook doen. En dat niet iedere zaak per se een lijst met verbeterpunten hoeft op te leveren.
Of een life event tenslotte een leermoment is, is wat mij betreft aan degene die het meemaakt.