Marktwerking, wordt u er blij van?

Voorzitterscolum

De gevolgen van de diverse vormen van marktwerking beginnen voelbaar te worden. Arbodiensten, uitgemergeld door de tucht van de Europese aanbestedingsmethodieken, laten enkele tientallen bedrijfsartsen afvloeien, terwijl er een tekort aan bedrijfsartsen aanstaande is! Maar dat telt niet, wat telt is het resultaat onder de streep in het boekjaar. Wat ook niet telt, is dat talloze werknemers in het midden- en kleinbedrijf feitelijk helemaal geen toegang hebben tot een bedrijfsarts, om nog maar te zwijgen van de 700 duizend zelfstandigen zonder personeel die ons land inmiddels telt, en die overigens de klappen van de crisis voor ons allemaal opvangen.

Huisartsen ontvangen ongeveer 8 miljoen boete van de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) omdat de verdenking bestaat dat zij afspraken hebben gemaakt over vestiging van praktijken. En dat mag niet in de aanbieders- en consumentenmarkt die tegenwoordig van de gezondheidszorg is gemaakt! Dat ondertussen door het ontbreken van sturing en beleid in plattelands- en krimpgebieden vaak geen huisarts zit; een kniesoor die daarop let. Zelfs als de zorgverzekeraar achter deze vestigingsafspraken zit – als ze er al zijn – dan mag het ook niet, terwijl in dit systeem wel sturing van de zorgverzekeraar wordt verwacht. Maar alléén via inkoopbeleid. Begrijpt u het nog?

Academische ziekenhuizen zien zich genoodzaakt topspecialisten te ontslaan, omdat sommige dure specialistische zorg niet in het vergoedingensysteem past. Waar de patiënten dan wel naartoe kunnen en wat die specialist dan moet gaan doen, wordt er niet bij verteld. En het verlies dat wordt geleden op de maatschappelijke investering in de persoon van de specialist? Ach, het is toch goed als er een zeker overaanbod is?

Het wordt weer tijd voor een inhoudelijk concept
in plaats van financiële spelregels

Ziekenhuizen in afgelegen gebieden kunnen niet blijven functioneren, omdat de schaalgrootte – die klein is – onvoldoende kwaliteit garandeert. Maar basale zorg dichtbij lijkt mij toch belangrijker dan topzorg veel te ver weg? En telt de opvatting van de in dat gebied wonende mensen dan niet? Bovendien kan zo de samenwerking tussen de eerste en tweede lijn beter gestalte krijgen, als er tenminste nog een huisarts zit op het platteland…

Fysiotherapeuten krijgen van sommige zorgverzekeraars eigen kwaliteitseisen opgelegd. Dit komt boven op de eisen die de beroepsgroep al aan zichzelf stelt. Moeten zij dan écht aan die specifieke eisen van de zorgverzekeraar voldoen? Ja, feitelijk wel, want als ze het niet doen halveert hun tarief voor die verrichting.

Hierboven noem ik enkele voorbeelden van de effecten van marktwerking. Voorstanders van die marktwerking zeggen dat als Nederland dit niet zo toepast, de kosten van de zorg nog verder gaan toenemen dan de 15 miljard euro kostenstijging die er de komende jaren al aankomt. Dat lijkt mij een onbewezen stelling. Wat we weten is dat het percentage van het bruto nationaal product dat Nederland uitgeeft aan zorg sinds de marktwerking geleidelijk oploopt – tot circa 10 procent nu – en dat diverse behoeften niet gedekt worden. Het wordt weer tijd voor een inhoudelijk concept voor de zorg, in plaats van een set financiële spelregels!

Pieter Rodenburg, voorzitter NVAB