Keuzes

Op 31 december eindigde mijn dienstverband. Nee, niet ontslagen en niet met vroegpensioen. Het is mijn eigen vrije keus. Ik wil de laatste tien werkende jaren verder als vrijgevestigd bedrijfsarts. Aan het leven als rijgsnoer van ervaringen miste ik deze kraal nog. Eentje die ik graag meepak. Zijpaden blijken vaak nieuwe hoofdwegen. Kennelijk was ik eraan toe.

Aan de reacties van (oud-)collega’s, vrienden en vakgenoten merk ik dat er zoals ook wel verwacht veel verschillende perspectieven zijn. Daarover van gedachten wisselen alleen al is verrijkend. Ik hoor een bloemlezing aan argumenten vóór en tegen zelfstandigheid en de aspecten die men daarbij betrekt. Bijvoorbeeld collegialiteit, samenwerking, kwaliteit van handelen, contractering, geld en persoonlijke vrijheid. Wat voor de één argumenten vóór zijn, ziet de ander juist als tegenargumenten. Daar is geen goed of fout over uit te spreken. Er zijn enkel keuzes.

Ik ben niet de eerste bedrijfsarts die kiest voor zelfstandigheid. Intussen werkt één op de drie bedrijfsartsen niet meer in loondienst. Voor arbodiensten – werkgever van en opleidingsinstelling voor de meeste bedrijfsartsen – een invoelbaar zorgelijke ontwikkeling. Ze investeren in werving, opleiding en begeleiding. Vertrek van vers opgeleide aanwas is dan zuur. Zeker gezien de forse capaciteitstekorten die al bestaan. In bestuurlijk overleg met brancheorganisatie OVAL en aan de Kwaliteitstafel Bedrijfs- en Verzekeringsgeneeskunde bespreekt de NVAB die situatie. Op collectief niveau is er een wederkerige afhankelijkheid tussen arbodienst en bedrijfsarts. De instroom in en uitvoering van de medische vervolgopleiding van bedrijfsartsen is namelijk sterk afhankelijk van arbodiensten, door ontbrekende overheidsfinanciering. En een arbodienst kan zonder bedrijfsarts niet gecertificeerd worden, maar ook niet voorzien in de (deels wettelijk verplichte) adviesbehoefte van opdrachtgevers.

Arbodienst en bedrijfsarts: een historisch huwelijk

Arbodienst en bedrijfsarts: een historisch huwelijk, gecompliceerd door de wetgever. De overheid heeft namelijk in 2005 bewust de vraag naar zelfstandig werkende professionals doen ontstaan. Al in 1989 werd de Europese Kaderrichtlijn 89/391/EEG vastgesteld. Die legde de verantwoordelijkheid voor gezond en veilig werken bij werkgever en werknemer. In 2005 werd de Arbowet in lijn gebracht met dat vertrekpunt. Dat hield vooral in dat de verplichte aansluiting bij een gecertificeerde arbodienst waarvan tot dat moment sprake was, in 2005 vervangen werd door een bóvenliggende maatwerkregeling. Daarin maken werkgever en werknemer afspraken over hoe ze beleid voeren èn welke deskundigen daarbij ingehuurd worden. Dat moet op bepaalde onderdelen tenminste een bedrijfsarts zijn. Het onderliggende ‘vangnet’ is de aansluiting bij een gecertificeerde arbodienst, als er geen maatwerkafspraak gemaakt wordt. En zo groeide de vraag in de markt naar zelfstandige bedrijfsartsen.

Er valt wat te kiezen. Werknemer of ondernemer, maar altijd eerst arts. Voor de NVAB is elke bedrijfsarts in de eerste plaats beroepsgenoot. Onze kernwaarden, standpunten en richtlijnen stellen we samen vast en ze gelden voor alle bedrijfsartsen, met een baan of een bedrijf. Niet de context van werken bepaalt de opbrengst, maar de kwaliteit van de vakuitoefening. Voor de beste arbeidsgerelateerde zorg voor werkenden en werkgevers in Nederland. En die keus maken we volgens mij allemaal.