Interprofessioneel werken begint bij jezelf

Steeds vaker werken meerdere zorgverleners vanuit verschillende disciplines en vakgebieden samen in een netwerk rond de patiënt. Het College Geneeskundige Specialismen (CGS) van de KNMG en het College Specialismen Verpleegkunde (CSV) van V&VN trekken daarom samen op om dit ‘interprofessioneel werken’ te stimuleren.

‘Samenwerking buiten de eigen beroepsgroep stimuleren is de komende jaren een belangrijk thema’, vertelt Jan Dirk Beugelaar, voorzitter van het CGS en huisarts in Lelystad. ‘Om het goede voorbeeld te geven, voegen we daarom zelf de daad bij het woord. We kijken hoe we om te beginnen vanuit twee colleges gezamenlijk interprofessioneel leren en werken een zetje in de rug kunnen geven.’ Gita Gallé, voorzitter van het CSV en lid van de raad van bestuur van het Prinses Máxima Centrum, vult aan: ‘We willen het thema agenderen en kijken hoe wij – over onze eigen grenzen heen – hierop kunnen inspelen, bijvoorbeeld met eisen aan de opleidingen.’

Elkaar kennen

De afgelopen jaren is de noodzaak tot inter­professioneel leren en werken steeds duidelijker geworden. Gallé: ‘We zien meer samen­werking tussen de eerste lijn en het ziekenhuis rond bijvoorbeeld wondzorg, oncologie, palliatieve zorg en in de ggz. Netwerkzorg is nodig om de zorg toegankelijk en betaalbaar te houden. Daar hoort interprofessioneel werken bij, evenals de juiste zorg op de juiste plek en zorg op afstand.’ Beugelaar: ‘De complexiteit van zorg neemt enorm toe. Tegelijkertijd neemt het aantal specialisaties toe. Je kunt eenvoudigweg niet meer alles alleen. Ook zijn er nieuwe zorg­beroepen en anderhalvelijnszorg bij gekomen. Om ervoor te zorgen dat patiënten optimale zorg krijgen, is het van belang elkaar en elkaars werkveld te kennen.’

‘Het is van belang elkaar en elkaars wereld te kennen’

Hoger niveau

De samenwerking in de zorg is nu nog vaak ad hoc. Dat zou structureler moeten. Gallé: ‘Een mooi voorbeeld van interprofessioneel werken zag ik onlangs in het Radboudumc. Het viel op dat huisartsen veel kinderen instuurden met acute problematiek. Daarom hebben ze een scholing opgezet met kinderartsen en huisartsen, om onnodige verwijzing te voorkomen.’ Beugelaar: ‘Interprofessioneel samenwerken vergt elkaar kennen en weten wat je zelf kunt en wat je beperkingen zijn. Maar je moet ook leren hoe je elkaar aanspreekt – zonder dat bijvoorbeeld hiërarchie of verwijtende communicatie in de weg zitten – zodat je de samenwerking systematisch kan verbeteren. Dan komt de zorg echt op een hoger niveau.’

Geen vinkje

De uitdaging is dat zorgverleners (in opleiding) zich een andere denkwijze eigen maken. Beugelaar: ‘Dat gaat niet vanzelf. Het is geen vinkje op een bepaalde vaardigheid, maar een competentie. Je moet leren dat je deel uitmaakt van meerdere teams, waarin je ook met een generalistische blik kijkt naar wat de individuele patiënt nodig heeft en welke zorgverlener in het netwerk dat het beste kan bereiken. Dat kan een medisch specialist zijn, maar ook de praktijkondersteuner, verpleegkundig specialist of fysiotherapeut.’ Gallé: ‘Daarvoor is het nodig ieders positie te kennen in het netwerk en processen daarop beter in te richten. Zo heeft de verpleegkundig specialist een grote meerwaarde als bruggenbouwer tussen het sociale en medische domein, maar kan de huisarts nog niet rechtstreeks verwijzen naar de verpleegkundig specialist.’

‘Interprofessioneel werken is geen vinkje op een bepaalde vaardigheid, maar een competentie’

Vertalen van ontwikkelingen

Het thema is ‘trending’: zo is de Federatie Medisch Specialisten al bezig om de medische vervolgopleidingen interprofessioneel in te steken. Beugelaar: ‘Dat wij als colleges ook onze verantwoordelijkheid nemen, versterkt de ontwikkeling. Opleidingsplannen zijn nu nog sterk gericht op het eigen vakgebied, terwijl wij meer op afstand kijken naar waar de zorg naartoe gaat.’ Gallé: ‘De rol van de colleges is om te zien wat trends en ontwikkelingen straks vragen van de zorgprofessional en dat te vertalen naar kaders en uitgangspunten voor opleiding en beroepsuitoefening. Daar kunnen de opleidingen dan zelf mee aan de slag.’

Begin maken

In november zetten CSV en CGS de eerste stap in samenwerken met een gezamenlijke bijeenkomst. Gita Gallé: ‘Dan gaan we het hebben over hoe we interprofessioneel leren en werken kunnen stimuleren.’ Jan Dirk Beugelaar: ‘Tot nu toe informeerden we als colleges elkaar wel, maar werkten we onderling nauwelijks samen. We willen nu krachten bundelen en kijken wat dat oplevert. De volgende stap is dan om misschien volgend jaar al te kijken of dat ook lukt met alle vijf de specialistencolleges, dus samen met de tandheelkundige, farmaceutische en gezondheidszorgpsychologische specialismen. Bij dit soort complexe vraagstukken bereiken we samen meer dan alleen.’