In de spreekkamer is geen plek voor politiek

‘Deal ministers en artsen: verbod hersteloperaties maagdenvlies’ kopte een krant vorige week. Dat nieuws was op velerlei manieren opmerkelijk, en op één manier heel zorgelijk: politici gaan niet over medische handelingen. Een verbod daarop schendt de professionele autonomie van artsen en is maatschappelijk zeer onwenselijk; je verbiedt niet alleen een medische behandeling, maar ook het gesprek erover. Feitelijk beperk je zo voor bepaalde groepen de toegang tot de arts met alle gevolgen van dien. Artsen zullen zo’n verbod dan ook nooit kunnen accepteren.

Voor de duidelijkheid: wij dokters sluiten geen ‘deals’ met politici. Wij hebben onze eigen professionele autonomie en verantwoordelijkheid. Onze beroepsgroepen maken hun eigen richtlijnen, omdat zij de benodigde medische kennis en kunde daarvoor hebben. Wat in de spreekkamer of op de operatietafel gebeurt, is uitsluitend aan de arts en patiënt samen om te bepalen. Dat is al zo sinds Hippocrates. En bovenal: ieder wilsbekwaam mens is baas over zijn of haar eigen lichaam en mag zelf bepalen wat daarmee gebeurt. Ook dat is niet aan de politiek.

Natuurlijk snappen artsen de onderliggende problematiek rond het ‘maagdenvliesherstel’ wel. Nu al is dat een ingreep die artsen liever niet uitvoeren. Het eerste wat artsen bij een verzoek daartoe doen, is dan ook overleggen met de patiënt. Dat is wat ze op grond van ‘shared decision making’ behoren te doen, en dat is ook wat de richtlijn voorschrijft. Meestal resulteert dit erin dat de vrouw afziet van de ingreep. Maar als deze ingreep in een specifieke situatie voor de patiënt het beste van alle alternatieven is, dan helpt de arts haar.

Politiek laat mogelijke slachtoffers aan hun lot over

Een verbod klinkt stoer en doortastend, maar de politiek lost met de dreiging van dit soort verboden het onderliggende probleem, in dit geval culturele repressie, niet op. Sterker nog: het werkt waarschijnlijk averechts. Een verbod leidt ertoe dat vrouwen zich met dit soort vragen niet meer tot een arts durven te wenden. Niet alleen de behandeling is dan verboden, in feite het gesprek erover ook. Daardoor kunnen artsen niet meer in vertrouwen een gesprek voeren over alternatieven, of naar hulp begeleiden bij problemen. Grote kans dat daardoor bepaalde handelingen juist toenemen en ondergronds gaan – met alle gevolgen van dien. Dat u het probleem dan niet meer ziet, beste politici, betekent niet dat u het heeft opgelost. Het betekent wel dat u daarmee mogelijke slachtoffers aan hun lot overlaat.

Het verbieden van behandelingen, en zelfs het dreigen daarmee, is een inbreuk op de professionele autonomie van artsen en op de autonomie van patiënten. Dit is een stap die we als dokters nooit zullen accepteren en ook als maatschappij niet moeten willen. Want wat wil de politiek hierna verbieden? Nu nog zijn burgers in Nederland de baas over hun eigen lichaam. Ze kunnen terecht bij ons dokters, we zullen ze op basis van onze professionele kennis en kunde informeren en – indien nodig – handelen. Politici behoren niet op de stoel van de dokter te gaan zitten.

Deze column is geschreven op persoonlijke titel.

Reageren kan op knmg.nl/columns.