‘Ik moet zorgen dat ik het zo duidelijk mogelijk uitleg’

Alle voorzitters van regionale tuchtcolleges zijn rechter. Zo ook Peter Lemaire. Dat u in het tuchtrecht wordt beoordeeld door uw vakgenoten naar de eigen professionele norm noemt hij uitzonderlijk. Zijn ervaring in de rechtspraak leert dat rechtspreken nooit helemaal ongecompliceerd zal zijn. ‘Heb ook vertrouwen in de professionaliteit van je collega’s in het tuchtcollege.’

Het tuchtrecht is als vorm van rechtspraak interessant omdat er recht wordt gesproken met lekenrechters, vindt Peter Lemaire, voorzitter van de Regionale Tuchtcolleges Zwolle en Groningen. ‘Dat is in Nederland tamelijk uitzonderlijk. De maatstaf wordt bepaald door de beroepsgroep zelf, terwijl bij het strafrecht of het ­civiele recht de normen in de wet staan.’

Hoe is dat voor jou, rechtspreken met medici?

‘Het verrassende is dat wij juristen geen monopolie blijken te hebben op rechtvaardigheid. Artsen hebben daar ook een heel goed gevoel voor. We vinden elkaar altijd vrij makkelijk als we tot een oordeel komen. Soms kijken we aanvankelijk heel verschillend ergens tegenaan, en dan zijn we wat meer tijd kwijt om uit te pluizen waar dat aan ligt. Het kan zijn dat iets bij nader inzien ten opzichte van de geldende professionele standaard toch niet heel fout blijkt te zijn. Dan is het wel heel vervelend dat er complicaties optreden, maar complicaties zijn nog geen fouten. Dan kom je er bijvoorbeeld achter dat de zorgverlener niet voldoende duidelijk over de complicatie heeft gecommuniceerd. Dan zit er wel feedback in de uitspraak, maar wordt de klacht toch niet altijd gegrond verklaard.’

Wat vindt u belangrijk aan tuchtrecht in de gezondheidzorg?

‘Tuchtrecht is ingesteld ter bevordering van de kwaliteit van het medisch handelen. Dat is inderdaad een belangrijk argument, maar ik heb er zelf een andere kijk op. Ik vind het feit dát je als patiënt kunt klagen bij een onafhankelijk en deskundig college doorslaggevend. Als jouw behandeling niet aanslaat, of je hebt vervelende complicaties die niet waren voorzien, of je echtgenoot of kind is overleden, dan is dat heel ingrijpend. Als patiënt of nabestaande kun je zelf niet goed beoordelen of een behandeling goed is geweest. Dan kun je als tuchtrechter wel helpen om dat te verhelderen. Bovendien: het feit dat je kunt klagen bij zo’n college moet het vertrouwen in het systeem stimuleren.’

‘Kijk ook naar de gunstige kanten van het tuchtrecht’

Hebben artsen voldoende vertrouwen in het tuchtrecht?

‘Ik heb de indruk van wel. We kunnen in deze regio vrij gemakkelijk aan leden voor de tuchtcolleges komen; dat vind ik daar een belangrijke indicatie voor. Ik hoor wel dat er veel commentaar is op tuchtuitspraken, maar dat is niet anders dan binnen de rechtspraak. Als het om jezelf gaat is het natuurlijk ook heel anders. Voor een optimaal leereffect moet ik als rechter ervoor zorgen dat ik het zo duidelijk mogelijk uitleg; waarom vinden we een klacht al dan niet gegrond en waarom leggen we welke maatregelen op? Maar helemaal ongecompliceerd zal het nooit zijn.’

Slechts 12 procent van de klachten wordt gegrond verklaard. Wordt het tuchtrecht niet te snel ingezet?

‘Nee, ik vind van niet. Mensen zijn vaak oprecht bezorgd of verontwaardigd of ze interpreteren gebeurtenissen anders dan de zorgverlener. Het is voor mensen soms ook onbegrijpelijk wat er is gebeurd. Dan gaat iemand bijvoorbeeld redelijk gezond het ziekenhuis in, en die komt dan te overlijden. Je kunt dan ook achteraf een goed gesprek hebben met de zorgverlener en dat gebeurt in de meeste gevallen ook wel. Als je het afzet tegen het enorme aantal medische handelingen dat op een dag verricht wordt, is het aantal tuchtklachten heel laag. Wat bij de tuchtcolleges komt, is om een of andere reden in de voorfase niet bevredigend opgelost. Niet alle zaken die we binnenkrijgen, komen overigens direct op zitting. Dan gaat het bijvoorbeeld om vooronderzoeken die uiteindelijk kunnen leiden tot intrekking van een klacht.’

Wat zou u artsen die een tuchtklacht krijgen willen meegeven?

‘Het is heel vervelend als dat je overkomt, maar kijk ook naar de gunstige kanten van het tuchtrecht. Je wordt namelijk beoordeeld door vakgenoten naar de eigen professionele norm. Dat is best bijzonder. Heb ook vertrouwen in de professionaliteit van je collega’s in het ­tucht­college. Probeer de klacht te zien als een ­teamverantwoordelijkheid, bespreek het met je team. Realiseer je dat het niet altijd te voorkomen is, hoe goed je het ook probeert te doen. Er kunnen altijd mensen ontevreden zijn. Schaam je er niet voor, ook niet als je fouten hebt gemaakt, wees transparant en reflecteer erop. Laat je zien en horen bij het tuchtcollege en bij de patiënt, want dat schept veel goodwill. Over mij als rechter kan ook worden geklaagd. Dat maakt dat ik bij alles wat ik doe ergens een stemmetje in mijn achterhoofd heb dat zegt: “Hoe ga je dat uitleggen als er iemand over je gaat klagen?”