Help! De sociaal geneeskundige sterft uit

De Nederlandse overheid heeft een bijzondere relatie met de sociale geneeskunde en de publieke gezondheidszorg. Het is de tak van onze gezondheidszorg die het dichtst aanschurkt tegen het overheidsbeleid. De artsen die er werken zijn in dienst van de overheid of semi-overheidsinstellingen en zijn arts maatschappij en gezondheid (M&G) of arts arbeid en gezondheid (A&G). Artsen M&G zetten in op preventie. Bijvoorbeeld in de jeugdgezondheidszorg en de infectieziektebestrijding. Ze grijpen als vertrouwensartsen in bij huiselijk geweld en kindermishandeling.

Ze zorgen als indicerende artsen voor de eerlijke verdeling van middelen en voorzieningen binnen de WMO. Ze zien als forensisch artsen/ lijkschouwers toe op het recht van een ieder op een natuurlijk overlijden. Ze adviseren zorgverzekeraars of kennisinstituten over een eerlijke verdeling van middelen en een goede organisatie van de zorg. Ze adviseren gemeenten over een gezond milieu en de effecten van omgevingsfactoren op de gezondheid van hun burgers. Ze zorgen voor veilige bloedproducten en organen en waarborgen – voor zover binnen hun macht – de volksgezondheid binnen de geneesmiddelenindustrie. Artsen A&G zijn bedrijfsarts of verzekeringsarts en hebben een belangrijke rol bij de zieke mens in de context van zijn arbeid. Allemaal prachtige vakken die we als samenleving niet zouden moeten willen verwaarlozen.

Prachtige vakken die we niet zouden moeten verwaarlozen

Maar helaas is dat precies wat er wel gebeurt. Waar onze overheid ruimhartig de opleidingen van klinisch specialisten en huisartsen bekostigt, is dit binnen de sociale geneeskunde niet het geval. De opleiding tot arts A&G wordt niet bekostigd door de overheid, de opleiding tot arts M&G zeer beperkt. En het is in het leven bijzonder simpel. Dat wat je aandacht geeft bloeit en groeit, dat wat je verwaarloost krimpt en verdwijnt. Dat zien we dan ook duidelijk in de sociale geneeskunde; daar waar het aantal huisartsen en specialisten de afgelopen decennia flink is toegenomen, leiden de vakken arts M&G en arts A&G een kwijnend bestaan. Het aantal geregistreerde specialisten M&G is sinds 2000 afgenomen van ongeveer 1900 tot 700 nu. Het tekort aan verzekeringsartsen bij het UWV is dusdanig, dat mensen soms zes jaar moeten wachten op een herkeuring. Het vak van forensisch geneeskundige was recentelijk bijna uitgestorven. Jarenlang is er geen één arts M&G/forensische geneeskundige opgeleid en de gemiddelde leeftijd van de forensisch geneeskundige ligt akelig dicht bij de pensioenleeftijd. VWS en Justitie hebben het vak van forensisch geneeskundige net niet laten uitsterven; middels een noodinfuus is er tijdelijk geld ter beschikking gesteld om dertig artsen gedurende twee jaar een deel van de specialistenopleiding te laten doen. Wat er daarna gebeurt moet nog besloten worden. Mogelijk gaat de geldkraan net zo hard weer dicht, waarna het vak wederom zal kwijnen.

De overheid is van mening dat in de sociale geneeskunde de werkgevers of de artsen zelf hun opleiding wel kunnen bekostigen. Maar net zoals dat in het verleden niet gelukt is bij de huisartsen- en klinisch specialistenopleidingen, lukt dit ook binnen de sociale geneeskunde niet.

Bij deze dan ook een stevige oproep aan de overheid. En de KNMG. En onze collega-huisartsen en klinisch specialisten. Laat het vak van sociaal geneeskundige niet uitsterven. Pleit samen met ons voor bekostiging van de opleidingen tot arts M&G én A&G, zodat deze belangrijke vakken behouden blijven voor de Nederlands gezondheidszorg.

Elise Buiting, arts M&G, voorzitter KAMG