De vermeende lichtzinnigheid van abortus
2 reactiesHet is door alle coronaperikelen misschien onopgemerkt gebleven, maar onlangs is de abortuswet voor de tweede keer geëvalueerd. Belangrijkste conclusie: de wet functioneert in het algemeen goed, maar een pijnpunt is – nog steeds – de wettelijke beraadtermijn van vijf dagen.
Ook in de eerste evaluatie van de abortuswet is al de aanbeveling gedaan om deze verplichte bedenktijd af te schaffen. Helaas houdt de demissionaire minister vast aan de verplichte bedenktijd. ‘Bestaande wetgeving, en dus de vaste beraadtermijn van vijf dagen, is het uitgangspunt’, zegt hij. Dat is jammer, want het is hoog tijd om de verplichte bedenktijd af te schaffen.
Het gaat bij de verplichte bedenktijd niet om vijf dagen nadat de vrouw heeft ontdekt ongewenst zwanger te zijn. Nee, het is vijf dagen nadat zij daarover een eerste keer met een arts gesproken heeft. De gedachte hierachter is dat vrouwen in het algemeen niet voldoende zouden hebben nagedacht voordat zij tot abortus besluiten. Alsof vrouwen deze keuze achteloos zouden maken, zonder hun eigen verantwoordelijkheid in deze te beseffen. Alsof vrouwen hierover pas goed gaan nadenken vanaf het moment dat zij zich tot een arts wenden. Hiervoor bestaat geen enkele onderbouwing en ik vind deze aanname sowieso aanmatigend.
Volgens voorstanders van de verplichte bedenktijd kan deze voorkómen dat vrouwen ondoordacht het onomkeerbare besluit tot abortus nemen. Maar er is geen onderbouwing voor de stelling dat door een dergelijke bedenktijd vrouwen tot een ander besluit zouden komen. Bovendien gaan gebruikers van dit argument eraan voorbij dat het uitdragen van de zwangerschap ook onomkeerbaar is en achteraf kan worden betreurd.
Het enkele feit dat vrouwen sneller of langzamer besluiten tot abortus zegt ook weinig over de zwaarte of licht(zinnig)heid van dat besluit. De ene vrouw zal een abortus ervaren als ‘een kras op haar bestaan’ en toch weten dat dit voor haar de enige goede beslissing is: het juiste besluit is niet per se het makkelijkste besluit. Was het maar zo simpel. Een andere vrouw zal haar beslissing tot abortus minder zwaar vinden. Ook dit zegt niks over het goed of fout of (on)bezonnen zijn van dat besluit.
Het verplichte uitstel van abortus is moeilijk te begrijpen
De verplichte bedenktijd is ook moeilijk te rijmen met de opvatting over de morele status van het embryo, die aan onze wetgeving ten grondslag ligt: er wordt uitgegaan van een relatieve beschermwaardigheid van het embryo, wat inhoudt dat de beschermwaardigheid toeneemt naarmate dit zich verder ontwikkelt. Tegen deze achtergrond is het verplichte uitstel van abortus moeilijk te begrijpen en zelfs cynisch te noemen.
Deze verplichte bedenktijd kan wel een extra en onnodige emotionele belasting voor vrouwen met zich meebrengen. Deze dwingt de vrouw er immers toe om het embryo zich minstens vijf dagen langer in haar lijf te laten ontwikkelen, wetende dat zij de zwangerschap alsnog op dag zes of later zal laten afbreken.
Vrouwen zijn doorgaans prima zelf in staat een weloverwogen besluit tot abortus of voortzetting van de zwangerschap te nemen. Zij kunnen daarbij verschillende behoeften hebben qua tijd en ondersteuning, bijvoorbeeld door een arts. Hoe dan ook is het onjuist dat de politiek hieraan dwingende eisen stelt, want deze afweging behoort bij uitstek tot het terrein van de spreekkamer.
Als de politiek werkelijk iets wil doen aan het aantal abortussen, is het zinvoller het belangrijkste probleem aan te pakken: falende of te lastige toegang tot anticonceptie. Het recente besluit van de Tweede Kamer om anticonceptie weer vanuit het basispakket te vergoeden, is wat mij betreft een goed startpunt daartoe.
auteur
Antina de Jong, adviseur gezondheidsrecht en medische ethiek KNMG
Peter van Rijn
huisarts n.p., Rheden
De omschrijving van de abortuswet kan ook worden toegepast op de euthanasiewet .Echter met één verschil: de uitvoering van euthanasie is in tegenstelling tot die van abortus aan meer voorwaarden gebonden. Bij beiden speelt het taboekarakter van de gr...ens tussen leven en dood een grote rol. Een taboe kunnen we niet zelf veranderen .Zodra we menen een taboe in stand te houden hebben we het niet meer over een taboe Het taboe is niet het product van ons ingrijpen maar de mogelijkheidsvoorwaarde hiervoor .De oudere generatie, die deze grens bij abortus als niet meer absoluut wilde zien ,heeft door te redeneren dan ook tevergeefs geprobeerd dit taboe te doorbreken .Als de beschermenswaardigheid van het leven toeneemt bij het zich verder ontwikkelend embryo, waarom wordt er dan niet gekozen voor abortus als regulair anticonceptivum ? Hoewel wettelijk nog niet beschermenswaardig is er hier tóch sprake van een onvoltooid geleefde tijd die wordt afgebroken . Onvrijwillig en intrinsiek vanuit de foetus bezien , vrijwillig en extrinsiek vanuit het perspectief van de moeder .En hiervoor lijkt een vijf dagen beraad termijn niet overbodig ..
Dieter Boswijk
huisarts, Stegeren
Ik ben het met de schrijfster eens dat de keuze abortus een persoonlijke, ingewikkelde en heftige beslissing is voor de betrokken vrouwen. En dat zij, en zij alleen, daarover gaan. Tot zo ver de theorie.
Nu de bedenktijd. Antina de Jong stelt dat er... geen onderbouwing is voor de stelling dat vrouwen in die bedenktijd tot andere inzichten komen. Welnu: ik ben 40 jaar huisarts geweest in een praktijk met relatief weinig zwangerschapsonderbrekingen en ik heb dat echt een aantal malen zien gebeuren. En met uiteindelijk een prima afloop overigens.
Kortom: de werkelijkheid lijkt hier gecompliceerder en weerbarstiger en gelaagder dan het ideaal van de Verlichting. Het zegt mogelijk iets over de succesformule van Homo Sapiens, het vermogen tot adaptatie, voortschrijdend inzicht in combinatie met oer-instinct. Maar dat laat ik aan de evolutie biologen en ethici over. Ik weet ook niet of het een doorslaggevend argument is om de bedenktijd te handhaven, zowel in de wettelijke regeling als bij de plannen om die te wijzigen.