De generatiekloof overbruggen

‘Dat doen we altijd al zo’
‘Toen ik nog in opleiding was...’
‘Vroeger kreeg niemand een burn-out’

Voor veel coassistenten en jonge artsen zullen dit herkenbare uitspraken zijn. Ze zijn veelal afkomstig van (oudere) specialisten en opleiders en worden regelmatig gebruikt in discussies over werk-privébalans, opleidingen of een veilige werkomgeving. Verschillende generaties hebben verschillende meningen over deze onderwerpen, wat soms voor spanning kan zorgen op de werkvloer. Gelukkig komt er steeds meer aandacht voor deze generatiediversiteit.

Een generatie ontstaat doordat een leeftijds­cohort opgroeit in hetzelfde sociaaleconomische en maatschappelijke klimaat en dezelfde belangrijke gebeurtenissen meemaakt. De tijdsgeest heeft vervolgens invloed op de mening van deze generatie over verschillende onderwerpen zoals werk, ontwikkeling en opvoeding. De huidige beroepsbevolking, zoals het CBS deze definieert, bevat vijf generaties: de babyboomers, generatie X, de pragmatische generatie, de millennials en generatie Z. Momenteel vormen millennials, geboren tussen 1986 en 2000, de grootste groep binnen de beroepsbevolking.

‘Dat doen we altijd al zo = des te meer reden om het samen te verbeteren’

Werk-privébalans

‘Burn-out is echt een probleem van millennials.’ Uit een enquête van De Jonge Specialist blijkt dat een kwart van de a(n)iossen, vaak millennials, burn-outklachten ervaart.³ Dezelfde getallen worden gezien bij de huidige geneeskunde­studenten.⁴ Zijn burn-outs dan een echt millennial­probleem? Uit een Amerikaans onderzoek bleek dat millennials niet significant vaker een burn-out ontwikkelen dan hun collega’s van generatie X.⁵ Is burn-out een ‘modeziekte’ van deze tijd, zoals sommige collega’s plachten te zeggen? Het is in ieder geval geen generatieziekte. Naast de ervaren hoge werkdruk en daarmee samenhangende uitval, geeft iets meer dan een derde van de a(n)iossen aan ontevreden tot zeer ontevreden te zijn over hun werk-privé­balans. Ook hierover verschillen de meningen tussen generaties. In een Japans onderzoek onder gynaecologen werd gevraagd hoe zij dachten over het reguleren van de werktijden.⁶ Meer dan de helft van de jonge artsen, met minder dan vijf jaar werkervaring, dacht dat de kwaliteit van de medische zorg zou verbeteren als vastgestelde werktijden strenger nageleefd werden, terwijl meer dan de helft van de artsen met meer dan twintig jaar werkervaring verwachtte dat de kwaliteit juist zou afnemen. Of de waarheid nou bij één van de twee uitersten ligt of ergens in het midden, feit is dat de generaties, ondanks hun verschillende ideeën over werk en privé, met elkaar samen moeten werken en van elkaar kunnen leren.

Opleiden

In plaats van te focussen op alle aspecten waarin de jonge artsen verschillen van hun oudere collega’s en andersom, en welke problemen dat allemaal oplevert, willen wij de focus verleggen naar wat de verschillende generaties van elkaar kunnen leren. De diversiteit aan artsen verbetert namelijk de patiëntenzorg – en daar gaat het uiteindelijk om! Om een voorbeeld te noemen: artsen die behoren tot de oudere generaties (de nog werkende babyboomers en generatie X) zijn vaak al lange tijd werkzaam en hebben daarmee veel ervaring. Deze delen zij graag. De jongere generatie wil graag leren, maar verlangt wellicht een andere stijl van opleiden dan de ervaren artsen gewend zijn. Zij staan bekend om een voorliefde voor onmiddellijke en continue feedback, het liefst zo specifiek mogelijk en teruggekoppeld tijdens een fysiek contactmoment.⁷ Anderzijds hebben leden van eerdere generaties juist nauwelijks behoefte aan directe feedback en vatten zij dit sneller op als beledigend.⁸ Het opleiden van nieuwe dokters, maar ook het aanspreken van oudere artsen, vraagt dus om andere communicatiestijlen. Je zou dat als ‘moeilijkheid’ kunnen zien, maar het is juist een kans om te leren. De diverse communicatiestijlen gelden namelijk ook buiten het intercollegiale contact. Communicatie met en door patiënten – communicatie is tweerichtingsverkeer – uit andere generaties vraagt eveneens een gepaste aanpak.

Een nieuwe spreekkamer

Niet alleen het contact, ook de spreekkamer verandert. Op dat vlak kunnen de zittende artsen wat van de nieuwkomers leren. Generatie Z wordt niet voor niets de generatie digital natives genoemd. Ook de millennials zijn opgegroeid in een tijd van sterk toenemende digitalisering en staan bekend om hun digitale vaardigheden. Digitaal contact zal een steeds belangrijkere rol gaan spelen in de zorgverlening, getuige ook het recentelijk gepubliceerde Integraal Zorgakkoord, dat digitale zorg als belangrijk onderdeel van passende zorg beschrijft. Elke (aankomend) dokter die ooit naast een met één vinger typende arts heeft gezeten, of heeft gezien hoelang het soms duurt voor de juiste knoppen in een teams-meeting gevonden zijn, wil graag helpen en dit digitale aspect van de zorg verbeteren. Samenwerking tussen de generaties is, bij het toekomstbestendig maken van de zorg, dus van groot belang. De spreekkamer van de toekomst moet niet alleen een spreekkamer zijn waarin de millennial als vanzelf functioneert; alle artsen moeten hier bekwaam zijn en ook alle patiënten moeten zich thuis voelen.

Samen verder

De hier geschetste generatiediversiteit is in de praktijk gelukkig niet zo zwart-wit. Ook binnen de generaties bestaan grote verschillen tussen personen, in werkwijze, interesses, communicatie en vaardigheden. Het is belangrijk te beseffen dat we allemaal anders zijn en dat we daar allemaal beter van kunnen worden. Dat juist het team versterkt wordt, als alle spelers openstaan voor de onderlinge verschillen. Een bewustzijn van generatieverschillen en daarover met elkaar in gesprek gaan helpt daarbij. ‘Dat doen we altijd al zo’, kan in de toekomst beantwoord worden met: ‘des te meer reden om te kijken hoe we het samen kunnen verbeteren.’ 

voetnoten

1 Karen Kustermans. De zin en onzin van generatiemanagement. 12 augustus 2018. Verschoor&Oudshoorn. Beschikbaar via: https://www.verschoor-oudshoorn.nl/verschoor-oudshoorn/blog/de-zin-en-onzin-van-generatiemanagement

2 Youngworks. De Generatietijdlijn, van Boomer tot Generatie Z. 6 december 2021. Beschikbaar via: https://youngworks.nl/blog/de-generatietijdlijn-van-boomer-tot-generatie-z/

3 De Jonge Specialist. Nationale a(n)ios enquête Gezond en veilig werken 2022. Oktober 2022. Beschikbaar via: https://dejongespecialist.nl/2022/nationale-anios-enquete-gezond-en-veilig-werken-2022/.

4 De Geneeskundestudent. Onderzoeksrapport mentale gezondheid. Nog te publiceren. Verwachte publicatiedatum eind 2022. Cijfers beschikbaar via De Geneeskundestudent.

5 Hamm, B., Karafa, M., Yu, P.C. et al. Comparison of Burnout and Empathy Among Millennial and Generation X Residents and Fellows: Associations with Training Level and Race but Not Generation Affiliation. Acad Psychiatry 44, 388–393 (2020). https://doi.org/10.1007/s40596-020-01226-9

6 Mayama, M., Sekine, M., Onodera, Y., Suemitsu, T., Maeda, Y., Nakano, K., Sugita, Y., Ogura, J., Ohsuga, T., Kodera, C., Murakami, T., Kido, M., Suzuki, Y., Shibata, A., Nishijima, K., Umazume, T., Nakagawa, S., Unno, N., Komatsu, H., Shozu, M., Enomoto, T. and Watari, H. (2021), Attitudes toward overtime work and self-training: A survey on obstetricians and gynecologists in Japan. J. Obstet. Gynaecol. Res., 47: 1666-1674. https://doi.org/10.1111/jog.14735

7 De Geneeskundestudent. Onderzoeksrapport Beoordelingen. Nog te publiceren. Verwachte publicatiedatum eind 2022. Cijfers beschikbaar via De Geneeskundestudent.

8 Busari, J.O. The discourse of generational segmentation and the implications for postgraduate medical education. Perspect Med Educ 2, 340–348 (2013). https://doi.org/10.1007/s40037-013-0057-0