Beroepsgeheim schenden als patiënt dreigement uit?

Een huisarts heeft een patiënt in zijn praktijk met een crimineel verleden. De patiënt is soms psychotisch, maar heeft altijd geweigerd zich te laten onderzoeken. De patiënt heeft de huisarts verteld dat hij een reclasseringsambtenaar ‘aan het mes zal rijgen’. De huisarts neemt dit dreigement heel serieus. Mag de huisarts zijn beroepsgeheim doorbreken en, zo ja, jegens wie?

Advies KNMG

Bij concreet gevaar mag een arts zijn beroepsgeheim doorbreken indien de arts ervan overtuigd is dat er sprake is van een reële dreiging en dat dit gevaar uiteindelijk alleen kan worden afgewend door te spreken. Het verdient aanbeveling dat de arts de reclasseringsambtenaar dan rechtstreeks benadert. Contact opnemen met de politie heeft niet de voorkeur, ook omdat de politie met een dergelijke melding waarschijnlijk weinig kan.

Toelichting

In de wet staat dat een arts zijn beroepsgeheim mag doorbreken bij toestemming van de patiënt of in geval van een wettelijke meldplicht (bijvoorbeeld bij bepaalde infectieziekten).

Er zijn daarnaast situaties denkbaar waarin de arts meent dat een ander belang zwaarder weegt dan zijn beroepsgeheim, omdat door te spreken ernstig nadeel kan worden voorkomen (conflict van plichten). De arts moet zelf dan een afweging maken tussen de belangen die worden gediend door het beroepsgeheim, te weten de toegankelijkheid van de gezondheidszorg en de privacy van de patiënt, en andere belangen. Besluit een arts dat andere belangen zwaarder wegen, en daarmee zijn beroepsgeheim te doorbreken, dan is hij alleen niet strafbaar als hij zich met succes kan beroepen op overmacht (artikel 40 WvSr.). Dat kan alleen als aan alle onderstaande voorwaarden is voldaan: 

• Het niet doorbreken van de zwijgplicht levert voor de patiënt of voor een ander ernstige schade op.
• Om onafwendbare schade te voorkomen is er geen andere uitweg dan doorbreking van het geheim.

• Het moet vrijwel zeker zijn dat door de geheimdoorbreking die schade kan worden voorkomen.
• De arts verkeert in gewetensnood door het handhaven van de zwijgplicht.
  De arts heeft alles is in het werk gesteld om eerst toestemming van de patiënt te verkrijgen voor doorbreking van het beroepsgeheim.

Bij doorbreking van het beroepsgeheim mag de arts slechts die gegevens verstrekken die nodig zijn om schade te voorkomen. Die gegevens moeten soms aan het potentiële slachtoffer, soms aan de politie of een ander worden verstrekt, afhankelijk van de situatie. Indien het mogelijk is, moet de arts aan de patiënt melden dat hij de gegevens aan een ander heeft verstrekt.