Wij en het Ik-tijdperk

Wij en het Ik-tijdperk, Jouke Turpijn en John Jansen van Galen, Wereld­bibliotheek, 128 blz., 20 euro. De AEX van de ziel, Maarten van den Heuvel, Prometheus, 288 blz., 22,50 euro.

bestellen

Wie weet nog dat het kerstnummer van het legendarische tijdschrift de Haagse Post in 1979 was gewijd aan het ik-tijdperk? Het blad dat altijd de vinger aan de pols van de tijdgeest hield ontwaarde bij monde van journalist John Jansen van Galen, die de hele editie volschreef, een breed gedeelde ‘ideologie van de zelfontplooiing’, van jezelf zijn en voor jezelf opkomen – vrucht, zoals later wel is opgemerkt, van de combinatie van welvaart en een sterk ontwikkelde verzorgingsstaat.

In Wij en het Ik-tijdperk kijken de journalist van toen (nu 80-plus) en historicus Jouke Turpijn (3 jaar oud bij verschijnen van die HP-editie) terug op dat ‘tijdperk’. Dat heeft een zeer leesbaar boek opgeleverd over de veranderende positie van het gezin, de burger die consument werd, de maakbare geest en het maakbare lichaam. Dat het huidige Nederland in de ban is, zoals wordt opgemerkt, van een koortsachtige zoektocht naar de continuering van individueel welzijn: zou dat de erfenis kunnen zijn van dat tijdperk van het ‘soevereine ik’? En heeft dat misschien ook iets te maken met de wachtlijsten in de ggz? Hoe dan ook, het tijdperk blijft, aldus de auteurs, ‘rijmen en echoën’.

Wie zich wat breder wil oriënteren op de wording van dat individualistische ‘Ik ben oké, jij bent oké’- tijdperk en de opkomst (en ondergang?) van het consumentistische marktdenken dat destijds overheerste en op wat daaraan voorafging en erna kwam, moet zeker het eerder verschenen AEX van de ziel lezen, waarin Maarten van den Heuvel laat zien hoe sinds de wederopbouw zelfhulp­boeken de tijdgeest weerspiegelen.