Vergeetboek - Douwe Draaisma
Plaats een reactie«« Scoop | Scoop - Boeken
Het vergeten ontleed
De meeste geciteerde publicatie in de neurologie is een artikel uit 1957 over de lotgevallen van Henry Molaison, beter bekend onder zijn initialen H.M., die na een mislukte hersenoperatie in een ‘continu heden’ heeft geleefd. Onderzoek aan diens gemankeerde geheugenfuncties heeft de neurologie van het geheugen onwaarschijnlijk veel verder geholpen.
Hij kreeg bij overlijden in 2008 terecht een in memoriam in The Lancet. De vermaarde, als P.Z. bekende fysicus overkwam iets soortgelijks. Vanaf zijn dertigste was hij een stevige drinker en op oudere leeftijd ontwikkelde hij Korsakov. Studie van zijn geval heeft onze kennis van dat ziektebeeld aanzienlijk verdiept.
Het tekent Douwe Draaisma dat hij in Vergeetboek opnieuw veel casuïstiek heeft opgenomen. Zijn nieuwe boek gaat over vergeten, en wat we onder andere leren is dat dit niet het tegenovergestelde is van herinneren; het is eerder een proces dat zich vermengt met herinneren. Misschien het best vergelijkbaar met erosie of verwering.
Als vanouds werpt Draaisma licht op vergeten wetenschappers of nieuw licht op het erfgoed van grootheden. De Britse huisarts Arthur Wigan bijvoorbeeld belandde na zijn dood medio 19de eeuw in volstrekte vergetelheid. Ten onrechte: volgens hem hadden de linker- en rechterhersenhelft elk een eigen bewustzijn en geheugen. Veel van wat hij aldus aan neurologische en psychiatrische verschijnselen wist te verklaren liep vooruit op Freud en diens onderscheid tussen het bewuste en onbewuste deel van het brein.
Draaisma biedt verder een voor mij nieuwe ‘lezing’ van de fameuze experimenten van de neurochirurg Wilder Penfield, die met elektrische stimulatie van de cortex ‘vergeten herinneringen’ wist op te wekken bij zijn epilepsiepatiënten. Waarschijnlijker is echter dat hij kleine insulten uitlokte, die ook structuren in het limbisch systeem ontregelden. Daardoor konden alle ervaringen, dus ook hallucinaties en fantasieën, het gevoel van een herinnering krijgen.
Moet ik nog zeggen dat Vergeetboek weer prachtig geschreven is? Dat het minstens twee onthutsend mooie essays bevat: één over de lotgevallen van de Hongaar Peter Esterhazy en de dramatische wending die zijn herinneringen aan zijn vader namen na de val van het communisme, en een ander over postmortemfotografie. Twee stukken die tot lang nadenken stemmen. Meesterlijk.
Henk Maassen
Douwe Draaisma, Vergeetboek, Historische Uitgeverij, 277 blz., 27,50 euro (paperback: 19,95 euro). Zie ook: www.vergeetboek.nl.
«« Scoop | Scoop - Boeken
- Er zijn nog geen reacties
