Oogzenuw

Oogzenuw, María Gainza, Podium, 188 blz. 20,50 euro.

bestel direct

Elf verhalen telt Oogzenuw, het verbluffende debuut van de Argentijnse María Gainza. De hoofdpersoon is een jonge vrouw, een beetje dolend en onzeker in een wereld vol wispelturige vriendinnen en mannen. Met een vader die aan een chronische ziekte lijdt: ‘kleinitis’, die hem belet zijn potentieel volledig te ontwikkelen. ‘Zonder kleinitis was hij nu een tweede Henry Moore geweest’, aldus haar moeder.

Daarmee is een belangrijk thema benoemd: kunst. De hoofdpersoon zegt zelf: ‘Mijn overlevingsinstinct leidt me altijd naar musea, zoals mensen in de oorlog schuilkelders in vluchten.’ Kunst biedt troost en opwinding, is doel én middel. Gainza integreert kunst in haar verhalen, zoals Cees Nooteboom terecht opmerkt in zijn inleiding, op een ‘volstrekt unieke manier’, waarbij leven en kunstwerken in elkaar vervloeien. Over de schilder Mark Rothko: ‘Als je voor een Rothko staat, zoek je naar volzinnen, maar kom je niet verder dan wat gestamel. Wat je eigenlijk zou willen zeggen is “te-ring!”.’

De verhalen zijn springerig, associatief en zeldzaam trefzeker. In het slotverhaal heeft de jonge verteller een thymoom, en gaat ‘met haar clubje’ naar het centrum om zich te laten bestralen. Er zijn daar meer patiënten met kanker. Zoals een vrouw met borstkanker: ‘Haar specialiteit is met de situatie omgaan aan de hand van aforismen die ze heeft opgeschreven in een notitieboekje.’ Een andere patiënt is een hart-longchirurg die het ‘mist om te wroeten in een borstkas, dat was voor hem zoiets als een muntje zoeken achter in een la.’ Weer een ander is stoïcijns en zwijgt, wat hem de bijnaam Boeddha oplevert. Voor ziekte én voor kunst kijken is niet zozeer de vraag ‘wat gebeurt er?’ belangrijk, maar juist ‘wat gebeurt er met mij?’

Gainza heeft ook een lesje voor recensenten: ‘Ik ben erachter gekomen dat de goede citeerder niet zelf hoeft na te denken.’ Ahum.