Laat me toch niet gek zijn – verhaal van een rafelende geest

Laat me toch niet gek zijn – verhaal van een rafelende geest, A.K. Benjamin (vertaling: Henny Corver), Atlas/Contact, 264 blz., 21,99 euro.

Bestel direct

Snij in Laat me toch niet gek zijn de hoofdstukken los en leg ze op een stapel, en niet daarna twee tegenover elkaar liggende hoofdstukken aan elkaar vast: 1 aan 15, 2 aan 14, 3 aan 13, en zo verder. Lees hoofdstuk 1 en dan hoofdstuk 15, 2 en 14, enzovoort. Beetje ingewikkeld, maar het boek is dan ook ingewikkeld.

De eerste acht hoofdstukken bieden casuïstiek uit neurologie en psychiatrie: Alzheimer, epilepsie, hersenletsel door een verkeersongeluk, en nog meer. Het boek wemelt van de vaktermen uit die domeinen. Halverwege het boek verdampt dat biomedische sausje, en bekruipt je het gevoel dat arts en patiënt misschien wel één persoon zijn. Valt de boeiende casuïstiek samen met de angstaanjagende gekte van de behandelaar? Die gedachte past wel in Benjamins pleidooi voor integrale geneeskunde: ‘Als allerlei basale aspecten van onze eigen wereld onontdekt, onvermeld, onbegrijpelijk blijven, hoe kunnen we dan het onbekende of het voor-ons-vreemde in onze patiënten signaleren, diagnosticeren of behandelen?’ En: ‘Al veel te lang negeert de geneeskunde de geest en vereert ze het brein alsof die twee bij de geboorte gescheiden zijn.’

Is het in de eerste helft van het boek nog de fraai beschreven casuïstiek waar de arts/auteur zelf buiten schot blijft, halverwege kantelt het boek, de lezer ervaart een rilling over de rug, en zit opeens in een achtbaan van woorden en beelden over gek zijn. Het is de vraag wie ‘de gek‘ is: de patiënten of de auteur. A.K. Benjamin is een pseudoniem, zegt de uitgever. Kijkend naar de literatuurreferenties in het boek zeg ik dat het C. Bollas, psychiater, is. Hij schreef een fascinerend boek dat thematiek behandelt die breder is dan neurologie en psychiatrie. Het gaat over geneeskunde: patiënt en arts zijn meer aan elkaar gelijk dan we vermoeden.