IDFA: Collective

Wie een paar jaar geleden de indrukwekkende speelfilm The death of Mr. Lazarescu zag, zal geen hoge pet op hebben van de Roemeense gezondheidszorg. Maar je kon nog denken: dramatisch aangezette speelfilm, dus vast niet helemaal de werkelijkheid.

Na het zien van de briljant gemonteerde documentaire Collective weet je wel beter: het is allesbehalve fictie. Het zorgsysteem is diep corrupt en stoelt op cliëntelisme en nepotisme, tot in de hoogste (ook academische) kringen. Nooit werden de gevolgen van die corruptie duidelijker dan nadat op 30 oktober 2015 in nachtclub Colectiv in Boekarest een grote brand uitbrak: met aanvankelijk 27 doden en 180 gewonden.

De documentaire volgt journalist Catalin Tolontan, die onthult dat de meeste van de slachtoffers die later alsnog in ziekenhuizen bezweken, waren besmet met dodelijke ziekenhuisbacteriën die konden toeslaan doordat de toegepaste desinfecterende middelen op grote schaal verdund waren. Daarmee licht de krant het deksel van een gigantische beerput: geen ziekenhuismanager blijkt te vertrouwen. En dokters evenmin: er zijn er die steekpenningen betalen aan het ok-hoofd, om vervolgens de patiënten die ze opereren extra betalingen af te kunnen troggelen.

De schandalen leiden tot het aftreden van de regering. Regisseur Alexander Nanau kiest vervolgens voor een perspectiefwisseling en volgt de nieuwe, goedwillende minister van Gezondheidszorg in zijn pogingen de augiasstal van het maffiose zorgsysteem uit te mesten. Maar hij stuit op geharnaste, diep in de samenleving verankerde, corrupte instituties, bijvoorbeeld als hij een eind wil maken aan het gesjoemel met ziekenhuisaccreditaties.

In een parallelmontage volgen we intussen nabestaanden en vooral de lotgevallen van een van de slachtoffers van de brand – een meisje dat zich ondanks haar verminkingen dapper staande houdt. Zij zorgt voor een sprankje hoop. Maar het verbijsterende Collective eindigt in mineur: met een verkiezingsoverwinning van de sociaaldemocraten is het ‘oude regime’ weer terug. Je vraagt je af wat zo’n land in de EU te zoeken heeft.