Geloof alleen je eigen ogen

Geloof alleen je eigen ogen. Een actuele kijk op de anatomische preparaten van Frederik Ruysch (1638-1731), Jozien Driessen van het Reve & Otto Bleker (red)., Uitgeverij Lias, 256 blz., 24,95 euro.

bestel direct

In 1717 kocht tsaar Peter de Grote een unieke collectie anatomische preparaten van de Amsterdamse arts Frederik Ruysch. Daarvan is meer dan de helft in goede staat bewaard gebleven en die zijn nog steeds de grootste publiekstrekkers van het museum de Kunstkamera in Sint-Petersburg. In het fraai geïllustreerde boek Geloof alleen je eigen ogen werpen Nederlandse en Russische deskundigen een medische blik van nu op deze preparaten. Ze kijken – met Ruysch – naar onder meer het centrale zenuwstelsel, het hart en de bloedvaten, de geslachtsorganen, en aangeboren afwijkingen.

Hun conclusie is eenstemmig: Frederik Ruysch was niet alleen een uitermate vaardig anatoom en zeer bedreven in de prepareerkunst, hij dacht als een wetenschapper en was een uiterst zorgvuldige waarnemer. Zomaar een voorbeeld uit vele: Ruysch merkte de verschillen in verbening van de skeletdelen op; sommige beenderen zijn namelijk eerst kraakbenig en andere verbenen direct uit het bindweefsel. Bovendien stelde hij vast dat er aanwas van beenweefsel aan het bot plaatsvindt met behulp van het beenvlies. Hij wilde zulke empirisch verworven kennis bovendien verspreiden onder het ‘gewone volk’, dat nog verduisterd was door bijgeloof en tradities.

Zijn mooiste preparaten bewaarde Frederik Ruysch thuis. Op den duur had hij er zoveel dat hij nóg een huis moest kopen om ze onder te brengen. Het was het eerste, echte anatomisch museum.